38-mavzu. Kasbiy muloqot odobi



Yüklə 41,65 Kb.
səhifə1/2
tarix13.04.2023
ölçüsü41,65 Kb.
#96968
  1   2
38-mavzu. Kasbiy muloqot odobi



38-MAVZU. KASBIY MULOQOT ODOBI
NUTQ ODOBI НИМА?
Nutq - tildagiifodavositalardanfoydalanganholdavoqelikkaaylanganfikrdir.
Nutq, nutqodobiinsonningma’naviyatini - ma’rifatinibelgilovchiasosiymezondir.Demakkishiningodobi, engavvalo, uningnutqidako‘rinadi. Nutqodobinima?Nutqodobidegandaaytilishizarurbo‘lganxabarlarnitinglovchinihurmatqilganholda, uningko‘ngligamosholdaadabiyme’yordagiifodalarbilanyetkazishdir. Xunukxabarni ham tinglovchigabeozoryetkazishmumkin.Buninguchunso‘zlovchitilnimukammalbilishikerak.Muloyim, yoqimli, odobliso‘zlash ham o‘z-o‘zidanpaydobo‘lmaydi. Ungayoshlikdanibratlikishilargataqlidqilish, ulardano‘rganishorqalierishiladi.O‘quvchiuchunengyaxshinamunao‘qituvchidir. Bunio‘qituvchihardoim his qilibturishikerak.
Nutqodobisalomlashishdanboshlanadi.Salomlashishdagixushmuomalalikundankeyingiyaxshisuhbatgadebochabo‘ladi, tinglovchidayaxshikayfiyatpaydoqiladi. Salomlashishningahamiyatiboshlanadi.Salomlashishningahamiyatihaqidahindlardashundaynaqlbor: “Bittasalombilanbeshtanarsaga - o‘ziniyengilsezish, shon-shuhrattopish, qut-barakali, ilmlibo‘lishvanihoyatuzoqumrko'rishgaerishiladi”. Ha, salomda gap ko‘p, salomlashish, salomberishning ham o‘zigayarashaqonun-qoidalari bor.
Madaniyatlikishio‘zaybinibo‘ynigaolabilishi, aybiuchunkechirimso‘rashni ham bilishilozim. O‘zaybiuchunuzrso‘rasho‘zg‘ururiniyergaurishemas, balkiodoblilikvaxushmuomalalikalomatidir.
Yetukkishigayanaxosfazilatlardanbirixayrlashuvodobidir. Tilimizdaxayrlashgandaishlatiladigan “xayr”, “sog‘ bo‘ling”, “xayr, ko‘rishguncha”, “xayr, omonlikdako‘rishaylik” kabita’sirchaniboralarmavjud. O‘qituvchixonadanchiqayotganda “xayr, “sog‘ bo‘linglar”, ^“xayr, yaxshiqolinglar” kabiiboralarniishlatsao‘rinlibo‘ladi.
Og‘zakinutq:
Mavzugaoidmatnnio’qibtushunish.
Matndagiterminvaiboralarningma’nosiniizohlash.
Matngamunosabatbildiribso‘zlash.Kasbiyfaoliyatdanutqmadaniyatiningahamiyatihaqidagapiribberish.
Yozmanutq:
Yuqoridagimatnnilotinalifbosigao‘giribko‘chiring.

“Mutaxassisningnutqmadaniyati” mavzusidamatntuzish.Ishjarayonidagimuomalamadaniyatihaqidakasbiyo‘yinsenariysinituzishvauniinsenirovkaqilish.
GRAMMATIKA.Me’yortusunchasi.
Me’yor - jamiyata’zolari tomonidan qabul qilingan,ma’qullanganvaulargatushunarlibo’lgantilbirliklariningnutqjarayonidaqo’llanishholativaimkoniyatidir.
Tilvanutqtizimidame’yoro’zigaxoso’rnigaega. Til material sifatidanutqjarayonidaxizmatqilaboshlaganlahzalardanoqunime’yorlashtirishjamiyatehtiyojigaaylangan.Me’yormilliylikvatarixiylikmazmuninikasbetadi, nechayuz, mingyillardavomidashakllanganan’anaviylikkaegabo’ladi. Tildanfoydalanishdagian’anaviyme’yorlarningdavrlaro’tishibilano’zgarib, yangilanibturishi ham tarixiyjarayondir.
Anglashiladiki, tilme’yorinibelgilashmuammolarinihalqilishharbirmilliytilmadaniyatinirivojlantirishninguzviyqismigaaylanadi.Shuninguchun ham me’yormasalalariningnutqmadaniyatidoirasidao’rganilishibejizemas.
Qo'llangantilbirligito'griyokinoto'g’rideyilganda, albattama'lumbiro'lchov (mezon)gaasoslanganligitayin. Manashuo'lchov (mezon) tilshunoslikdaadabiytilme’yori deb yuritiladi.Ma'lumbirhududdatarqalganuzusimkoniyatlario'shahududdayashovchiaholiuchunistisnosiztushunarlibo'ladi, ya'nialoqaniyengilamalgaoshuvigaimkonberadi.Bu tilningo'zime'yordaniboratliginiko'rsatadi.Me’yor - tilningyashashshaklidir.Adabiyme’yoradabiytilbilanbirgatug’iladi, badiiyadabiyotning, xalqmadaniyatitaraqqiyotibilanrivojlanibo'zqonun- qoidalarinimustahkamlabboradi.
O'zbekadabiytilime’yorlariilmiyasarlardaquyidagichatasnifqilinadi:

  1. Leksik-semantikme’yor

  2. Talaffuz - (orfoepik) me’yori

  3. Yozuv (grafika) me’yori

  4. Fonetikme’yor

  5. Aktsentologik (urg’unito’g’riqo’yish) me’yor

  6. Grammatik (morfologikvasintaktik) me’yor

  7. So’zyasashme’yorlari

  8. Imloviy (orfografik) me’yor

  9. Uslubiyme’yor

  10. Punktuatsionme’yor

  1. topshiriq. Urgusibilanfarqlanuvchiso’zga 20 ta misolyozingvatushuntiring.

  2. topshiriq. Me’yorhaqidaginazariybilimlarnio’zlashtiribo'zbekadabiytilime’yorlaribo’yichaklastrtuzing.









f

OVhpk




[ m

о zueiv
idabiytille’yorla]


Yüklə 41,65 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin