2 I bob. Chiziqlar va vint sirtlari haqida umumiy ma'lumotla

ajraladigan 
va
ajralmaydigan. 
Birikma
tarkibidagi
detallarni
sindirmasdan, yormasdan,
qayirmasdan ya'ni shikast yetkazmasdan bo’laklarga ajratilsa,
ajraladigan birikma 
deyiladi. Birikmani tarkibidagi detallarni
shikast
yetkazmasdan
bo’laklarga ajratish imkoni bo’lmasa,
ajralmaydigan birikma deb ataladi.
Ajraladigan
birikma
o’z
navbatida ikkiga bo’linadi: qo’zg’almaydigan birikma va
qo’zg’aladigan birikma. qo’zg’almaydigan birikmaga barcha
rezbali birikmalar (boltli, shpilkali, vintli, fitingli birikmalar)
kiradi. Qo’zg’aladigan birikma esa shponkali, shlitsali va shtiftli
birikma turlariga bolinadi.
Ajralmaydigan birikmaga payvand birikma mix parchin birikma
va kavsharlash, kleylash yordamida hosil qilingan birikmalar kiradi.

---

---

10
Boltli birikmada birikuvchi detallar, bolt, shayba, gayka

zaruriyat bo’lganda shplintdan foydalaniladi. Bolt va gaykalar bosh
ko’rinishda ularning uchta yoklari ko’rinadigan qilib joylashtiriladi.
GOST 2305-96 
bo’yicha bolt, vint, shpilkalar bo’ylama qirqimda kesilmagan holda
tasvirlanadi. Gayka va shaybalar ham yig’ma chizmada kesilmagan
holda tasvirlanadi. Bitta detalning barcha tasvirlarda qirqim
shtirixovkasi qiyaligi bir tomonga bo’lishi kerak.
Boltli birikmada mahkamlash detallari 3.1 -shakl, a da
ko’rsatilgandek shartli ravishda chiziladi. Bolt uzunligi uning
oxirini gaykadan chiqib turgan qismi (K)ni hisobga olgan holda
tanlanadi. Boltning uzunligini hisoblash formulasi:
ℓ
b 
=a+b+S
sh
+H+K
;
bu erda
a 
va
b 
birikuvchi detallar qalinligi;
H 
bolt kallagi balandligi,
rezbaning uzunligi esa birikmani mustahkamlik shartidan kelib
chiqib tanlanadi. Ehtiyoj chorasi hisobga olingan rezba