7-ma’ruza. Atom tuzilishi

17Cl35, 17Cl37

12Mg24, 12Mg25, 12Mg26

Har xil sondagi protonlar va neytronlarga, lekin bir xil sondagi nuklonlarga(atom massasiga) ega bo’lgan zarrachalar izobarlar deyiladi.

19K 40(18 p, 21 n); 20Са40 (20p,20n); 18Ar(18p,22n)

Bir xil sondagi neytronlarga ega bo’lgan zarrachalar izotonlar deyiladi.

54Xe(54p,82n); 55Rb137 (55p,82 n);56Xe138(57p,82n).

C14 izotopi yarim emirilish davri 5710 yilni tashkil etadi.

Atmosferadagi uglerod konsentratsiyasi va topilmadagi uglerod konsentratsiyasini solishtirib organik topilma yoshini aniqlash mumkin.

3. Yadro reaksiyalari

Atomning yadrosi biror bir zarrachani biriktirganda va yangi yadro hosil bo’lganda uning yashash davri 10-7 sek. atrofida bo’ladi.

Yadro reaksiyalari birinchi marta 1919 yilda E.Rezerfird tomonidan amalga oshirilgan.

U 714N elementini geliy bilan ta’sirlashtirib 817O elementini sintez gilgan edi:

714N+ 24 11H+817O yoki 714 N (, 11H)817O

1939 yilda issiq neytronlar ta’sirida uran yadrosining bo’linish reaksiyasi amalga oshirilgan:

92235U +o1n  3692Kr+56141 Ba + 2o1n

Og’ir yadrolarni o’z-o’zidan ikkiga bo’linishi (ba’zan uch yoki to’rtga) ikki xil yangi yadrolar paydo bo’lishiga olib keladi.

Reaksiyada 200 MeV energiya ajraladi. Bu energiya qiymati 19,2*109 kJ/mol ga teng yoki bu energiya qiymati 2 million kg yuqori sifatli tosh ko’mir yonganida chiqadigan energiyaga teng.

Termoyadro reaksiyalari juda yuqori haroratda 107 K da boradi. Bu reksiyada vodorod yadrosidan geliy yadrosining sintezi kuzatilib:

411H  24He + 2+

Termoyadro reaksiyalarida ham juda katta energiya ajralib chiqadi, uni qiymati 1 g vodorodga nisbatan 6,87 MeV yoki 644 million kJ/mol qiymatga ega.

Termoyadro reaksiyalarida ham juda katta energiya ajralib chiqadi, uni qiymati 1 g vodorodga nisbatan 6,87 MeV yoki 644 million kJ/mol qiymatga ega.