Abdulla Avloniy (1878- 1934) • «Tarbiya biz uchun yo hayot, yo mamot, yo najot, yo halokat, yo siyosat, yo falokat masalasidir» Abdulla Avloniy

Hamza Hakimzoda Niyoziy
(1889- 1929)
•
Hamza Hakimzoda Niyoziy 1889- yilda Qo’qon
shahrida tabib oilasida tavallud topdi. Uning
pedagogik faoliyati 1911-yildan boshlandi. U 
dastlab Qo’qon shahrining Hojibek guzarida
kambag’allarning farzandlari va yetim-esir
bolalar uchun maktab ochdi.

---

Hamza Hakimzoda Niyoziy ijodi
•
Hamzaning tarbiyachilik faoliyatini uning shu
mavzuda yozgan asarlari yanada to’ldiradi. 
Uning ilm va tarbiyaviy mavzuda yaratgan «Ilm
ista», «Maktab», «Kitob», ,,O’qi», «Qalam», 
«Hikoya», «To’g’ri so’z bola», «Hikoyat», 
«Toshbaqa va CHayon», «Bolaning yomon
bo’lmog’iga sabab bo’lgan onaning jazosi» kabi
she’rlari xarakterlidir. Bu asarlar shoirning 1914-
yilgacha bo’lgan ijodidan namuna sifatida
tahsinga loyiqdir.

---

«Maktab xususinda»
Maktab millat quyoshi,
Maktab millat saroyi,
Balki ko’z ila qoshi.
Ilm-u adabning
joyi.
Ko’zsiz, qoshsiz kishining
Dunyoda eng 
saodat
Qanday xunukdir boshi.
Axtarganlarning joyi.
Maktab millatning guli,
Millat aning bulbuli.
Maktabsiz qolgan millat
Boshqa chamanning quli...

---

“Engil adabiyot”
•
Hamzaning “Engil adabiyot”ga kiritgan
she’rlaridagi bosh qahramonlarning belgili
xususiyatlaridan biri – to’g’ri so’zlik. SHoir
bolalarni to’g’ri va rostgo’y bo’lishga, zararli va
foydasiz ishlardan qochib, ijobiy ishlar bilan
shug’ullanishga, kishilarning yaxshi sifatlaridan
ibrat olishga chaqirgan.

---

«To’g’ri so’z bola»
•
Bir bola o’qishdan qaytayotganida ikki kishi uning oldini to’sib, biri
dedi: «Tanga berurman senga, so’zla birozgina yolg’on menga». 
SHunda bola unga juda donolik bilan javob beradi:
- So’zlang, ako, qomatingizga qarab, 
Bu so’zingiz aslida yolg’on erur, 
Tangaga yolg’onni kirn olgan erur, 
Sizda ko’p ekan o’zi yolg’on, ako, 
Siz oni avval sotib aylang ado. 
Qolsa kamib, yetmay agar sizdanam, 
O’rtog’ingizda ko’p erur bizdanam. 
Ofarin aytdilar oning so’ziga
Tangani xolis berubon o’ziga. 
Hissa: kimki to’g’ri so’zi har qachon, 
Tekkizadir doimiy bo’yla hison.

---

Hamza Hakimzoda Niyoziy ijodi
•
1915-yilda Hamzaning «Milliy ashulalar» 
to’plami bosilib chiqdi. Bu to’plamdagi
she’rlarning ko’pchiligida ma’rifatparvarlik
g’oyalarini targ’ib etish davom etadi. 
•
Shoir «Milliy ashulalar», «Oq gul», «Qizil gul», 
«Yashil gul» va boshqa to’plamlarida qo’shiqlar
bilan xalq ommasini madaniyatli bo’lishga
undaydi, zulmdan shikoyat qiladi, ijtimoiy
faollikka chaqiradi