11. BİRFAZALI TRANSFORMATORUN IŞ PRINSIPI Ferromaqnit nüvəli birfazalı trasformator 1876-cı ildə rus alimi P.İ.Yabloçkov tərəfindən ixtira edilmişdir. Transformatorun iş prinsipi elektromaqnit induksiya qanununun təsirindən ibarət olan qarşılıqlı induksiya hadisəsinə əsaslanır.
Ən sadə transformator – birfazalı iki dolaqlı
transformatorun iş prinsipinə baxaq.Transformator
qapalı maqnit keçiricidən və onun çubuqlarında
yerləşdirilmiş iki ədəd dolaqdan ibarətdir.
Dolaqlar izolyasiyalı mis məftillərdən hər iki
çubuqda konsentrik şəkildə yığılır.
Maqnit itkilərini azaltmaq üçün maqnit keçirici
elektrotexniki polad vərəqələrdən hazırlanır
(qalınlığı 0,35 -05mm).Transformatorun birinci tərəf
dolağı U1 dəyişən gərginlikli qidalanma mənbəyinə
qoşulanda bu dolaqdan I1 cərəyanı axır. Həmin cərəyan maqnit keçiricidə dəyişən maqnit seli əmələ gətirir. Maqnit seli ikinci dolağın sarğılarına nüfuz edərək onları kəsir və bu dolaqda e2 e.h.q-si induksiyalayır. Elektromaqnit induksiya qanununa görə transformatorun dolaqlarında yaranan e.h.q-ləri
– dolaqların sarğılar sayıdır.
12. TRANSFORMATORUN DOLAQLARININ EHQ-Sİ Elektromaqnit induksiya qanununa görə transformatorun dolaqlarında yaranan e.h.q-ləri
Nüvədə yaranan maqnit seli sinusoidaldır. Onda:
Eyni qayda ilə:
Deməli, transformatorun dolaqlarında induksiyalanan e.h.q-ləri maqnit selindən zaman etibarı ilə 1/4 period, fazaca 90° geri qalır. E.h.q-nin amplitud qiymətləri:
E.h.q-lərinin təsiredici qiymətləri belə olar: burada f – dəyişən cərəyanın tezliyi; – dolaqların sarğılar sayıdır.
Transformatorun e.h.q-lərinin nisbətinə transformasiya əmsalı deyilir:
