Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti
Infraqizil, ultrabinafsha, yorug’lik va lazer nurlari bilan
Yüklə 1,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tеrapiyada
- 3.3 Dermotolodik kasallik --- Psoriazni davolashda Lazer nurini ta’sir mexanizmlarini o’rganish.
- Psoriaz kasalligi
- Kasallik qo‘zg‘alishiga sabab bo‘luvchi omillar
- Kasallik belgilari
- Bu kasallikni keltiruvchi omillar
- Kasallik turlari 1.
- Kasallik qanday davolanadi
|
3.1. Infraqizil, ultrabinafsha, yorug’lik va lazer nurlari bilan davolovchi tibbiyot apparatlari va ularning odam organizmiga ta’siri Tibbiyot amaliyotida elektromagnit nurlanish, infraqizil, ultrabinafsha va yorag’lik nurlari bilan davolash usullari lazer nurlari bilan davolashdan ancha oldinroq boshlangan. Infraqizil nur bilan davolanganda to’qimalarda modda almashinuvi tezlashadi, shamollash markazlarining so’rilib ketishiga erishiladi va og’riq qoldiruvchi ta’sir ko’rsatiladi. Turli kasalliklar: shamollash, kuyish va so-vqotishda muskul to’qimalari jarohatlanganda uning og’riqni qoldiruvchi ta’siridan foydalaniladi. Yorug’lik nuri odam organizmiga isituvchi ta’sir ko’rsatib 1sm chuqurlikkacha boradi. Ko’rinadigan nurning turli ranglari markaziy nerv sistemasiga ta’sir qilib bemorning rahiy holatini yaxshilashga yordam beradi. Shuningdek shamollash, radikulit va boshqa kasalliklarni davolashda qollaniladi. Ultrabinafsha nurlarining to’lqin uzunliklariga ko’ra uzun to’lqin uzunligi 400—315 nm, o’rtacha to’lqin uzunligi 315—280 nm va qisqa to’lqin uzunligi 280 nm dan kichik bo’lgan nurlarga bo’linadi. Oftobda yurgan odamning badani qorayishidan xabaringiz bor. Qorayish natijasida teri orqali ultrabinafsha nurning yutilishi 13 dan 8 foizgacha kamayar ekan. Qisqa to’lqin uzunlidagi nurlarni atmosferaning azon qavati kuchli yutib erdagi o’simlik va hayvonot dunyosini uning zararli oqibatlaridan himoyalaydi. Ultrabinafsha nurlari odam organizmiga kimyoviy ta’sir ko’rsatib moddalar almashinuvida ishtirok etadi va stimullovchi natija beradi. Bugungi kunda tibbiyotda lazer nurlaridan ham samarali foydalanilmoqda. Bunda tor to’lqin uzunligi oralig’idagi infraqizil va ko’rinadigan nurlardan foydalaniladi. Lazerning kichik energiyali turlari davolashda, katta energiyali turlari xirurgik operatsiyalarda qo’llaniladi.
68
Past energiyali lazerlar biostimulyatsiya effektini beradi ya’ni to’qima, qon aylanish sistemalaridagi qonni, hujayralar harakatini faollashtiradi. Bu nurlarning klinik ta’siri, ularni o’tkazish dozalari va boshqa davolash tadbirlari amaliy mashg’ulotlarda va «Fizioterapiya» fanlarida chuqurroq o’rganiladi. Infraqizil va ko’rinadigan yorug’lik nuri bilan davolovchi tibbiyot texnikalariga davolash muassasalarida ishlatiladigan «Sollyuks» (3.1-rasm), «Infrarush» (3.2-rasm), «Minin lampasi», kichik va katta yorug’lik vannalari kiradi. Ular BK — 44 va VT— 13 markalarga ega. Bu apparatlarning hammasi 220 V kuchlanishda ishlaydi. Ularda
3.1-rasm «Sollyuks» yorug’lik vannasi
3.2-rasm«Infrarush» yorug’lik vannasi yoritgich lampalari va spirallardan foydalanilgan. Bu apparatlarning hammasida, yorug’lik va issiqlik energiyalaridan to’liqroq foydalanish uchun reflektorlar (yorug’lik qaytargichlar) dan foydalanilgan. Ultrabinafsha nur bilan davolovchi tibbiyot apparatl ari uch xil bo’ladi. 1. tomoq-burunni davolovchi ON—7, OKUF—5, BOP-4; 2. tananing ma’lum bir qismini davolovchi OKN—II, ORK—21 (hozirda ular UGD seriyasi bilan chiqariladi) hamda 3. ko’pchilikni bir vaqtni o’zida davolovchi «Mayak» tipidagi OKB —30 apparatlari shular jumlasidandir. Ushbu apparatlarda DRT —230, DRT—400, DRT—1000 markali simob
kvars lampalaridan 69
foydalanilgan. Ulardan chiqadigan nur ko’zga ta’sir qilgani sababli davolanuvchilardan qora ko’zoynak taqish talab qilinadi. Bu apparatlarning hammasi 220 V kuchlanishda ishlaydi. Ultrabinafsha nur chiqaruvchi bakterisid lampalarning DB — 15, DB—30, DB-60, Medikor firmasining BLF-12, BLM-12 markali turlari mavjud bo’lib, ushbu lampalar asosan havoni zararsizlantirish uchun ishlatiladi. Ular asosan operatsiya va prosedura xonalarida o’rnatilgan bo’ladi. Ular oddiy kunduzgi yoritish lampalari kabi tuzilishga ega bo’lib, ularda ham kichikroq quwatli simob kvars lampalari ishlatiladi. Lazer nuri bilan davolanish maqsadida geliy va neon gazi asosida ishlaydigan AGN—106 «Yagoda» apparati (3.3-rasm) va AMLT— 01 magnitolazer apparatlaridan (6-rasm) foydalaniladi. «Yagoda» apparati chiqaradigan lazer nuri 0,63 mkm to’lqin uzunligiga va 12 Vt quvvatga ega. Uning shtativ qurilmasi davolash uchun nurni qulay holatga keltirish imkoniniberadi. Shuningdek uning lazer nuri tushish yuzasini 5 —300 m gacha o’zgartirib davolash vaqtini 1—6 minutgacha belgilash mumkin. Og’iz bo’shlig’ikasalligini davolashda «Rascos» apparatidan foydalaniladi. Undan chiqadigan lazer nuri 0,633 mkm to’lqin uzunligi va 15 mVt chiqish quvvatiga ega. AGM—2 «Razbor» nomli universal
3.3-rasm AGN—106 «Yagoda» apparati lazer qurilmasi koagulyatsiya (kesish) va davolashda qo’llaniladi. Bu 70
apparat yordamida lazeropunktura, ya’ni biologik aktiv nuqtalarga ta’sir etish ham mumkin. Bu apparatda davolangan vaqtda kasallangan sath maydonchalarga bo’linib ketma-ket ta’sirlantirilishi mumkin, har bir maydonni davolashni 1—5 minut davomida amalga oshiriladi. Davolash usuli va o’tkazish tartiblari fizioterapiya darsida o’rgatiladi. Ayrim holda kombinatsiyalangan ya’ni ham ultrabinafsha ham infraqizil nur bilan davolovchi apparatlardan ham foydalaniladi. Bolgariyada ishlab chiqarilgan TU 1—400—1 markali ultrabinafsha nurlatgich 220 V kuchlanishda ishlaydi. Sarf qilish quvvati 770 VA. 3.2.Tibbiy diagnostika va davolashda qo’llaniladigan lazerli qurilmalar Xirurg pichog’i – kеsadi va payvandlab tikib qo’yadi, badanni kеsmasdan opеratsiya qilish. Ko’z xirurgiyasida, onkologiyasida, tishni davolashda (bormashina).
organizmdagi to’planib qolgan hamma elеmеntlar, chеtlanishlar, qon aylanishi ritmlarini aniqlash. Sanoat lazеrlari paydo bo’lishi bilan jarroxlikda yangi davr boshlandi. Bu borada mеtallarni lazеrda qayta ishlash sohasi mutaxassislarining tajribalari qo’l kеldi.
Lazеr nuri xirurgiyada to’qimalarni qonsiz kеsishlarni bajarishda ishlatiladi, chunki uning ta'sirida kеsilayotgan to’qimaning chеtlari payvandlanib qolishi natijasida kapillyar qon kеtishni oldi olinadi. Onkologiyada rak hujayralarini еmirishda ishlatiladi (chunki lazеr nuri ularda kuchli yutiladi). 71
3.4-rasm. Lazеr nurini xirurgiyada qo’llanilishi. Oftalbmalogiyada lazеr nuri o’rnidan ko’chgan ko’z to’r pardasini «payvandlashda» va glaukomani davolash uchun ko’z ichidagi suyuqlikni oqizib chiqarish uchun, sklеrada mikroskopik tеshiklar hosil qilishda ishlatiladi.
3.5-rasm. Oftalbmalogiyada lazеr nurini qo’llanilishi Dеrmotologiyada gaz lazеrining nurlanishidan tеrapеvtik maqsadda qo’llaniladi. Lazеr nurlanishining biologik to’qimalarga ta'sirining xususiyatlarini hisobga olib, u bilan ishlash jarayonida tajriba o’tkazuvchiga nurning tushishini bartaraf qilish lozim, (hattoki, biror buyumdan qaytganini ham). Lazеr skalpеl avtogеn kеskich hisoblanadi. Suyaklarni payvandlash – alangalantirish orqali zich payvandlashdir. Muskul to’qimalarini birlashtirish ham payvandlash vositasida amalga oshiriladi. Lazеr nurlanishi qandaydir ta'sir ko’rsatishi uchun to’qima uni yutishi lozim. Tibbiyotda eng ko’p qo’llaniladigan lazеr karbonat angidridli lazеrdir. Boshqa lazеrlar monoxromatikdir. Ular isitadi,
72
parchalaydi yoki ba'zi bir alohida xususiyarga ega bo’lgan to’qimalarni payvandlaydi. Misol uchun argon lazеrining nuri shaffof dag’al jismdan erkin tarzda o’tib o’zining enеrgiyasini hujayraga bеradi va qizil rangga yaqin rang bilan bo’yaydi. Karbonat angidridli lazеr ko’p hollarda qo’l kеladi. Masalan, turli rangdagi to’qimalarni bir-biriga payvandlash yoki bir-biridan ajratishda. Ammo bunda boshqa muammo yuzaga kеladi. Qon va limfa bilan to’la to’qimalar ko’p suvni o’zida tutib turadi, lazеr nurlanishi enеrgiyasi esa suvli sharoitda o’z kuchini yo’qotadi. Lazеr enеrgiyasini oshirish mumkin. Lеkin bu to’qimalarning kuyishiga olib kеlishi mumkin. Jarroxlik lazеrlari yaratuvchilari bunday noqulayliklardan qochishlari lozim bu esa uskuna narxini kеskin oshirib yuboradi. Mеtall payvandlash mutaxassislariga azaldan ma'lumki, ingichka mеtall qatlamlarini kеsishda ular bir- biriga zich turishi kеrak, nuqtaviy tutashtiruvchi payvandda esa payvandlanayotgan mеtallarning mustahkam bo’lishi uchun qo’shimcha bosim zarur. Jarrohlikda bu uslub profеssor Skobеlkin tomonidan qo’llangan. Skobеlkin va uning hamkasblari to’qimalarni payvandlashda ularni ma'lum bosim ostida ushlash taklifini bildirdilar. Bu qonni siqish imkonini bеrardi. Yangi uslubni qo’llash uchun anchagina yangi uskunalar yaratishga to’gri kеldi. Ulardan bugungi kunda oshqozon ichak jarrohligida, o’pka, jigar ustida bajariladigan jarroxlik amaliyotlarida kеng foydalanilmoqda. 3.6-rasm. Lazеr skalpеl avtogеn kеskich.
73
Shiddat bilan rivojlanib borayotgan bugungi kunimizni tеxnikasiz tasavvur qila olmaymiz. So’ngi yillarda kundalik turmushimizda ham nanotеxnologiya, nanoelеktronika, nanotibbiyot, nanosеnsorika atamalariga tеz-tеz murojaat qilib turamiz. Bu bеjiz emas albatta. Bugungi kunda biz mikrodunyo imkoniyatlaridan kеchib, nanodunyo olamiga qadam qo’ymoqdamiz. Ayniqsa, nanotеxnologiya yutuqlaridan tibbiyotda foydalanish dolzarb masala hisoblanadi. Ayni vaqtda tibbiyotda jumboq bo’lib turgan masalalarni nanorobotlar orqali bartaraf etish mumkin. Oddiygina bir misol, agar tanamizning biron a'zosi og’risa, albatta og’riq qoldiruvchi tablеtka istе'mol qilamiz, turgan gapki, u shikastlangan organdan tashqari, shikastlanmagan sog’lom a'zolarimizga ham o’z ta'sirini ko’rsatmay qolmaydi. Nanorobotlarning afzallik tomoni shundaki, ular faqat zararlangan hujayralar bilan ishlaydi va ularni qayta tiklaydi. Tablеtka ko’rinishidagi nanorobotlar ichilganda yoki oddiy shprist yordamida in'еksiya qilinganda, ular qonga tushib, tarqaladi va shikastlangan hujayraga yo’naladi. O’z ishini bajarib bo’lgan nanorobot insondagi biologik yo’l bilan tanadan chiqib kеtadi yoki bir qismi organizmda doimiy “navbatchilikda” qolishi mumkin. Nanorobotlarning nazoratdan chiqib kеtishi, to’xtovsiz o’z-o’zini rеplikatsiya qilishi muammolariga kеlsak, robotlar organizmdan tashqarida yasalib, ularni tanaga kiritish va chiqarib yuborish zarurat tufayligina amalga oshiriladi. Agar qandaydir nanorobot organizmda qolib kеtsa ham, uning o’z-o’zini ko’paytirish funktsiyasini o’chirib qo’yish qiyin emas. 1996-yil Kris Fеniks forumda “Inson qoni 500 trln. robotlar bilan almashtirilsa, nima bo’ladi?” dеgan xabar qoldirdi. Bu “aqlga sig’mas” masala R.Fraytas bilan uzoq davrli hamkorlikka olib kеldi va natijada “Roboblood” (Robototеxnik qon) nomli asar 2002-yilda nashr qilindi. “Roboblood” - juda aniqlikda hisoblab chiqilgan tibbiyot nanorobotlarining majmuasini loyihasi bo’lib, ular inson tanasida yashash va faoliyat ko’rsatish imkoniyatiga ega bo’lgan, qonning har xil vazifalarini, jumladan, nafas gazlar sirkulatsiyasi, glukozalar, gormonlar, chiqindilar, hujayralar tarkiblovchilari, sitoplazmaning bo’linishi kabi vazifalarni bajaradi.
74
Inson faoliyat turiga qarab, 500 trln. mikroskopik nanorobotlar tarkibiga kirgan, og’irligi 2 kg bo’lgan “Roboqon” 30-200 Vatt enеrgiya talab etadi.Tizim qon tashuvchi tomirlar tuzilishiga to’la mos kеladi va tabiiy qon tomirlarni to’la almashtirishi mumkin. Ular almazoiddan yoki shunga o’xshash biomos kеluvchi moddadan olinadi va enеrgiyani glukoza xamda kisloroddan olishadi. Mana shu robotlashgan qon oddiy odamga qanday afzalliklar bеradi? Imkoniyatlari bisyor: bu kasal tarqatuvchi mikroblar bilan kurashish, tomirlarni doimiy “tozalash” va mustahkamlash, vеnaning varikoz kеngayishi va boshqalar. Shikastlangan hujayralarni avtomatik usulda davolash, hattoki kasal gеnlarni yangisi bilan almashtirish kabilar.
mexanizmlarini o’rganish. Hozirgi zamon tibbiyotida lazerli uskunalar keng qo’llanilmoqda.Shuning uchun lazer nurlanishini bioto’qimalar bilan ta’sir mexanizmlarini o’ragnish ko’p kassaliklarni davolashda muhim ro’l o’ynaydi.
Masalan: Xirurgik lazerlar ta’sirida tirik to’qimaning jarohatlanishi yoki o’lishiga olib keladi, yutilish energiyasining yuqori zichligida to’qimalarni “Ablyatsiya”si kuzatiladi. Ablyatsiya bu --- biror bir sirtdan moddani olib tashlash manosini beradi.
Bugungi kunda lazer nurlanishini bioto’qimalar bilan o’z aro ta’siri shuningdek undagi ablyatsiya jarayoni kam o’rganilgan soha hisoblanadi.Asosan lazer nurlanishini bioto’qimalar bilan ta’sir mexanizmi 4 guruhga bo’linadi. 1. Issiqlik mexanizmi. Bunda ,uncha kata bo’lmagan nurlanishning yutilishlari asosan yumshoq to’qimalarda --- suvda sodir bo’ladi.Yutilgan energiyaning hammasi issiqlikka aylanadi. 2. Portlash ta’sir mexanizmi. Bunday mexanizmni suv bilan boy bo’lgan yumshoq to’qimalarga Infraqizil (IQ) lazerlar lazerlar ta’sirida namoyon bo’ladi(uzluksiz ta’sirga ega CO 2 lazer) CO 2 lazer nurlanishini to’qimada mavjud suv molekulalari tomonidan jadal yutilishi kuzatiladi.Bunday holatlarda sirtning yupqa qatlamida suvning tezlik bilan qiziganligi kuzatiladi.Natijada ablyatsiya yuz beradi.Ablyatsiya jarayonida ablyatsiya kraterlarini shakllanishi sodir bo’ladi.Shunda toqimadan qizdirilgan modda 75
bilan birgalikda energiyaning kata qismi yo’qotiladi.Krater atrofidagi yupqa qatlamli qizdirilgan soha paydo bo’ladi. 3. Lazer nurlanishlarining qattiq to’qimalarga ta’siri. Mazkur mexanizm IQ lazerlarni qattiq to’qimalarga (suyak,emal,tishning dentini va h,k) ta’sirida ro;y beradi.Bu mexanim oldingi mexanizmlarga o’xshash, lekin o’ziga xos xususiyatlarga ega: 1) Emalning termik buzilish chuqurligi uncha kata emas.(75 mkm dan kam). 2) Ablyatsion kraterlarni sirtida ablirlangan moddaning cho’kmasi hosil bo’lishligi va turli kristalik sohalarni paydo bo’lishi. 4. Ultrabinafsha (UB) diapazondagi lazer nurlanishini biologik to’qimalarga ta’siri. Bunda ko’proq eksimer lazerlari A r F (nurlanishning to’lqin uzunligi) 𝜆 = 193𝑛𝑚 XeCl (𝜆 = 308𝑛𝑚) kamroq CrF (𝜆 = 248𝑛𝑚) lar qo’llaniladi. Shuningdek 211-355 nm diapazondagi to’lqin uzunliklarda ishlovchi Eksimer lazerlar ham qo’llaniladi. IQ lazerlardan farqli ravishjda UB nurlanishli lazerlar suvda deyarli yutilmaydi.XeCl lazerining nurlanishi yumshoq va qattiq to’qimalarning ko’zga tashlanmas komponentalari tomonidan tomonidan intensiv yutiladi. ArF lazerining nurlanishi oqsillar va DNK hujayralari tomonidan kuchli yutiladi.Shuningdek bunday yutilish ko’z olmasining shox pardasi shaffof to’qimasi tomonidan ham ya’ni biriktiruvchi to’qima bo’lgan kollogen tomonidan ham yutiladi. Psoriaz kasalligi bilan qisqacha tanishib o’tamiz.
3.7
rasm
Psoriaz so‘zi yunoncha bo‘lib, qichima degan ma’noni anglatadi. Oddiy xalqorasida bu kasallik qo‘tirli temiratki, qichima deb ham ataladi. Teri kasalliklari ichida to‘p-to‘p yoki sochma ko‘rinishda uchraydigan temiratkilar guruhiga kiruvchi bu kasallik og‘ir va o‘jar dard hisoblanadi. 76
Psoriaz xastaligi nafaqat teri kasalligi, balki organizmning umumiy kasalligi bo‘lib, ichki a’zolarning ham shikastlanishi kuzatiladi. Kasallikda asab tizimi, endokrin tizim va jigarda o‘zgarishlar kuzatiladi. Kasallik ob-havoga ham bog‘liq. Yoz oylari ayrim bemorlarda psoriaz o‘choqlari butunlay so‘rilib ketadi. Ba’zilarida esa quyosh nurlari ta’sirida kasallikning qo‘zg‘alishi kuzatiladi. Uchinchi guruh bemorlarda bahor va kuz oylarida kasallik qo‘zg‘aladi. Kasallik qo‘zg‘alishiga sabab bo‘luvchi omillar: 1.Yuqumli kasalliklar (gripp, o‘tkir respirator virusli kasalliklar, suvchechak, yuqumli parotit kasalligi, gepatit kasalligi); 2.Pnevmoniya, piyelonefrit va boshqalar; yiringli otit, surunkali tonzillit, gaymorit, frontit, tishlar kariyesi va boshqalar; kuchli qo‘rquv va hayajonlanish; 3.stresslar; 4.ruhiy siqilishlar; 5.ayrim dori vositalari; 6.parhezning buzilishi va b. Kasallik belgilari Bunda terida pushti rangdagi, chetlari tekis, yallig‘langan dog‘lar kuzatiladi. Toshmalar boshning sochli qismida ham kuzatilishi mumkin. Dog‘lar atrofidagi teri biroz qizaradi. So‘ngra dog‘ asta-sekin kattalashib boradi. DoQlar bir — biriga qo‘shilishga moyil bo‘ladi. Dog‘lar ko‘pincha simmetrik tarzda joylashib, qo‘l- oyoqlarning tashqi sathida uchraydi. Davriy ravishda qatqaloqlar hosil qiladi. Bu dog‘lar ko‘pincha terining ko‘p ishqalanadigan sohalarida kelib chiqadi. Masalan: yuz terisi, jinsiy a’zolar sohasida, tabiiy burmalar atrofida, dumbalar sohasida. Bu kasallikni keltiruvchi omillar:Qovurilgan, yog‘li ovqatlar, qazi, kabob, tuxum, sut, qandolatchilik mahsulotlari, do‘kon shirinliklari, qahva, kakao;Hatto mahsulotlar meyorida iste’mol qilingan taqdirda ham, ularning kuch-quvvati sarf qilinmay yoki juda kam miqdorda sarf qilinib boradi. Yillar o‘tishi bilan badanda bunday kuchli ovqatlarning quvvatlari ko‘payib, qatlamlashib boradi. Bu hol asta- sekin qonni qizdira borib, kasallikni keltirib chiqaradi. 77
nasliy moyillik; ichki a’zolar kasalliklari; iqlimiy sharoitlar; moddalar almashinuvi buzilishi kasalliklari va b.
Qo‘tirli qichima nasliy bo‘lishi ham mumkin. Lekin ko‘pincha noto‘g‘ri ovqatlanish tufayli kasallik orttirib olinadi. Kasallik ko‘pincha surunkali kechadi va tez-tez qaytalanib turadi. Bolalarda kasallik ko‘pincha qish oylarida qaytalanadi. Qo‘tirli qichima turli yoshdagi odamlarda uchrashi mumkin. Lekin u ko‘proq 50 yoshdan o‘tgandan keyin boshlanadi. Oxirgi yillarda psoriaz kasalligini davolashda lazerterapiya usuli ham qo‘llanilmoqda. Kasallik qanday davolanadi? Organizm sezuvchanligini pasaytiradigan dorilar buyuriladi (suprastin, kalsiy glyukonat); Kasallikning og‘ir turlarida gormonal vositalar beriladi (prednizalon); Teriga malham dorilarni surtish tavsiya etiladi (bolalar kremi, oltingugurtdan tayyorlangan malhamlar, salitsilat malhami, ixtiolli malhamlar va b); Vitaminlar. Masalan: tarkibida A, E, PP vitaminlarini saqlovchi kompleks vitaminlar. Tinchlantiruvchi vositalar — novopassit, sedonik va b. Kasallikning ayrim turlarida tarkibida gormonlarni saqlovchi malhamlar buyuriladi. Oromgohlarda davolanish, dengiz va ko‘llarda cho‘milish, serovodorodli hovuzlarda davolanish buyuriladi.
Yuqorida qayd etilganidek psoriaz kasalligini davolashga turli dorivor moddalar,garmonal vositalar, teriga malham dorilarni surtish,tinchlantiruvchi dori 78
vositalarini qo’llanilishi qayt etilgan. Mazkur dorivor moddalar ayniqsa garmonal preparadlar organizmda uchraydigan jarayonlarga salbiy ta’sir ko’rsatishlari mumkin.Shuning uchun tashqi fizikaviy omillar yordamida psoriaz kasalligini davolash bugungi kunda dolzarb hisoblanadi.
Shu munosabat bilan biz tomonimizdan psoriaz kasalligini davolashda lazer nurlanish, ta’sirini o’rganish maqsad qilib olindi.Buning uchun 5, 10, 50, 80, 150, 600 Hz chastotaa diapazonda lazer nurlanishini xosil qiluvchi “МИЛТА Ф 8 – 01” rusumli davolovchi lazer uskunasi tanlab olindi.
Aparat keng miqyosdagi kaslliklarni davolash uchun yaratilgan bo’lib bu aparat yordamida bemorga doimiy magnit maydoni, impulsli lazer va uzluksiz yorug’lik nurlanishlari bilan, yaqin infraqizil nurlanishlar bilan ta’sir qilishga mo’ljallangan bo’lib, shuning bilan bir vaqtda teri qatlamlaridan qaytgan IQ nurlanishlarni qayta ishlash yo’li bilan tashxis qilishga mo’ljallangan.aparatning texnik xarakteristikalari quydagicha:
1.Aparat 220 V li va 50 Hz o’zgaruvchan to’k manbasi bilan ta’minladi. 2.Tarmoqdan olinadigan quvvat 35 W ni tashkil etadi.
3.Magnit induksiyani magnit o’qidagi qiymati 20 – 80 mTl diapazonida. 4.Yorug’lik diodlarini nurlanishning maksimal yig’indi quvvati 100 mW dank am bo’lmaydi, quvvat zichligining maksimal qiymati, 30 mW/sm 2 dan kam emas.
5.Lazerning terminaldan chiqayotgan o’rtacha nurlanish quvvati 5 kHz chastoda 2 mW dank am emas, o’rtacha quvvat zichligining maksimal qiymati 0.5 W/sm
2
6.Lazer nurlanishining impulsli qiymati 5W dan kam emas.
7.Impulsli lazer nurlanishing takrorlanish chastotalari. 5, 10, 50, 80, 150, 600, 1500, 5000 Hz.
8.Aparatning nurlanish rejimidagi bir karralik ekspozitsiyasida davomiyligi diskret bo’lib, uning davomiyligi 0.25 – 15 minutgacha.
9.Lazer va yorug’lik diodlarining nurlarining to’lqin uzunliklari 0.85 dan 0.89 mkm gacha.
79
Terining psoriaz soxasiga 50,80,150 Hz li va 1mW/sm 2 quvvatga ega bo’lgan, lazer nurlanishi bilan ta’sir ko’rsatildi.Ta’sir impulsli rejimda amalga oshirilganligi uchun, har bir impulsning davomiyligi 0.5 daqiqani tashkil etdi.Umumiy tasir etish vaqti esa kasallik darajasiga ko’ra 8 – 12 daqiqani tashkil etdi.
Qayd etilgan chastotalarda va quvvatda teriga ta’sir ko’rsatilganda psoriaz dog’larini kamayishi kuzatildi. Bunday natijaga 7 tadan 12,13 tagacha bo’lgan seanslar natijasida erishildi. Bizning taxminimiz bo’yicha teri to’qimasida psoriazni keltirib chiqaruvchi omillarga lazer nurining yuqorida aytib o’tilgan issiqlik ta’sir mexanizmi asosida shu soxadagi moddalar almashinuvi jarayonlari yaxshilanishi deb deb faraz qildik. (3.8 - 3.12- rasmlar)
(3.8- rasm) O’tkazilgan terapiya, turli darajada psoriaz bilan hastalangan bemorlarning 12 nafarida o’tkazildi. 80
(3.9-rasm) (3.10-rasm) (3.11-rasm)
81
(3.12-rasm) Lazer nurlanishining bunday kasallikka ijobiy ta’sir etish sabablari va mexanizmlarini yanada chuqurroq o’rganish va taxlil etish kelgusidagi tadqiqodlar rejasida nazarda tutilgan.
Yüklə 1,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|