53
6 İyun
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına
Təranə Həsənova bəzən abortlardan
görə, 2008-ci ildə ölkədə 25 mindən artıq abort
sonra xroniki formada iltihabi prosesin də baş
faktı (hamiləliyin süni surətdə pozulması) qeydə
verdiyini deyir. Bundan əzab çəkən qadınların
alınıb. Ginekoloqlar isə əslində bu rəqəmin daha
sayı çox olur. Müalicəsi də çətinliklə həyata keçir,
çox olduğunu, abortların əksəriyyətinin
səbr və vaxt tələb edir: “Ümumiyyətlə, buna
qeydiyyata alınmadığını deyirlər.
barmaqarası yanaşmaq düzgün deyil. Həkimlər,
Qanuna görə, hələ 12 həftəsi tamam
adətən, abortdan sonra qadına müalicə yazırlar.
olmadan hər bir qadın hamiləliyini poza bilər.
Amma qadın 1-2 gün bu müalicəni edir, özünü
Ancaq bunun üçün əsaslı səbəblər olmalıdır.
gümrah hiss edən kimisə dərmanlar yaddan çıxır.
Məsələn, uşağın inkişafdan qaldığı, döldə
Bir də onda görür ki, bir neçə gündən sonra
çatışmazlıq olduğu halda aborta icazə verilir.
vəziyyəti pisləşib. Nəticə də belə olur, iltihabi
Təəssüf ki, çox vaxt qadınlar ya ümumiyyətlə
proses xroniki formaya keçir. Abortlardan sonra
övlad istəmədikləri, ya da döl qız olduğu üçün
sinir sistemində dəyişikliklərə də çox rast gəlinir.
aborta üstünlük verirlər. Ona görə də, abort
Qadının sinir sistemi həddən çox oyanıq
mübahisə mövzusu olaraq qalır.
vəziyyətə çatır, əsəbi olur, hətta bir neçə müddət
Ümumiyyətlə, abortun qadın sağlamlığına
ildə 2 dəfə olmaq şərtilə nevrologiya şöbəsində
hansı zərərlərinin olması ilə bağlı Qadın Krizis
müalicə almaq dərəcəsinə çatırlar. Onu da deyim
Mərkəzinin məsləhətçisi, Kliniki Tibbi Mərkəzin
ki, rayonda humanitar təşkilatda işləyən vaxt bir
mama-ginekoloqu Təranə Həsənovaya müraciət
şey müşahidə etdim. Orda sözün həqiqi
etdik.
mənasında kriminal abortlar baş verir. Rayon
“Bizim qadınlar aborta gəlməyi yaxşı
yerlərində qadınlar abort üçün həkimə getmirlər.
bacarır. Əvvəl də belə olub, indi də belədir. Sadəcə
Ali tibbi təhsili olmayan, haçansa “sanitarka”
olaraq, çatışmayan bir cəhət var. Qadın dərk etmir
işləyən adamlar bu işlə məşğul olur. Onlar sistem
ki, 3 aydan bir aborta gəlməkdənsə, hamilə
şlankını daxilə salıb dölü yerindən tərpədərək
qalmamaq üçün lazım olan vasitələrdən istifadə
qıcıqlanma yaradırlar, nəticədə döl özü gəlib
etsin”, - deyə sözə başlayan həkim abortun qadın
düşür. Bu, qadınlara daha asan yol kimi
sağlamlığına vura biləcəyi zərərləri sadaladı. Belə
göründüyünə görə buna meyl edirlər. Onun
ki, abort zamanı daha çox rast gəlinən hallar
nəticəsində ölüm halına qədər gedib çatmasa da,
uşaqlığın yığılmaması nəticəsində qanaxmaların
qadınlarda uzun müddət septiki vəziyyət davam
baş verməsidir. Bunun nəticəsində ağır fəsadlar
edir. Bu, iltihabi prosesin elə bir növüdür ki, tək
baş verir. Çox qan itirmə nəticəsində digər
kiçik çanaq deyil, böyük çanaq və digər
orqanlarda da qansızlıq yaranır ki, bu da uzun
orqanlarda iltihabi proses tamam geniş şəkildə
müddətli müalicə tələb edir: “Orqanizm hədsiz
yayılmış olur. Bu hallara rayonlarda çox rast
dərəcədə zəifləyir. Orqanizm zəiflədiyinə və
gəlmişəm”.
uşaqlıq boynu açıq olduğuna görə isə infeksiyaya
Mama-ginekoloq medikamentoz (xüsusi
yoluxma və iltihabi proses baş verir. Bu, çox rast
həblər vasitəsilə) abort mövzusuna da toxundu:
gəlinən haldır. Bəzən də elə olur ki, abort zamanı
“Bu, dünyanın hər yerində yayılan, tibbi
həkim uşaqlığı deşir. Əgər həkim bunu gec başa
ədəbiyyatda yazılan və qəbul olunan bir vasitədir.
düşübsə, əməliyyatla uşaqlıq çıxarıla bilir. Bundan
Həmin xüsusi həblər vasitəsilə döl yumurtası
başqa, qadınlarda intim problemlər yaranır.
bayıra atılır. Abortlar hamının orqanizminə eyni
Abortdan sonra friqirizm (cinsi həvəsin olmaması
cür təsir etmədiyi kimi, medikamentoz abort da
və onun itməsi) halına da rast gəlmişəm. Yəni,
eləcə təsirini göstərir. Bu, hamıda normal şəkildə
qadınlarda cinsi həvəs tamamilə itir, yoldaşına
baş vermir. Bəzən yarımçıq uşaqsalma, bir-iki ay
qarşı soyuqluq yaranır. Nəticədə ailədə də
az miqdarda qanaxmalar da ola bilər. Hətta kəskin
problemlər meydana çıxır”.
BƏŞƏRİN VƏ SEVGİNİN
QAN DÜŞMƏNİ
ARAŞDIRMA
ARAŞDIRMA
54
6 İyun
şəkildə qanaxmaların olması mümkündür. Yaxşı
Millət vəkili bu təklifini iki versiya ilə
olar ki, bu, həkimin nəzarəti altında həyata
əsaslandırır. İlk növbədə bunu tibblə əsaslandırır:
keçirilsin. Əgər yarımçıq abort baş verərsə, bu
“USM müayinəsi uşağın cinsini yalnız 13-cü
zaman həkim uşaqlıq boşluğunu qaşımaqla onu
həftəsində dəqiq bildirir. O vaxta qədər heç bir
azad edir. Əgər həkim nəzarəti olmadan özbaşına
USM həkimi bunu dəqiq deyə bilməz. Deməli,
edilirsə, uşaqlıq boşluğunda baş verən bütün
indiyə qədər edilən abortların çox səhv məlumat
proseslər nəzarətsiz qalır. Nəticədə, qanaxma da
əsasında həyata keçirilib. Bəlkə də çox qadın qız
ola bilər, iltihabi proseslər də”.
sandığı oğlan uşağını hələ doğulmadan öldürüb.
Sonda həkim onu da qeyd etdi ki, abortların
Məsələnin ikinci tərəfi isə demoqrafik tarazlıqla
səbəbləri sırasında ilk yeri uşağın qız olması tutur:
bağlıdır. Doğulan uşaqların 51 faizi oğlan, 49 faizi
“Bu, əvvəllər də olub, indi də var, bundan sonra da
qız olur. Amma oğlan uşaqlarının müqaviməti az
olacaq. Qadınlardan soruşanda qorunma
olduğuna görə qızlarla müqayisədə ilk 5 yaşda
vasitəsindən niyə istifadə etmirlər, deyirlər, «onlar
bəziləri tələf olurlar. Ona görə də, o yaşdan sonra
bizdə xərçəng yaradar. Elə ən yaxşı vasitə budur».
qız və oğlan uşaqlarının nisbəti bərabərləşir. Son
Bunu çoxundan eşitmişəm. Ona görə də lap
vaxtlar isə Azərbaycanda abortlar məhz uşaq qız
abortlara qadağa qoyulsa da, bunu gizli şəkildə
olduğuna görə edilir. Bununla demoqrafik tarazlıq
edəcəklər, kriminal abortlar daha geniş şəkildə
pozula bilər və təxminən bir nəsildən sonra
artacaq”.
Azərbaycanda yaşayan oğlanların evlənmək üçün
Psixoloq Azad İsazadənin sözlərinə görə
qız seçmək imkanı olmayacaq. Bu, şəriət
isə adətən, abortlardan sonra qadınlar fiziki,
qaydalarına, insanlığa, mənəviyyata da ziddir.
hormonal sarsıntılar keçirir. Lakin hər abortu
Əgər ailəni planlaşdırmaq istəyirsənsə, bunun ayrı
psixoloji yöndən mənfi qiymətləndirmək düzgün
yolları var”.
deyil. Belə ki, əgər qadın özü bu qərarı qəbul
Musa Quliyevin sözlərinə görə, Səhiyyə
edibsə, bundan başqa bir çıxış yolu olmadığını dərk
Nazirliyinin müvafiq idarələri bu məsələ üzərində
edibsə, o zaman elə də böyük sarsıntı keçirmir.
düşünür. Lakin bu təklifin tezliklə qəbul olunacağı
Amma bəzən bu qərar qadının özündən asılı
real deyil: “Bu, uzun müddət müzakirə olunası bir
olmadan, öz istəyindən kənar baş verir: “Məsələn,
məsələdir. 125 millət vəkilinin qərar verəcəyi iş
əgər qadın ailəli olmadan hamilə qalıbsa, ya da
deyil. Ümumi ictimai rəy öyrənilməlidir. Yəqin bu
ailədə uşaqların hamısı qızdırsa, USM-in
müzakirələr 1 ilə qədər çəkər”.
nəticəsinə görə bu da qızdırsa, ailəsi qadını
Təzəpir məscidinin axundu Hacı Faiz
istəmədiyi halda aborta məcbur edir. Yəni qadın
dində aborta olan münasibət barədə danışdı:
hansısa təzyiq altında abort qərarı qəbul edirsə, bu
“Ümumiyyətlə, heç kimin ixtiyarı yoxdur kimisə
artıq psixoloji zərbədir. “Məni cəmiyyət məcbur
öldürsün. Adam öldürmək özü böyük günah
edir bu addımı atım” fikri beynindən keçirsə, onda
sayılır, abort da onun bir qismidir. Quranda belə
qadın özünü aciz, günahkar hiss edir, oğlunu, ya da
bir ayə var ki, siz övladlarınızı kasıbçılıq, ruzi
qızını öldürdüyünü düşünür. Bu halda qadın
ucbatından öldürməyin. Tanrı açıq şəkildə
depressiyaya da düşə bilər”.
buyurur ki, aclıq qorxusundan uşaqlarınızı
Milli Məclisin Sosial Siyasət Komitəsinin
öldürməyin. Çünki o vaxt cahiliyyə dövründə belə
sədr müavini Musa Quliyev bildirdi ki,
bir adət vardı ki, doğulan qız uşaqlarını diri-diri
qanunvericiliyə görə, 12 həftə tamam olmadan hər
basdırardılar. Quranda bildirilir ki, qiyamət
qadın hamiləliyini poza bilər. Hamiləliyin 24-30
günündə diri-diri basdırılmış qızlar buna görə
həftəsinə qədər isə yalnız ana həyatının təhlükədə
Allah dərgahında sual edəcəklər. Bu hallarla bağlı
olması ilə bağlı tibbi göstəriş varsa, abort etmək
çoxlu hekayələr də var“.
olar: “Ümumiyyətlə, son vaxtlar ultrasəs
O ki qaldı bununla bağlı hansısa fətvanın
müayinələri çox geniş yayılıb. Azərbaycan
verilməsinə, Hacı Faiz buna ehtiyac olmadığını
ailəsində isə USM vasitəsilə ilk növbədə uşağın
vurğuladı: “Bu, Allahın, Quranın hökmüdür.
cinsini yoxladırlar. Qız olduğunu biləndə isə böyük
Dində qadağan olmuş bir işdir. Burda heç bir
əksəriyyəti abort etdirir. Ona görə də mən
fətvaya ehtiyac yoxdur. Hər kəs özü etdiyi
çıxışlarımın birində təklif etdim ki, uşağın cinsinə
hərəkətin məsuliyyətini dərk etməlidir”.
görə müayinə, abort etmək qadağan olunsun”.
Xəyalə Muradlı