Falsafaning asosiy masalalari. Falsafani o`rganayotgan har bir odamda falsafada qolgan barcha muammolarga nisbatan ustunroq ahamiyat kasb etadigan, ya`ni muhimroq, asosiyroq hisoblanadigan masalalar, muammolar mavjud yoki mavjud emasligiga qiziqish ertami, kechmi albatta yuzaga keladi. Bu mavzu nafaqat boshlovchi, balki professional faylasuflar uchun ham diqqatga sazovordir. Ularning orasida kimdir bu mavzuga jiddiy e`tibor beradi, kimdir esa, aksincha, uni muhim deb hisoblamaydi. Falsafaning uzoq tarixiga umumiy nazar tashlasak, olam va insonning kelib chiqishi, rivojlanishi va mohiyatiga, shuningdek, hayotning ma`nosi, inson bilishining tabiatiga tegishli «boqiy» falsafiy muammolar deyarli barcha falsafiy ta`limotlarda u yoki bu tarzda mavjudligini, turli falsafiy asarlarda, ular aynan kimga qarashliligi va qaysi davrga mansubligidan qat`iy nazar, qisman yoki, aksincha, atroflicha muhokama qilinishining guvohi bo`lishimiz mumkin.
Darhaqiqat, ong, tafakkur, ruh, ideallik va ularning materiya, tabiat, borliq bilan o`zaro nisbati masalalariga o`z munosabatini bildirmagan yoki, o`z mulohazalari va xulosalarida shubha qilmagan faylasufni topish mushkul. Bu hol o`z vaqtida olimlar tomonidan «falsafaning asosiy masalasi»ni ta`riflashiga turtki bergan bo`lib, unda ikki jihat alohida ajralib turadi.
Birinchi jihat moddiylik va ideallikning o`zaro nisbatiga tegishli. Savol shunday qo`yiladi: «Materiya birlamchimi yoki ruh (ong)mi?» yoki, «Tafakkur va borliqning nisbati masalasi butun, ayniqsa, eng yangi falsafaning buyuk asosiy masalasidir».
Ikkinchi jihat birinchi jihat bilan uzviy bog`liq bo`lib, quyidagicha ta`riflanadi: «Dunyoni bilish mumkinmi?» Boshqacha aytganda: «Biz haqiqiy dunyo haqidagi o`z tasavvurlarimiz va tushunchalarimizda borliqni to`g`ri aks ettirishga qodirmizmi?»Bu masalada materialistlar va idealistlarning qarashlari ziddiyatli xarakterga egadir.
Falsafaning jamiyatdagi roli yoki amaliy falsafa.
