Mavzu: “Kinematika” bo‘limiga doir masalalar yechish Masala yechish namunalari



Yüklə 436 Kb.
səhifə1/6
tarix05.12.2023
ölçüsü436 Kb.
#173546
  1   2   3   4   5   6
1-amaliy mashg\'ulot


Mavzu: “Kinematika” bo‘limiga doir masalalar yechish
Masala yechish namunalari
1. 2-7 rasmda kordinataning x o‘qi bo‘ylab harakat qilayotgan yuguruvchining 3s davomidagi dan gacha bo‘lgan harakati tasvirlangan. Yuguruvchining o‘rtacha tezligini qanday1?
Masalaga yondashuv. O‘rtacha tezligni topish uchun ko‘chishni shu ko‘chishga ketgan vaqtga bo‘lish talab etiladi.
Yechim. Ko‘chish quyidagicha topiladi
Δx=x2-x1=30.5m-50.0m=-19.5m
Ketgan vaqt masala shartida berilgani kabi Δt=3s va o‘rtacha tezlik formulasidan foydalanib topamiz

Ko‘chish va o‘rtacha tezlikning manfiyligi yuguruvchining yo‘nalishi x o‘qining chap tarfga yo‘nalganligini anglatadi, 2-7 rasmda tasvirlangani kabi. Yuguruvchining o‘rtacha tezligi chap tarfga yo‘nalgan va 6.5 m/s.
2
-7-rasm. Odam x1=50.0 m dan x1=30.5m gacha yugurmoqda. uning
ko‘chishi 19.5 m gat eng.

2. Agar velosipedchi to‘g‘ri yo‘lda o‘rtacha tezlik bilan harakat qilsa, u da qancha masofani o‘tadi1?


Yechim. Masofani toppish uchin (2.2) tenglikning =Δx/Δt ikkala tamonini Δt ga ko’paytiramiz:
Δx=υΔt=(18 km/soat)(2.5 soat)=45 km.
3. Mashina o‘zgarmas 50 km/soat tezlik bilan 100 km yurdi. Keyin u tezligini 100 km/soat ga oshirdi va yana 100 km yo’l yurdi. Mashinaning 200 km masofadagi o‘rtacha tezligi qanday bo‘lgan1?
Masalaga yondashuv. Masalani yechish uchun (2.2) formuladan foydalanamiz.
Yechim. O‘rtacha tezlik:

E’tibor bering. Ikkala tezlikning o‘rtachasini (50 km/soat+100 km/soat )/2= =75km/soat xato javob bo‘lardi.
4. To‘g‘ri chiziqli yo‘lda avtomobil tinch holatdan 60 km/soat gacha 5,0 sek davomida tezlanish bilan harakat qildi. Uning o‘rtacha tezlanishi qancha1?
Yechish. 2.3 ifodaga asosan

Buni «bir sekunda un ikki kilometr soat» deb o‘qiladi va tezlik har bir sekundda o‘rtacha 12 km/soat ga o‘zgarishini bildiradi. Boshqacha aytganda, tezlanishni o‘zgarmas deb faraz qilib, birinchi sekundda avtomobil tezligi noldan 12 km/soat gacha ortganini, keyingi sekundda yana 12 km/soat ortganini, ya’ni tezlik 24 km/soat ga ortganini ko‘ramiz va h.k. (Agar oniy tezlanish o‘zgarmas bo‘lmasa, albatta bu sonlar turlicha bo‘ladi.)
Keltirilgan yuqoridagi masalada hisoblab chiqilgan tezlanish ikkita vaqt birligini o‘z ichiga oladi – soat va sekundni. Ko‘p hollarda sekunddan foydalanishni afzal ko‘rishadi, bunday holda 60 km/soat ni (2.3-bo‘limga qarang) quyidagicha o‘zgartiramiz:
(60 km/soat)[0.278(m/sek)/(km/soat)]=17 m/sek.
va biz ni olamiz.
Tezlanish birligi deyarli har doim (m/sek)/sek emas, balki m/sek2 (metr taqsim sekund kvadrat) qilib yoziladi, chunki:

Tezlanish birligi – bu uzunlikni vaqtning koordinata bo‘linganiga teng, bu uning ta’rifidan ko‘rinib turibdi va quyidagi masalada bu yoritib beriladi.



Yüklə 436 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin