FƏXRƏDDİn mustafayev elçİn rüSTƏmov
Yüklə 4,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1 FƏXRƏDDİN MUSTAFAYEV ELÇİN RÜSTƏMOV YEYİNTİ MƏHSULLARININ LABAROTORİYA MÜAYİNƏLƏRİ (Azərbaycab Respublikası Təhsil Nazirliyinin 06.02.2009-cu il tarixli 138 saylı əmri ilə ali məktəb tələbələri üçün dərslik kimi təsdiq edilmişdir). BAKI-“ELM”-2010
2 Əliyev Elxan Allahverən oğlu - Azərbaycan Respublikası, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Beynəlxalq Əməkdaşlıq şöbəsinin müdiri, baytarlıq elmləri doktoru Hacıyev Yaqub Hüseyn oğlu- Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Baytarlıq İnstitutumn parazitologiya laboratoriyasınm müdiri, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının və Rusiya Kənd Təsərrüfatı Elmləri Akademiyasının Akademiki Əsgərov Ələddin Abdulla oğlu – Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin (ADAU) professoru, əməkdar elm xadimi Hüseynov Eldar Murtuz oğlu – Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin (ADAU) dosenti, beynəlxalq ekologiya doktoru və professoru Yusifov Nazim Məhəmməd oğlu – ADAU -nun professoru İsmayılov Rauf Kamal oğlu – Azərbaycan Standartlar İnstitutunun direktoru F.Ə.Mustafayev, E.Ə.Rüstəmov. Yeyinti məhsullannm laboratoriya müayinələri. Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı: «Elm», 2010. - 448 s.
ISBN 978-9952-453-37-9 Bu dərslik ADAU-mın baytarhq, baytarlıq əczaçüığı, zootexnik, istehlak mallanmn keyfiy- yət ekspertizası, ərzaq məhsullannm əmtəəşünaslığı və gömrük ekspertizası üzrə təhsil alan tələ- bələr
nəzərdə tutulmuşdur. Ebrslikdən həmçinin ayn-ayn universitetlərin: - gömrük işinin təşkili və ərzaq mallarmm əmtəəşünashğı ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr də istifadə edə bilərlər. Yeyinti məhsullarından insanlara keçən zooantroponoz (infeksion və invazioıı) xəstəlik- brdən və zəhərbnməbrdən qoranmaq məqsədilə ixtisaslaşmış laboratoriyalarda müasir tələb-lərə cavab veran müayinələr apanlmahdır. İxtisaslaşmış laboratoriyalarda yeyinti məhsullarmm müayinəsi, keyfryyət ekspertizası və emal texnologiyası Azərbaycan Respublikasmm Standart- laşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövbt Komitəsinin Akkpeditasiyasmm tələbbrinə uyğun apanlmahdır. Müayinəbrin bu təbbbrə uyğun apanlması kitabda geniş şərh olunmuşdur. Ona görə də bu dərslik müvafiq ixtisas sahəbrində çahşan mütəxəssisbr üçün faydalı ola bibr və maarifləndirmə sahəsində də böyük əhəmiyyətə malikdir.
3 40011000000 655(07)-2010 © "Elm" nəşriyyatı, 2010 BAŞ REDAKTORDAN
A zərbaycan Respublikası ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi strateji kursla inamla və qətiyyətlə addımlayır. Ulu öndərin layiqli varisi cənab İlham Əliyevin müdrik rəhbərliyi sayəsində respublikamız əzəmətli inkişaf yolu kesgqgk, Qafqaz regio-nunda lider dövlətə çevirilmiş, onun beynəlxalq aləmdə imici durma- dan yüksəür. Ölkəmizin iqtisadiyyatı qısa zaman kəsiyində görünmə-miş dərəcədə möhkəmlənmiş və inkişaf etmiş, mədəni quruculuqda, əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasında çox mühüra nailiyyət-lər əldə edilmişdir. Milyonlarla insanm ümid çırağı olan Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində 1995-ci ildən etibarən ölkədə aparılmış uğurlu aq-rar islahatlar nəticəsində bir çox kənd təsərrüfatı məhsullarının isteh- sal həcmi dinamik olaraq artmaqdadır. Bu isə öz növbəsində ölkənin daxili istehlak tələbatmı ödəməklə yanaşı, məhsul ixracetmə potensia-lımn da inkişafma təkan vermişdir. Belə ki, aqrar istehsal və emal məhsullarmın ixrac həcmi 2004-cü ilə nisbətən 2006-2007-ci illərdə müvafiq olaraq 2,1 və 2,9 dəfə artmış, ixracm coğrafiyası, həcmi və çeşidi də dinamik olaraq genişlənir. Digər tərəfdən Azərbaycan Respublikası davamlı surətdə dünya birliyinə inteqrasiya olur. Böyük İpək Yolunun, transkontinental neft-qaz və nəqliyyat kommunikasiyalarmın ölkəmizin ərazisindən keç-məsi. həmçinin Azərbaycanın Ümumdünya Ticarət Təşkilatma (ÜTT) üz\olma təşəbbüsü, Avropa Qonşuluq Siyasəti çərçivəsində Fəaliyyət R1aşpş müddəalan, Cmumdünya Səhivyə Təşkilatı və FAO-nun Ko-deks Alimentarius Komissiyasının tələbləri dünya standartlarma ca-vab verən heyvan və bitki mənşəli ərzaq məhsullarırun istehsalını diktə edir. Lakin ölkəmizdə mövcud olan baytarlıq və fitosanitar nəzarəti la-boratoriyaları aqrar istehsal və emal sahələrinin müasir texnologiyala-nna, qida və kənd təsərrüfatı məhsullarınm keyfıyyətinə nəzarət iqti-i' r.r.zc. deyildir. Bu laboratoriyaiarda çalışan mütəxəssislərin və tex niki kadrların hazırlıq səviyyəsi İSO/İEC tələblərinə uyğun laborator müayinələr aparmağa imkan vermir. Bu sahədə yaranmış vəziyyət ölkəmizin ÜTT-yə üzvolma prose-sinə ciddi mane ohır, istehsal və emal edilmiş heyvan və bitki mənşəli ərzaq məhsullarınm təhlükəsizliyini lazımi səviyyəd9 təmin etmir, dünya bazarma müxtəlif çeşidli, rəqabətə davamlı, ekoloji təmiz ye-yinti məhsullannm və xammalarmm çıxarılmasmı xeyli dərəcədə çə-tinləşdirir. Bu baxımdan F.Ə.Mustafayevin və E.Ə.Rüstəmovun müəllifi ol-duqları «Yeyinti məhsullarınm laboratoriya müayinələri» dərsliyi za-manm tələblərindən irəli gələn dəyərli, sanballı, elmi-praktiki əhəmiy-yətə malik vəsaitdir. Dərslik ali tədris müəssisələrinin ərzaq məhsullarınm və xammalın keyfıyyət ekspertizası istiqamətində ixtisaslaşan tələbələri, aspirant-Ian, yeyinti məhsullarının keyfiyyətinə nəzarət laboratoriyalarmda çalışan səhiyyə və baytarlıq mütəxəssisləri, həmçinin geniş oxucu küt-ləsi üçün də maraqlıdır.
4 ÖN SÖZ
Hazırda dünyanın
bütün
ölkələrində
zülal
aclığı
, yeyinti məhsullarının
çatışmamazlığı , içməli
su problemi və s. qlobal problemlər
başlayı b. Ekologiyanın
dəyişməsi yeyinti məhsullarını
yararsız
hala salıb
, insan və heyvanlar arasında infeksion və invizion xəstəliklər
çoxalıb , yəni
indiyədək
elmə
məlum
olmayan, uzun müddətli
müalicə
tələb
edən
dəhşətli
, faciəli
xəstəliklər ( QİÇS
, quş
qripi, atipik pnemoniya, sarı
, inək
quduzluğu , hepatitlər ) uşaqlar
arasında
müşahidə
olunan
genetik xəstəliklər , talisemiya, hemofliya, anemaliyalar, teratogen xəstəliklər , immun çatışmamazlıqlar , o
cümlədən ekoloji mühitin
yaranan bəzi
xəstəliklər
–
şəkərli
diabet, mineral çatışmamazlığı , avitaminozlar, uşaqların
ölü və
vaxtından
əvvəl doğulması
müşahidə
edilir və
bəşəriyyəti
təlatümə gətirir
.
Birləşmiş Millətlər
Təşkilatının (BMT) Qazanılmış
İmmun
Çatışmamazlığı Sindromu ( QİÇS
- SPİD
) üzrə
birləşmiş
proqramın ( UNAİDS ) məlumatına
görə
xəstəlik
müşahidə
olunduqdan (Afrika, 1959)
indiyədək
dünyada 60 milyondan çox
insan yoluxub, hər
gün
24 yaşınadək 6000 gənc
və 15 yaşınadək 2000
uşaq
və yeniyetmə
yoluxur. Artıq
dünyanın 10 milyondan çox
əhali
si bu bəladan
dünyasını
dəyişib
. Azərbaycanda
Qazanılmış İmmun
Çatışmamazlığı Sindromu ( QİÇS - SPİD
) ilə
xəstələnmiş 650 nəfərdən
çox
yerli və
əcnəbi
vətəndaşlar qeydiyyata alınmışdır .
təbabəti
və tibb elminin mahiyyətini
mükəmməl bilən
zəka
sah iblərinin bir kəlamı
var : «
Tibb həkimləri
yalnız
insanları , baytar həkimləri
isə
bütün
bəşəriyyəti
müalicə
edir ». Çox
böyük
və
məntiqli
kəlamdır . Çünki
hələ
antik dövrlərdə
belə
quduzluq, qarayara, infeksion sarılıq , taun, tulyaremiya, çiçək , vərəm , brusellyoz və s. xəstəliklər heyvanlardan insanlara keçməklə
bəşəriyyət üçün
çox
ciddi fəlakətə
çevirilmişdir .
həkimləri
və mütəxəssislər
həmişə
bu xəstəliklərlə ciddi mübarizə
aparmış
, onların
yayılmasının
qarşısının alınmasına
çalışmış
, bəşəriyyəti bu bəlalardan qurtarmağa can atmışlar
.
İnfeksiya törədicilərini yayan əsas
amillərdən
ən
başlıcası idxal-
ixrac olunan heyvan və heyvan mənşəli
məhsullar və
xammallardır ki,
bunlar da mütləq
baytar-sanitar müayinəsindən
keçməlidir . Ölkəmizə
xaricdən
gətirilə
n və ya respublika ərazisində istehsal olunan
5 məhsullar
baytar-sanitar müayinəsindən
keçmədən satışa
buraxılmamalıdır .
məhsullarının
istehsalı və
satışı baytar-sanitar müayinəsindən
keçmədən istifadəyə
verilməməlidir .
Dünyanın inkişaf
etmiş
ölkələrində
bütün
növ
yeyinti məhsulları , o cümlədən
ət , süd
və onların
məhsulları , bal, balıq
və
balıq
məhsulları , quş
əti
, yumurta və s. yalnız ciddi baytar-sanitar müayinəsindən
keçdikdən sonra xüsusi
soyuducularda saxlamaq şərtilə
istifadəyə
buraxılır .
Ətdən kolbasa məmulatı
istehsal edildikdə bir tərəfdən
aşağı
keyfiyyətli
ətin
qidalığı
yüksəlir
, və onun dadı
yaxşılaşır , digər
tərəfdən
bəzi
növ
kolbasaların saxlanma müddəti
ətə
nisbətən
dəfələrlə
artıq
olur.
Məs , bişmiş « Lybutelski » kolbasanın
tərkibində 60 %- dək
nəmlik
, 15 %
zülal , 29,8 % yağ , 3,5 % mineral maddələr
vardır . Bu kolbasanın
hər
100 qramı
318,5 kalori enerji verir.
Bişmiş , yarımhisə
verilmiş
və
bişmiş
hisə verilmiş
kolbasa məmulatı
öz
qidalağına
görə bir çox
ət
növlərindən
yüksəkdir .
Kolbasa məmulatı
istehsalı üçün
əsasən
baytarlıq
sanitariyası cəhətdən
qüsursuz
ətdən
və
başqa
məhsullardan istifadə
edilməlidir . Bişmiş
kolbasa istehsalı
üçün
orta və orta dərəcədən
aşağı köklükdə
qaramal
əti , bişirilmiş hisə
verilmiş
və
çiy
hisə verilmiş
kolbasa üçün
isə
orta və orta dərəcədən
yuxarı köklükdə
qaramal ətindən
istifadə
edilir. Qaramal əti
termik vəziyyətdə : təzəcə
kəsilmiş
, soyumuş
, soyudulmuş
və
açılmış
vəziyyətdə istifadə
olunur. Donuz
əti
də kolbasa istehsalı
üçün
yararlıdır . Donuz ətindən
əsasən
soyudulmuş
və
açılmış halda
istifadə edilir.
Beləliklə məlum
olur ki, düzgün
saxlanılmayan
həmçinin
xəstə
heyvanlardan əldə
yeyinti məhsulları insanlarda bir çox
infeksion və invazion xəstəliklərin , yeyinti toksikoingefeksiyaları n baş verməsinə
səbəb
ola bilir. Odur ki, heyvan mənşəli
yeyinti məhsulları
tez xarab olan məhsullar
sırasına daxil olduğu
üçün
onların
baytarlıq
sanitariya ekspertizasına
xüsusi fikir verilməlidir .
ekspertiza labortoriyalarının
təşkili
, quruluşu
, laboratoriyalarda işləmək
, təhlükəsizlik
texnikası qaydaları
və
müayinələrin
mahiyyəti və
nəticələri
ətraflı şərh
olunmuşdur .
qəbul
edilən ət
və
ət məhsullarının
orqanoleptik, fiziki kimyəvi
və mikrobioloji – parazitoloji müayinələri
haqqında ətraflı
məlumatlar
verilmişdir . Bundan başqa
kolbasa məmulatlarının
və
duzlanıb
–hislənmiş ət
məhsullarının
müayinələrinə geniş
yer verilmişdir .
6 Süd
və
süd
məhsulları tarixən
milli mətbəximizin
və
süfrəmizin
bəzəyi , şərəfi
olub. Süd
qiy mətli
zəngin
tərkibə
malik yeyinti məhsuldur , lakin patogen mikrobların
çoxalması üçün
ən
əlverişli
mühitdir . Süd
və ondan hazırlanan
məhsullar insanlar üçün
qorxulu olan brusellyoz, vərəm , leykoz, dabaq, leptospiroz, salmonellyoz, kolibakterioz, mastit kimi xəstəliklərin
yayılmasında olduqca böyük
rol oynayır
.
Mastitlərlə ( süd
vəzisinin
iltihabı
) və ondan hazırlanan
məhsulları qəbul
edən
insanlarda, xüsusilə
kiçik
yaşlı
uşaqlarda uzun müddət
müalicə
tələb
edən
qorxulu
xəstəliklər : – qastroenterit, bronxopnevmoniya, faringitlər , laringitlər , qarın
yatalağı
, tif, paratif, dizenteriya, skarlatina, difteriya, hətta meninqit müşahidə olunur.
Mastitlər zamanı
süd
və ondan hazırlanan
məhsullar qidalılığını , texnoloji keyfiyyətini itirir, yeyinti üçün
z sayılır
, insanlarda toksikoinfeksiyalara və toksikozlara səbəb olur. Odur ki, süd
süd
məhsullarının
yalnız
laborator müayinələrdən sonra satışa
buraxılması
vacib
məsələdir .
Təqdirəlayiqdir
ki, bu müayinələrin
mahiyyəti dərslikdə
göstərilmişdir .
Ümumiyyətlə , heyvani məhsullardan insanlara keçən
xəstəliklərin
qarşısını almağın
yeganə
yolu bütün
emal müəssisələrində eskpertiza laboratoriyalarının
yaradılmasından , oraya səriştəli baytar-sanitar mütəxəssislərin
cəlb
olunmasından
ibarətdir .
Fərəh hissi i lə qeyd etməliyik ki, bu dərslik
dövründə
latın
qrafikası
ilə
yazılan
bu mövzuda
ilk əsərdir
. Ulu
öndər
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər
Əliyevin
1999-cu il, noyabr ayının
9-da 203 saylı
fərmanı
ilə
1999- 2000-ci
illərdə , Azərbaycan Respublikasında aqrar islahatların
dərinləşdirilməsi və
kənd
təsərrüfatında sahibkarlığın
inkişafına kömək
göstərilməsinə dair Dövlət
Proqrammı
qəbul
edilmişdir . Həmçinin
unudulmaz insanın
17 avqust 2002-ci il tarixli 753 saylı
digər
fərmanı
ilə
ölkə
iqtis adiyyatında
özəl
sektorun inkişafını
sürətləndirmək , bu
sahəyə
investiyaların cəlb
olunmasını
həvəsləndirmək , kiçik
və orta sahibkarlığa
dövlət köməyinin
səmərliliyini artırmaq
üçün
Azərbaycan
Respublikasında kiçik
və orta sahibkarlığın
inkişafının Dövlət
Proqrammı
təsdiq
edilmişdir . Ulu
öndərin
imzaladığı bu fərmanlardan
və
xeyir-dualardan bəhrələnərək
«
» MMC
Azərbaycanda
və Müstəqil
Dövlətlər Birliyinin bir neçə
ölkəsində
özünə
məxsus
yer tutur. Müəssisə
Dövlət
Qayğısı
sayəsində
müəssisənin rəhbəri
və bu kitabın
müəlliflərindən biri olan Rüstəmov
Elçin
Ənvər
oğlunun
yorulmaz
7 fəaliyyəti
nəticəsində gündən
- günə
inkişaf
edir, əhali
üçün
yeni iş
yerləri
açılır və yeni istehsal sexlərinin
sayı artır
. 2002-ci ilin aprel ayının 25-
də
Bakı şəhərində
Gülüstan
sarayında
Azərbaycan xalqının
ümummilli lideri Heydər
Əlirza
oğlu
Əliyevin
Respublika Sahibkarları
ilə
keçirdiyi
görüşə
Rüstəm
Elçin
Ənvər
oğlu
« ELBA » MMC-nin prezidenti kimi dəvət
, müxtəlif
çeşidli
, keyfiyyətli
ət
məhsulları
ilə iştirak
etmişdir
. Sərgiyə
baxış
zamanı
unudulmaz insan ölməz
liderimiz Heydər
Əlirza
oğlu
Əliyevin
müəssisənin istehsal etdiyi məhsullar
haqqında
«Əgər
Azərbaycanda
bu
cür
keyfiyyətli müxtəlif
növlü
kolbasa istehsal olunursa, bununla biz xarici
dövlətlərdən
gələn məhsulların
keyfiyyətcə qarşısını ala bilərik» söz
deməsi müəssisənin
rəhbəri
kimi daha məsuliyyətli
işləməyə
və
daha böyük
uğurlar
əldə
etməyə
ruhlandırdı . Müəssisənin rəhbəri
kimi o, Regionların Sosial- İqtisadi
İnkişafına
dair
Dövlət Proqra
mının
yerinə yetirilməsi
ilə
əlaqədar
Azərbaycan
xalqının
ümummilli lideri Heydər
Əlirza
oğlu
Əliyevin
layiqli davamçısı
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham
Əliyev
cənabları
ilə
2005, 2006, 2007, 2008-ci illərdə
şəhərində
keçirilən ölkə
sahibk
arlarının
konfransının iştirakçısı
olmuş
, ət
və konserv məhsullarını
sərgidə nümayiş
etdirmişdir . Prezdent İlham
Əliyev
cənabları konfrans zamanı
sahibkarların
işinə
yüksək
qiymət
verərək
demişdir: «Sahibkarların
uğurlu
işi
bizim hamımızın
uğurudur
. Azərbaycanın
inkişafı
bu istiqamətdədir , bu yoldadır
, başqa
yol yoxdur
!».
Rüstəmov Elçin
Ənvər
oğlu
« ELBA » MMC-nin prezidenti kimi daim öz
üzərində
çalışır , öz bilik və
bacarığını artırmaq
üçün
xarici dövlətlərə
işgüzar
səfərlərə gedir, lazım
olan avadanlıqlar
gətizdirir , seminar, simpozium, görüşlər
və qurultaylarda iştirak
edir. Belə
ki, 2005-ci ildə
Avstriyanın Zaysburq şəhərində seminarda iştirak
etmiş
, İsveçrənin
Cenverə
şəhərində BMT-nin xətti
ilə
keçirilən
Qurultayda Azərbaycan
Sahibkarlarını təmsil
etmi ş , 2006-2007-ci illərdə
Almaniyanın Karlsrus şəhərində , Polşanın
Varşava
şəhərində , Osloda,
Parisdə
və Moskvada PTİ
firması
tərəfindən
təşkil
olunan müxtəlif
seminarlarda iştirak
etmişdir
. Yeyinti
məhsulları istehsal edən
ELBA » MMC 2006- cı
ildə SGS tərəfindən
İSO
9001: 2000 ( keyfiyyət menecmenti və
idarəetmə
sistemi) sertifakatını , ABŞ Beynəlxalq
İnkişaf
Agentliyi və
ABŞ
Kənd Təsərrüfatı Agentiliyi tərəfindən
verilmiş
təşəkkür
şəhadətnaməsi
almışdır
. 17 iyun 1994- cü
Azərbaycan
Respublikasının « Baytar lıq
təbabəti haqqında» qanunu qəbul
edilmişdir . Həmin
qanuna əsasən
8 heyvan mənşəli
yeyinti məhsullarının
keyfiyyətinə nəzarət
işi
baytarlıq
işçilərinə həvalə
edilmişdir . Müəlliflər elmi redaktorlar Azərbaycan
Respublikası , Kənd
Təsərrüfatı Nazirliyinin m üşaviri
, baytarlıq
elmləri
doktoru Əliyev
Elxan Allahverən
oğluna
, Azərbaycan Elmi Tədqiqat
Baytarlıq
İnstitututunun « Parazitologiya » laboratoriyasının
müdiri , Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının
və
Kənd
Təsərrüfatı Elmləri
Akademiyasının
akademiki Hacıyev Yaqub
Hüseyn
oğluna , rəy
verənlərə
Azərbaycan Kənd
Təsrrüfatı
Akademiyasının « Zoologiya, gigiyena və baytar- sanitar ekspertizası» kafedrasının
müdiri
, əməkdar
elm xadimi, professor Əsgərov
Abdulla oğluna
və
həmin
kafedranın dosenti, b eynəlxalq ekologiya doktoru və professoru Hüseynov Eldar
Murtuz oğluna
, AKTA- nın
« Kimya » kafedrasının professoru Yusifov Nazim Məhəmməd
oğluna
, Azərbaycan Standartlar İnstitutunun
direktoru İsmayılov Rauf Kamal oğluna
kompyuter xidmətlərinin
yerinə
yeti rilməsində
böyük
köməyi
olan Məlahət
Mikayıl
qızı
Allahverdiyevaya öz
təşəkkürlərini
bildirirlər . Müəlliflər
dərslik
haqqında
öz
tənqidi
fikirlərini və
dəyərli
təkliflərini bildirən
oxuculara əvvəlcədən
minnətdarlıq edir və
onların
tənqidi münasibətlərini
və
məsləhətlərini
dərsliyin növbəti
nəşrlərində
məmuniyyətlə nəzərə
alacaqlar.
9 GİRİŞ
Müstəqil Azərbaycan
Respublikasında sənaye
əsasında
inkişaf
etdirilən , heyvandarlıq , quşçuluq
kompleksləri , ət
və
ət məhsulları , süd
, süd
məhsulları
və
digər yeyinti məhsulları istehsal edən
yaradılır , inkişaf
etdirilir. Aydın
məsələdir ki, bu məhsullar
dünya
standartlarına cavab verməli
və ekaloji- təmizlik
nöqteyi nəzərindən
insanlar üçün tam
zərərsiz
olmalıdır .
Kənd təsərrüfatı
heyvanları və
quşlarının yolxucu xəstəlikləri
ilə mübarizədə
ən
mühüm
məsələlərdən biri həmin
xəstəliklərin
diaqnozunun düzgün
qoyulmasıdır . Yolxucu xəstəlikləri
müxtəlif
bakteriyalar, viruslar, göbələklər , spiroxetlər və s. mikroorqanizmlər
t örədir .
Laboratoriyalar elə
qurulur
və
onların iş
prinsipi elə
müəyyənləşdirilir ki, infeksiyanın yayılmasının
qarşısı
alınsın
. Laboratoriyada aparılan
müayinələr tam steril şəkildə
həyata
keçirilsin .
üçün
geniş , işıqlı
otaqlar seçilir
. P əncərənin
qabağında laboratoriya stolu qoyulur, üstü
linoliumla örtülür
. Stolun üstünə
qaz və ya spirt lampası qoyulur. Bundan başqa , stolun üstünə
dezinfeksiya məhlulu
üçün qab qoyulur. Laboratoriya otağında
mikroskop, termostat, soyuducu, sentrifuqa, quruducu şkaf (Paster peçi ), Avtoklav, şkaflar
s. olmalıdır .
təşkili
üçün
bir neçə
otaqlar nəzərdə
tutulur: 1. Steril işləri aparmaq üçün , yəni bakteriya və viruslarla işləmək
üçün boks; 2. Seroloji müayinələr aparmaq üçün otaq;
3. Toksikoloji müayinələri aparmaq üçün
otaq;
10 4. İşlənilən
materialları , qabları
, alətləri
avtokavda, Paster peçində
və
digər
üsullarla zərərsizləşdirmək
üçün
otaq; 5. Qab
və
alətləri yumaq, qida mühitlərini
hazırlamaq , sterilləşdrimək , saxlamaq üçün
otaq; 6.
Reaktivləri , ləvazimatları və
cihazları saxlamaq üçün otaq;
7. Təcrübə
heyvanlarını saxlamaq üçün
vivarium. Əsas
müayinə
işləri
bakteriya əkilən
otaqda aparılır
. Burada sterilləşdirmə
qaydalarına əməl
edilməlidir . Belə
ki, döşəmənin
üzərinə
hamar linolium çəkilməli , divarlar və tavan
açıq
rəngli boya ilə
rənglənməlidir . Otaqların işıqlandırılması
üçün
işıq
mənbəyi
olan lampa tavandan asılmalı , üzəri plafonla örtülməlidir . Bakteriya əkilən
otaq bakteriosid təsirə malik lampalarla işdən
əvvəl işıqlandırılmalıdır . Laboratoriya stolu işıqlı
yerdə olmalıdır , üzəri
isə
xüsusi
hamar materiala örtülməlidir ki, dezinfeksiyaedici məhlullarla
asanlıqla silinsin. Stolun
üzərində , qaz
və ya spirt lampası , bakterioloji ilgək , Paster pipetkaları , mikropipetkalar, ştativlər , sınaq şüşələri
, kolbalar, kimyəvi
stəkanlar , əşya
və
örtücü
şüşələr , müxtəlif
dezinfeksiyaedici məhlular
və s. olmalıdır . Bundan başqa laboratoriyaya steril şüşə
saxlamaq üçün
şkaflar
qoyulmalıdır . Laboratoriya isti və soyuq su ilə
edilməlidir . Bütün
hazırlıq
işlər
i yəni
qabların
yuyulması , təmizlənməsi , hazırlanması
ayrıca
iş
otağında
görülür . Burada, avtoklav, quruducu şkaf
, qabların
qaynadılması
üçün
qaz plitəsi
olmalıdır . Laboratoriya otaqları stollar, stullar və
təmin
edilməlidir . Şkaflarda lazım
olan reaktivlər , boyalar, cihazlar və
müxtəlif qablar saxlanılır .
Laboratoiyada işçilər
xüsusi
paltar geyinməlidirlər . Daxili nizam- intizama rəayət
. Laboratoriya işçiləri
laboratoriya avadanlıqlarına , ləvazimatlara , mikroskopa diqqətlə
yanaşmalı , şəxsi
gigiyena və proflaktik tədbirlərə
rəayət etməlidirlər .
Kataloq: books 460 books 460 -> Əlisahib ƏROĞUL books 460 -> HeydəR ƏLİyev fondu miLLİ yaddaşin keşİYİNDƏ II ciLD books 460 -> Oruc Ġbadlı Aliyə Zərgərli books 460 -> Oruc İbadlı Müalicə bitkiləri books 460 -> HÜMBƏtov hüMBƏt sərxoş oğlu books 460 -> F. H. Axundov amea-nın Mərkəzi Nəbatat bağı, "Ağac və kol bitkiləri" laboratoriyası books 460 -> Corc Vaşinqton Mənim vətənim azadlıq olan yerdir. Tomas Cefferson books 460 -> AZƏrbaycanda books 460 -> Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 12 iyun 2009-cu il tarixli books 460 -> Sabġr tağiyev Yüklə 4,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|