Rez-Qastroenteroloq Röyalə Mehdizadə
QİS qanaxmaları 2 qrupa bölünür
A-Üst QİS qanaxmalar
a)Varikozla əlaqəli olmayan
b)Varikoza bağlı
B-Alt QİS qanaxmalar
Üst QİS qanaxması-Treitz (duodenojejunal)bağına
qədər olan hissədən
Alt QİS qanaxması Treitz bağının distalından
Hematomeziya-ağızdan təzə qırmızı rəngdə,laxta və ya
qəhvə rəngli qusmadır.
Hg Hcl-un təsirindən hematin və başqa piqmentlərə
çevrilir.
Melena-Parlaq qara(qətran),pis qoxulu,sıyıq şəkilli stul
Bakteriyaların təsirindən Hg hematin və digər
piqmentlərə çevrilir.
Melenanın əmələ gəlməsi üçün 50 ml qan kifayətdir.
!!! Bəzi dərman preparatları(dəmir,bismut,aktiv
kömür) və ıspanaq stulu qara rəngə boyaya bilər
Fərqi:Pis qoxulu olmur
Hematoxeziya-Parlaq qırmızı rəngli qanaxma və ya stul
ilə qarışıq gilas rəngli qanaxma
Hemopteziya-Öskürəklə birlikdə təzə qan
Hemobiliya-safra yollarına qanaxma(Tibbi müdaxilələr
zamanı)
Okült və Obskur qanaxma nədir ?
Okült qanaxma-Adi gözlə görünməyən,nəcisdə gizli
qan testi pozitiv və Fe defisitli anemiya
“Obskur” qanaxma –Qanaxma mənbəyi bəlli deyil.
Gizli və ya aşkar şəkildə ola bilər
Çox rast gəlinən
1. Peptik xora(qastrik və duodenal xoralar) - 60%
2. Ezofaqus venalarının varikozu
3. Mallory-Weiss sindromu
4. Eroziv qastrit; duodenit; ezofagit
Az rast gəlinən səbəblər
1. Dieulafoy zədələnməsi
2. Vaskulyar malformasiyalar (teleangioektaziya ,
angiodisplaziya)
3. PHQ-Portal hipertenziv qastropatiya
4. Qastrik venaların varikozu
5. Neoplaziya
Nadir rast gəlinən səbəblər
1. Ezofagus xorası
2. Aorta-enterik fistul
3. Hemobilia
4. Kron
Grade: Ia - Aktiv,pulsatik qanaxma
Grade: Ib - Aktiv sızıntı şəklində qanaxma
Grade: IIa - Qanamayan görünən damar
Grade:IIb - Yapışan laxta
Grade:IIc - Üzəri qara ləkəli xora
Grade:III - Təmiz qanamayan xora
Mallory –Weiss sindromu
Təkrarlanan öyümə və qusmalara bağlı olaraq ,distal
ezofagusda , selikli qişanın linear cirilmasıdır
Daha çox alkoqoliklərdə və hamilələrdə r.g.
Steroidlər, aspirin və digər QSİƏ dərman maddələri,
alkoqol eroziyaya səbəb ola bilər
Dieulafoy zədələnmə nədir?
Əsasən mədənin proksimal hissəsində yerləşən
nadir vaskulyar anomaliyadır
PHQ-Fundus və korpusun selikli qişasında ödem,
hiperemiya, ilan dərisi görüntüsü xarakterikdir
Epiqastrik ağrı
Dispeptik pozulmalar
Daha öncə qis qanaxması
Alkoqol, siqaret vərdişi
Aspirin-QSİƏ d.m.
Defekasiya aktında dəyişiklik
Qusma -Öyümə -Hematemez M.W.s ?
Çəki itkisi Maliqnizasiya ?
Yanaşı xəstəliklər
Baş hərlənməsi
Gözün qaralması
Halsızlıq
Taxikardiya
Dispnoe
Senkop
Ortostatik hipotoniya
Dəridə dəyişikliklər
Ortostatik hipotoniya (TİLT testi) - Xəstə yatarkən
rahat,ayağa durduqda SQT 20, DQT 10 mm.c.st-dan
çox düşməsi,Nəbz 20/dəq çox artması
< 300 ml qanaxmalar QT-də və nəbzdə dəyişikliyə
səbəb olmur.
>500-600 ml qanaxmalar sistolik və diastolik QT-ni
10 mm.c.st-dan çox salır və nəbz sayını 10/dəq çox
artırır
>1500 ml qanaxmalar Hemorragik şoka səbəb olur
Qan qrupu və Cross-match
BUN (Qalıq azot)
Koaqulyasion parametrlər
Qaraciyərin funksional testləri
!!! İlk 24 saat ərzində Htc göstəricisi normal ola bilər
Varikozla əlaqəli olmayan üst QİS qanaxmaları
80% hallarda hər hansı bir müdaxilə olmadan öz-
özünə dayanır
Mədənin selikli qişası 48-72 saatdan bir
yeniləndiyi üçün regenerasiya qurtardıqda əksər
vaxt qanaxma da dayanır
Endoskopiya - Üst QİS qanaxmalarının diaqnoz və
müalicəsində istifadə olunan I addımdır.
Kontrast Rentgenoqrafiya - məsləhət deyil.
Angioqrafiya - qanaxmanın çox şiddətli olduğu
hallarda, endoskopik görüntüyə maneə olduqda
aparılır. Qanaxma sürəti 0,5 ml/dəq çox olduqda
qanaxma yerinin müəyyən olunma faizi artır.
Sintiqrafiya - Qanaxma sürəti 0,5 ml/dəq az olduqda
aparılır.
Teknesium(Tc99m) ilə işarələnmiş eritrositlərdən
istifadə olunur.
3 gün stasionarda yatış
Oral qida stop!
Nazal O2 verilir
Maye balansının bərpası(Kristalloidlər)
Qan transfuziyası
NG zondun yerləşdirilməsi
Adətən 4 ünite eritrositar kütlə köçürüldükdən
sonra, 1 ünite TDP köçürülür.
24 saat ərzində 4-6 ünite qan transfüziyasından
sonra Hb səviyyəsinin 8g/dl –dən aşağı olan,
hemodinamika bərpa olunmayan və təkrar qanayan
xəstələrdə cərahi müalicə göstərişdir.
PPİ (Omeprazol,lansoprazol,pantoprazol,rabeprazol)
Mex-K/H ATFaza nasosunu blokada edərək H
mədəyə keçməsinin qar şısını alır.
-Yan təsiri:baş ağrısı,ürək bulanma qusma.
-PPİ 80 mg İV inyeksiyadan sonra,8mg/saat
uzunmüddətli infuziya.
!!! Üst QİS qanaxmalarında H2RA istifadə edilmir.
-Yetərsiz turşu inhibisiyası
-Tolerantlıq
Hemostatik mexanizm PH- dan asılıdır.
PH <5,4 trombositlər və koaqulyasiya azalır.
PH<4 fibrin əriyir.
Vazopressin (Qlipressin)-Splenik vasokonstriktordur.
Daha çox varikoz qanaxmalarında istifadə olunur.
Koronar və renal işemiya yarada bildiyi üçün
nitroqliserinlə birlikdə istifadə olunur. Nitroqliserin
həm də portal P-i salır
Somatostatin(Oktreotid)-Peptik xora və varikozla
bağlı qanaxmaları azaldır.
Splenik vasokonstriktordur və portal qan təzyiqini
salır.
Somatostatin 250 mg iv, daha sonra 250 mg/saat iv
perfuziya.
1. İnyeksiya - adrenalin
- sklerozan
- Alkoqol
- trombojenik maddə
- fibrin yapışdırıcı
2. Termal - Kontakt (Elektrokoaqulyasiya,Heater probe)
-Q/kontakt (Lazer-fotokoaqulyasiya,Arqon
plazma koaqulyasiya)
3.Mexaniki - (Metalik klips,bant liqsiya)
Adrenalin - 1/10.000 istifadə olunur
Alkoqol - Sürətli toxuma dehidratasiyası ,tromboz
əmələ gətirir və geniş nekrozlar a səbəb ola bilər.
Trombin - trombin laxtalanmanı başladır.
- Hal hazırda insan trombinindən ist. ol.
- Toxuma zədələnməsi yaratmır.
- Əsasən epinefrin sonrası ist.ol.
1. Portal P-i azaltmaq
-farmakoloji
-TİPS
-Cərrahi şunt
2.Varikoz damarları lokal obliterasiya
-Skleroterapiya
-Balon tamponada
-Bant liqasiya
Endoskopik müayinə uğurlu olmayan hallarda
aparılır.
Diaqnostik və terapevtik təsir edir.
Qastrik və ezofaqus balonları
Əvvəlcə mədə daha sonra ezofaqus balonu
şişirdilərək, kardia və ezofaqusdakı varikozlar
üzərində mexaniki tamponada yaradır.
Ağırlaşmalar: Selikli qişanın xoralaşması, aspirasion
pnevmoniya
Əvəzinə daha çox bant liqasiya və skleroterapiya
tutur.
24 saat ərzində 2 dəfə endoskopik müdaxilə
aparıldığı halda qanaxma davam edən , SB zondu
çıxarıldıqdan sonra təkrar qanaxması olan xəstələrə
cərrahi şunt və ya TİPS göstərişdir.
Hepatik ensefalopatiyası olan, İNR > 5 olan, Child
ədədi 12-dən yuxarı olan, ürək çatışmazlığı olan,
yaş >75 olan xəstələrdə TİPS əks göstərişdir.
4>
Dostları ilə paylaş: |