1- amaliy mashg’ulot Mavzu: Suyuqliklarning va gazlarning asosiy fizik xossalariga doir masalalar yechish

Misollar
1-misol: Solishtirma og’irliklari va bo’lgan 2 ta va A va B ochiq shakldagi tutash idishlar suyuqlik bilan to’ldirilgan. Ochiq tutash idishdagi suyuqlik balandliklarining farqi h = 10 sm bo’lsa, idishdagi suyuqliklarning balandliklari aniqlansin (7- rasm).

3.1- rasm. Tutash idishlarga oid sxema.

Yechish:
Gidrostatikaning asosiy tenglamasiga binoan har qanday suyuqlik uchun gidrostatik bosimning qiymati quyidagicha aniqlanadi:

P_a= P_atm+ H_{A =} P_atm+ H_B
Boshqa tarafdan chizmadan ko’rinib turibdiki:
H_A=H_B+h.
Yuqoridagi tengliklardan foydalanish orqali quyidagi natijalarni keltirib chiqaramiz:

Javob: H_B = 90 sm, H_A = 100 sm.
1-misol: Tomonlari bo’lgan kvadrat shaklidagi vertikal idish balandligi H = 2 m gacha suv bilan to’ldirilgan. Idish tubi va yon taraflariga ta’sir qilayotgan to’la gidrostatik bosim kuchi aniqlansin. Shuningdek idish devorining yon sirtiga teng ta’sir etuvchi gidrostatik bosim kuchi aniqlansin.
Yechish:
Idish yon sirtiga ta’sir etuvchi R₁ to’la bosim kuchini quyidagicha aniqlaymiz:

Bu yerda:F₁- yuza;
H_c- devor ho’llangan qismi og’irlik markazining chuqurligi
O’rganilayotgan vaziyat uchun:
_F1 =
h_c = = 1 m.
Shuning uchun R₁ = 1000 · 1 · 20 = 20 000 kg = 20 t
Idish tubiga ta’sir qilayotgan to’la bosim R₂ ni ham formuladan aniqlaymiz. Idish tubi uchun F = a²=100 m², a h_c = H = 2m, bo’lsa, unda:
R₂ = 1000^.2^.100 = 200 000 kg = 200 t.
Erkin yuzadagi gidrostatik bosimning joylashish markazi chuqurligini quyidagicha hisoblaymiz.
h₀ = H = · 2 = 1,33 m.
Javob: h₀ = 1,33 m.


Mustaqil yechish uchun masalalar
1-masala: Chuqurligi H = 4m bo’lgan kanalning diametri d = 2 m bo’lgan to’siq vertikal holatda joylashgan. Suvning gidrostatik bosimi kuchi va uning bosim markazi aniqlansin. To’siq doiraviy shaklda.
Javob: ;
2-masala: Berilgan: H= 6 m, B= 2 m, suyuqlik – suv ( ). Gidrostatik bosim kuchi va bosim markazining joylashishi aniqlansin.
Javob: P = 360 kN;