Yusifov E. F., Hacıyev V. C

129 
 
Azərbaycanın iqtisadi-coğrafi rayonlaşdırılması 
 
İq
ti
sa
di
-
coğr
af
i 
vi
la
y
tl
 
İq
ti
sa
di
-
coğr
af
i 
ray
on
lar
 
 
İnzibati rayon 
və şəhərlər 
Ə
ra
zi
n
in
 
sah
əs
i
, (
mi
n
. 
kv
. km
) 
Dərinlik 
və 
hündürlük 
şkalası, m 
BÖYÜK 
QAFQAZ 
 
 
 
Abşeron 
 
Abşeron 
Xızı 
Bakı 
Sumqayıt 
Abşeron 
iqtisadi rayonu 
 
1.36 
1.00 
2.13 
0.08 
4.57 
 
0-200 
0-1222 
0-200 
0-200 
0-1222 
Quba-
Xaçmaz 
Siyəzən 
Dəvəçi 
Xaçmaz 
Quba 
Qusar 
Quba-Xaçmaz 
iqtisadi rayonu 
0.7 
1.09 
1.05 
2.58 
1.54 
6.96 
0-2205 
0-2205 
0-200 
200-3629 
200-4243 
0-4243 
Dağlıq-Şirvan 
Qobustan 
Şamaxı 
Ağsu 
İsmayıllı 
Dağlıq Şirvan 
iqtisadi rayonu 
1.37 
1.61 
1.02 
2.02 
6.06 
200-700 
500-2205 
100-500 
500-3629 
100-3629 
Şəki- 
Zaqatala 
Qəbələ 
Oğuz 
Şəki 
Qax 
Zaqatala 
Balakən 
Şəki-Zaqatala 
1.55 
1.22 
2.43 
1.49 
1.35 
0.92 
8.96 
200-4466 
200-3000 
100-3000 
100-4000 
200-3000 
200-2500 
100-4466 

---

 
130 
ARAN 
Kür 
Neftçala 
Salyan 
Hacıqabul 
Biləsuvar 
Saatlı 
Sabirabad 
Əli-Bayramlı 
Kür iqtisadi 
rayonu 
1.45 
1.79 
1.64 
1.4 
1.18 
1.47 
0.03 
8.96 
0-100 
0-100 
100-200 
0-200 
0-100 
0-100 
0-100 
0-200 
Orta Kür 
İmişli 
Kürdəmir 
Beyləqan 
Zərdab 
Ucar 
Göyçay 
Ağcəbədi 
Bərdə 
Ağdaş 
Yevlax 
Mingəçevir 
Orta Kür 
iqtisadi rayonu 
1.82 
1.63 
1.13 
0.86 
0.85 
0.74 
1.76 
0.96 
1.05 
1.54 
0.13 
12.47 
0-200 
0-200 
100-300 
0-100 
100-200 
100-500 
0-200 
100-200 
100-300 
100-300 
100-300 
0-500 
KİÇİK 
QAFQAZ 
Gəncə- 
Qazax 
Goranboy 
Samux 
Xanlar 
Şəmkir 
Tovuz 
Ağstafa 
Qazax 
Daşkəsən 
Gədəbəy 
Naftalan 
Gəncə 
Gəncə-Qazax 
iqtisadi rayonu 
1.79 
1.45 
1.03 
1.66 
1.9 
1.5 
0.7 
1.05 
1.29 
0.002 
0.11 
12.482 
100-500 
100-300 
300-1000 
100-1000 
100-1000 
100-900 
200-1000 
700-3724 
700-3000 
200 
300 
100-3724 

---

 
131 
Yuxarı  
Qarabağ 
Cəbrayıl 
Füzuli 
Xocavənd 
Ağdam 
Xocalı 
Tərtər 
Şuşa 
Xankəndi 
Yuxarı Qarabağ 
iqtisadi rayonu 
1.05 
1.39 
1.46 
1.15 
0.94 
0.96 
0.29 
0.008 
7.248 
200-700 
200-1000 
200-1000 
100-700 
500-1500 
200-500 
1000-2500 
700-1000 
100-2500 
Kəlbəcər-
Laçın 
Zəngilan 
Qubadlı 
Laçın 
Kəlbəcər 
Kəlbəcər-Laçın 
iqtisadi rayonu 
0.71 
0.8 
1.84 
3.05 
6.4 
200-2000 
200-2000 
700-3616 
700-3616 
200-3616 
NAXÇIVAN 
Naxçıvan MR 
Ordubad 
Culfa 
Babək 
Şərur 
Sədərək 
Şahbuz 
Naxçıvan 
Naxçıvan 
iqtisadi rayonu 
0.97 
1 
1.17 
1.16 
0.15 
0.92 
0.13 
5.5 
500-3904 
500-1500 
500-700 
500-700 
500-1500 
1000-3120 
700 
500-3904 
TALIŞ 
Lənkəran-
Astara 
Cəlilabad 
Masallı 
Lənkəran 
Astara 
Yardımlı 
Lerik 
Lənkəran-
Astara iqtisadi 
rayonu 
1.44 
0.79 
1.54 
0.62 
0.67 
1.08 
6.14 
100-500 
0-700 
0-700 
0-1500 
200-2493 
500-2493 
0-2493 
XƏZƏR 
DƏNİZİ 
Azərbaycan 
sektoru 
Xəzər sektoru 
Azərbaycan 
 
86.6 
0-500 
0-4466 
 
 

---

 
132 
Respublika meşə fondunun regionlar üzrə paylanması 
Meşə fondunun 
regionlar üzrə 
paylanması 
 
Respublikanın rayonları 
Meşəlik  
% 
 
Böyük Qafqaz: 
 
 
•
 
cənub yamacları 
Balakən, Oğuz, Zaqatala, Qax, 
Qəbələ, İsmayıllı 
 
30.3 
•
 
mərkəzi  cənub  
   yamacları 
 
Şəki 
 
17 
•
 
şimal-şərq hissəsi  Quba, Qusar, Dəvəçi 
12.3 
 
Kiçik Qafqaz: 
 
 
•
 
qərb hissəsi 
Ağstafa, Qazax, Tovuz, 
Gədəbəy, Daşkəsən, Gəncə 
 
10 
•
 
mərkəzi dağlıq 
hissə 
Xankəndi, Ağdərə, Xocavənd 
 
14.9 
•
 
cənub-şərq hissəsi  Qubadlı, Zəngilan,  
Cəbrayıl, Füzuli 
 
5.2 
 
Talış dağlarının 
yamacları və 
ətəklərində 
 
Astara, Lənkəran, Masallı, 
Yardımlı, Cəlilabad, Lerik 
 
20.3 
 
Kür-Araz ovalığı 
əraziləri: 
 
 
•
 
düzən hissəsi 
Yevlax, Ağcabədi, Kürdəmir, 
Ağdaş, Bərdə, Ucar, Göyçay 
 
0.2 
•
 
şərq hissəsi 
Salyan, Sabirabad, 
 Əli-Bayramlı, Qazıməmməd 
 
0.2 
 
Xəzər sahili 
düzənliklərində 
Xaçmaz 
3.6 
Abşeron, Qobustan 
0.2 
 
Naxçıvan MR ərazisi 
 
Muxtar Respublika üzrə ümumi 
 
0.4 
 

---

 
133 
Azərbaycan Respublikasının inzibati rayonlar üzrə meşəliliyi  
№
   
Rayonlar 
Ümumi torpaq  
fondu  
(ha) 
Meşə ilə örtülü 
sahələr 
  
ha 
% 
1.  Abşeron 
156 067 
1 524 
0.98 
2.  Ağdam 
137 221 
290 
0.22 
3.  Ağdaş 
94 720 
10 051 
10.61 
4.  Ağstafa 
123 996 
8 578 
6.92 
5.  Ağsu 
121 901 
4 987 
4.10 
6.  Ağcabədi 
140 098 
7 306 
5.22 
7.  Astara 
61 643 
36 675 
59.50 
8.  Balakən 
92 487 
46 374 
50.10 
9.  Beyləqan 
127 593 
3 115 
2.45 
10. Biləsuvar 
127 221 
 
 
11. Bərdə 
113 043 
7 117 
6.30 
12. Qazax 
102 005 
6 133 
6.02 
13. Qax 
137 613 
43 751 
31.80 
14. Qəbələ 
216 481 
58 329 
26.95 
15. Qobustan 
186 372 
 
 
16. Quba  
290 303 
52 707 
18.10 
17. Qubadlı 
79 812 
11 368 
14.25 
18. Qusar 
187 645 
16 608 
8.85 
19. Daşkəsən 
90 323 
24 071 
26.65 
20. Dəvəçi 
100 025 
21 679 
21.68 
21. Zaqatala  
182 285 
51 247 
28.10 
22. Zəngilan  
72 550  
10 888 
15.01 
23. Zərdab 
67 983 
1 843 
2.71 
24. İmişli 
171 225 
5 379 
3.15 
25. İsmayıllı 
217 315 
66 799 
30.70 
26. Yardımlı 
72 527 
20 536 
28.32 
27. Yevlax 
143 333 
4 928 
3.44 
28. Kəlbəcər 
124 300 
29 176 
23.48 
29. Kürdəmir 
46 190 
1 307 
1.13 
30. Gədəbəy 
144 247 
24 688 
17.12 
31. Goranboy 
173 139 
8 046 
4.65 
32. Göyçay 
68 252 
315 
0.47 
33. Laçın  
166 488 
32 096 
19.28 
34. Lerik 
133 472 
37 919 
28.41 
35. Lənkəran 
153 941 
29 050 
18.90 

---

 
134 
36. Masallı  
72 097 
16 430 
22.79 
37. Neftçala 
123 289 
161 
0.13 
38. Oğuz 
121 613 
39 049 
32.11 
39. Saatlı 
105 736 
1 501 
1.42 
40. Sabirabad 
140 754 
6 293 
4.47 
41. Salyan 
137 149 
530 
0.39 
42. Samux 
135 758 
2 464 
1.82 
43. Siyəzən 
75 906 
 
 
44. Tərtər 
44 939 
321 
0.72 
45. Tovuz 
172 884 
29 447 
17.04 
46. Ucar 
75 989 
587 
0.78 
47. Füzuli 
123 016 
124 
0.10 
48. Xanlar 
102 813 
17 071 
16.60 
49. Xaçmaz 
147 075 
20 206 
13.74 
50. Xızı 
171 112 
9 931 
5.81 
51. Hacıqabul 
86 637 
 
 
52. Cəbrayıl 
118 856 
4 237 
3.57 
53. Cəlilabad 
142 661 
17 095 
11.99 
54. Şamaxı 
157 942 
11 447 
8.02 
55. Şəki 
237 210 
46 110 
19.44 
56. Şəmkir 
195 670 
4 940 
2.53 
57. Babək 
126 053 
455 
0.36 
58. Culfa 
99 407 
212 
0.22 
59. Şərur 
123 405 
 
 
60. Ordubad 
91 284 
77 
0.09 
61. Şahbuz  
81 017 
2 622 
3.24 
62. Sədərək 
15 134 
101 
0.67 
63. 
Naxçıvan MR 
536 300 
2 241 
0.42 
64. 
Yuxarı Qarabağ 
497 951 
91 840 
19.14 
65. Bakı (ümumi) 
187 416 
 
 
66. Sumqayıt 
10 865 
 
 
67. Gəncə 
8 307 
 
 
68. Mingəçevir 
9 375 
 
 
69. Əlibayramlı 
2 565 
 
 
70. Naftalan 
305 
 
 
71. Şəhərlər üzrə 
cəmi 
218 833 
 
 
72. Respublika üzrə 
cəmi 
8 641 506 
1 010 
372 
11.69 

---

 
135 
 
Azərbaycan meşələrində yayılmış əsas ağac növlərinin  
xarakteristik göstəriciləri  
 
Adı 
Cins 
Əsas 
növlər 
Müşayətedici 
komponentlər 
Yayılma 
yüksəkliyi 
% 
 
Fısdıq 
Fagus  1. Fagus 
orientalis 
Quercus iberica, 
Q. Macrantera, Q. 
Erucifolia Betula 
sp. Div., Carpinus 
caucasica, Tilia 
caucasica 
Acer platanoides, 
A. Pseudoplata-
nus, A. Veluti-
num, A. Laetum 
Ulmus elliptica, 
U. Scabra, Dios-
pyros lotus 
Alnus subcordata, 
Rhamnus pallasii 
 
 
müxtəlif 
 
 
32 
Vələs 
Carpinus 1.Carpinus 
orientalis 
 
2. C. cauca-
sica 
Quercus iberica, , 
Q. Erucifolia, Q. 
Hypochrysa, Q. 
Crispata 
Fagus orientalis, 
Carpinus caucasi-
ca, Cuglans regia 
 
 
1800-2000 
 
 
 
26 
Palıd 
Quercus 1. Quercus 
sp. Div 
2. Q. rubes-
cens 
3. Q. arax-
ina 
4. Q. casta-
nifolia 
 
 
Carpinus gratae-
gus, Parrotia per-
sica,  
Ulmus hyrcana 
Carpinus orienta-
lis, Zelkova carpi-
nifolia 
Acer trautvette-
ri,Sorbus caucasi-
ca, Betula sp. 
0-500 
300-1150 
0-800 
 
 
500-1500 
1600-2400 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
23.4 

---

 
136 
5. Q. iberica  
 
6. Q. Ma-
cranthera 
 
7. Q. long-
pipes 
Viburnum lantata, 
Cuniperus sp. Div 
Pistasia mutica, 
Elaegnus caspica, 
Morus alba, Ru-
bus sp. Div., 
Prunus sp.Div., 
Ulmus araxina 
 
 
 
 
 
Qovaq 
Populus   Populus sp. 
Div 
1. Populus 
tremula 
 
 
  
2. P. hyrca-
na 
 
 
3. P. hibrida 
 
Crataegus sp. 
Div.,  
Rubus sp. Div.,  
Carpinus orienta-
lis,  
Ffageta orientalis 
Morus alba,  
Eeleagnus angus-
tifolia,  
Tamarix sp. Div 
Hippophae rha-
minoides, 
Pyracantha coc-
ciena 
 
 
 
1000-1800 
 
 
 
3.6 
Ardıc 
Cunipe-
rus  
Cuniperus 
sp. Div. 
 
 
2.4 
Qızılağac 
Alnus   Alnus sp. 
Div 
1. A. incana 
2. A. sub-
cordata 
3. A. barba-
ta 
 
Periploca graeca 
1000-1500 
 
0-200 
1.9 
 
 
 
Cökə 
Tilia  Tilia sp. Div   
 
1.7 
Qarağac 
Ulmus  Ulmus sp. 
Div 
U. scarba + 
Acer veliti-
num 
 
 
200-600 
1.2 

---

 
137 
U. foliaceae 
+ populus 
hyrcana 
Müxtəlif 
növlər 
 
 
 
 
8.1 
 

---

 
138 
Azərbaycanın xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri 
 
Adları 
IUCN  
kateqoriyası 
Sahəsi, ha 
(2004) 
Yaradılma 
tarixi 
MİLLİ PARKLAR 
Ağ-Göl 
1a 
17 924 
2003 
Ordubad 
4 
12 131 
2003 
Şirvan 
1a 
54 374 
2003 
Hirkan 
1a 
21 435 
2004 
QORUQLAR 
Göy-Göl 
1a 
7 131 
1925-1965 
Zaqatala 
1a 
23 844 
1929 
Gızıl-Ağac 
1a 
88 400 
1929 
Türyançay 
1a 
22 488 
1958 
Pirqulu 
1a 
4 274 
1968 
Şirvan 
1a 
6232 
1969 
Bəsitçay 
1a 
107 
1974 
Garayazı 
1a 
9 658 
1978 
Ismayıllı 
1a 
16 740 
1981 
Ilisu 
1a 
17 382 
1987 
Gara-Göl 
1a 
240 
1987 
Şahbuz 
1a 
3 139 
2003 
Altı-Ağac 
1a 
4 438 
1990 
YASAQLIQLAR 
Laçın 
4 
21370  
1961 
Bəndovan 
4 
4 930 
1961 
Korçay 
4 
15 000 
1961 
Şəmkir  
4 
10 000 
1964 
Şəki 
4 
10 350 
1964 
Gil Adası 
4 
400  
1964 
Bərdə 
4 
7 500 
1966 
Ismayıllı 
4 
23 438 
1969 
Abşeron 
4 
815 
1969 
Züvənd 
4 
15 000 
1969 
Qubadlı  
4 
20 000 
1969 
Qızıl-Ağac  
4 
10 700 
1978 
Daşaltı 
4 
450 
1981 
Qızılcan  
4 
5 135 
1984 

---

 
139 
Qəbələ  
4 
39 700 
1993 
Arazboyu 
4 
2 200 
1993 
Qax 
4 
36 836 
2003 
 
Azərbaycanda təbiət ərazilərinə görə qoruqların bölünməsi 
 
 
Böyük 
Qafqaz 
Kiçik 
Qafqaz 
Kür-Araz 
Talış 
Ümumi 
sahə 
Zakatala 
(25218 ha) 
Göy-Göl 
(7131 ha) 
Qarayazı 
(4900 ha) 
(9658) 
Hirkan 
(2906 ha) 
 
 
 
 
191200 
ha 
 
206936 
ha 
İlisu 
(9200 ha) 
(17381,6) 
Qaragöl 
(240 ha) 
Ağ-göl 
(4400 ha) 
 
İsmayıllı 
(5778 ha) 
(16740 ha) 
Bəsitçay 
(107 ha) 
Şirvan 
(25760 ha) 
(6232) 
 
Pirqulu 
(1521 ha) 
(4274 ha) 
 
Qızıl-ağac 
(88400 ha) 
 
Altıağac 
(4400ha) 
 
 
 
Türyançay 
(12630 ha) 
(22488 ha) 
 
 
 
 

---

 
140 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.
 
Абд ар-Рашид ал-Бакуви. Китаб талхис ал-асар ва аджаиб 
ал-малик ал-каххар. М.: Наука, 1971. -162 с. 
2.
 
Авдусин П.К. К геологии Талыша. Изв. Азерб. Нефт. Ин-та 
4(11), 1932 
3.
 
Авдусин П.К. Краткий очерк о геологических изысканиях в 
Ленкоранском районе летом 1930. вып 1.62. Баку, 1932. 
4.
 
Azərbaycan  Respublikasının  ətraf  mühitə  dair  qanunvericilik 
toplusu.  Azərbaycan  Respublikasının  ekologiya  və  Təbii  Sərvətlər 
Nazirliyi. B.: El-Allianse, 2002. iki cilddə. 
5.
 
Акилтуев  В.В.  Почва  Талыша.  Материалы  районирования 
Азерб. ССР. Т.2. Баку, 1927. 
6.
 
Алиев 
Д.А. 
Флора 
исрастительность 
водоемов 
Азербайджана.  Автореферат  докторской  диссертации.  Баку, 
1969.  
7.
 
Алиев  Ф.Т.  Главное  Архивное  Управление  при  Кабинете 
Министров  Азербайджанской  Республики.  Архивная  копия  от 
04.06.2002, №11. 
8.
 
Антонов  Б.А.  Думитрашко  Н.В.  Геоморфологическое 
районирование  Азерб.  ССР.  К  геоморфологии  Азербайджана, 
Изд. АН Азерб ССР., серия биология. 1959, стр. 15-38. 
9.
 
Аскеров А. и Бобров А.Е. Папоротники Талыша Бот. журн. 
57 №11, 1972 
10.
 
Аскеров  А.  и  Бобров  А.Е.  К  систематике  некоторых  родов 
папоротников из Талыша. Бот. журн. 57 №10, 1972 
11.
 
Асланов Г.М., Голубкина Т.И. «Археологические находки у 
мыса  Гюрган».  Материальная  культура  Азербайджана,  т.7,  Б.: 
1973. 
12.
 
Ашурбейли С.А. История города Баку. Б.: Азернешр, 1992. 
408 с., ил. 

---

 
141 
13.
 
Бархалов Ш.О. Лихенофлора Талыша. Баку, 1975. 
Издательство «Элм» 
14.
 
Batisse, M., 2001. “Biospere Reseves: a personal perspective.” 
Seville+5 International Meeting of experts on the implementation of 
the Seville Strategy of the World network of Biosphere Reserves 
1995-2000. MAB report Series n 69. UNESCO. Paris. 
15.
 
Богачев  В.В.  К  геологической  истории  Ленкорани.  Изв. 
Кавказского  Отделения  Русского  Географического  Общества, 
XXIII, 3, 1916.  
16.
 
Борейко  В.Е.  Белые  пятна  истории  природоохраны.  СССР, 
Россия,  Украина.  Том  второй.  Серия:  история  охраны  природы. 
Вып.7. Киев.: Киевский эколого-культурный центр, 1996. –304 с. 
17.
 
Cavadov Q.C. Talışlar. B.: El-Allianse, 2004. 400 s.  
18.
 
Düma A. Qafqaz səfəri (təəssürat). Azərbaycan dilinə tərcümə. 
B., Yazıçı, 1985. –142 s. 
19.
 
Əfəndiyev  O.Ə.  Azərbaycan  Səfəvilər  dövləti.  B.:  Azərnəşr, 
1993. –301 s.  
20.
 
Фигуровский 
И.В. 
Климатическое 
районирование 
Азербайджана.  Материалы  по  районировании  Азерб.  ССР.  I  ч. 
1936. 
21.
 
Флора Азербайджана, т. I-VIII. Изд. АН Азерб. ССР. 1950-
1961, Баку.  
22.
 
Флора Талыша. Изд. Наркомзема Азерб.ССР, 1926. 
23.
 
Həsənov B.H., Talışlı M.M. Lənkəran. B.: Maarif. 1983. –510 s. 
24.
 
Gadciev  V.D.  Ocrotireaea  Florei  si  vegetatiei  Regiunilor  Mon-
tane Din Azerb. Ocrotirea Nzturii №9, №1, 1965, 9. 
25.
 
Гаджиев В.Д., Юсифов Э.Ф. Флора и растительность Кызыл-
Агаджского заповедника. Б.: Ел-Аллиансе, 2003.–187 с. 
26.
 
Гаджиев  В.Д.,  Кулиева  Х.Г.,  Вагабов  З.В.  Флора  и 
растительность высокогорий Талыша. Б.: Элм, 1979. -150 с. 
27.
 
Гроссгейм  А.А.  Реликты  Восточнего  Закавказье.  Изд.  Аз. 
ФАН СССР, 1940. 

---

 
142 
28.
 
Гроссгейм А.А. Новые данные для флоры Талыша и других 
облостей Кавказа. Вестн. Тифл. бот. сада. Вып. 46-47, 1919.  
29.
 
Гроссгейм  А.А.  Заметки  о  двух
  Primulaceae  Талышской 
флоры.  Изд.  Кавказск.  Музея,  т.XI,  вып.  3-4-303-309 (1918), 
Тбилиси. 
30.
 
Гумилев  Л.Н.  Этногенез  и  биосфера  Земли.  М.:  Рольф, 
2002. –560 с., с илл. 
31.
 
Гумилев  Л.Н.  Тысячелетие  вокруг  Каспия.  Б.:  Азернешр, 
1990. –312 с. 
32.
 
Медведьев  Я.С.  Растительность  Кавказа.  Тр.  Тифл.  бот. 
сада 1919. 
33.
 
Медведьев  Я.С.  Очерк  Закавказских  лесов  и  «Сб. 
Кавказского об-во с/х-ва» лесной журнал 1882 
34.
 
Məhəmməd  Həsən  Vəliyev  (Baharlı) «Azərbaycan» (Fiziki-
coğrafi,  etnoqrafik  və  iqtisadi  oçerk).  B.:  Azərbaycan  nəşriyyatı, 
1993. –192 s.  
35.
 
Məmmədov  Q.Ş.,  Xəlilov  M.Y.  ekoloqların  məlumat  kitabı.  B.: 
Elm, 2003. –515 s. 
36.
 
Mirzə Əhməd Mirzə Xudaverdi oğlu.  Əxbarnamə (Talış xanlığı 
tarixi). Fars dilindən Əli Hüseynzadənin tərcüməsi ilə. B.: Azərbaycan 
SSR Elmlər akademiyası tarix İnstitutu, 1975. 236 s. 
37.
 
Осбринк  Б.  Империя  Нобелей:  история  о  знаменитых 
победах,  бакинской  нефти  и  революции  в  России.  Пер.  с  швед. 
Т. Доброницкой. М.: Текст, 2003. –287 с. 
38.
 
Пастухов  Н.Л.  Очерки  природы  Талыша.  Тр.  Тифл.  бот. 
сада., серия, 1, вып. IV, 1926. 
39.
 
Плутарх. Избранные жизнеописания. В двух томах. Том 2. 
М.: Правда, 1990. –608 с., ил. 
40.
 
Прилипко  Л.И.  Естественное  возобновление  в  лесах 
Талыша. Изд. АН Азерб. ССР, Баку, 1945. 
41.
 
Прилипко  Л.И.  Ленкоранская  Мугань  и  Талыш  Изд.  Сопс 
АН СССР, 1935-36 в сб. экспед. 

---

 
143 
42.
 
Прилипко Л.И. Инвазия адвентивного растения Pafalum di-
gitaria в Талыше. Изв. АН Азерб. ССР №8, 1946 
43.
 
Сафаров  И.С.  Гирканский  реликтовый  центр.  Роль 
железного дерева. Лесное хозяйство №7, 1949. 
44.
 
Сафаров  И.С.  Важнейшие  древесные  третичные  реликты 
Азербайджана Изд. АН Азерб. ССР. Баку, 1962.  
45.
 
Сафаров И.С. Железное дерево – ценнейшая порода лесов 
Азербайджана Лесное хозяйство №1, 1948. 
46.
 
Сафаров  И.С.  Железное  дерево  в  Талыше  (биология, 
экология,  лесоводственные  и  хозяйственное  значение) 
Автореферат канд. диссертации, Баку, 1949. 
47.
 
Сафаров  И.С.,  Олисаев  В.А.  Леса  Кавказа:  Социально-
экологические функции. Владикавказ.: Ир, 1991 –271 с.  
48.
 
Сафаров  И.С.  О  связи  между  лесами  тропиков  и  Талыша 
Бот. журн. том XIV, 1960, №8. 
49.
 
Сосновский  Д.И.  О  новом  виде  рода  Peplis  из  Талыша 
Тифл. бот. сада вып. 45 (1919). 
50.
 
Шмидт  В.Э.  дендпрологическая  экскурсия  по  лесам 
Талыша. Журнал «Природа и Селское хозяйство», №5, 1932. 
51.
 
Щелковников  А.Б. Поездка в Зуванд в июле 1906 г. 
52.
 
Щелковников    А.Б.  Экскурсия  в  Талыш.  Вестник  Тифл. 
Бот.сада. т.3-7-14, 1906.  
53.
 
Тутаюк  В.Х.,  Гаджиев  В.Д.,  Вагабов  З.В.  Дикорастущие 
декоративные  растения  в  горах  Кавказа.  Изд.  АН  Азерб.  ССР, 
серия биология, №8, 1961. стр. 48-77, Баку. 
54.
 
Варданянц  Л.А.  О  древнем  оледенении  Кавказа.  Изв. 
геогр. об. 70, 3. 1938 
55.
 
Варданянц  Л.А.  О  четвертичной  истории  Кавказа.  Ин. 
геогр. об-ва, 65, 6, 1933. 
56.
 
Воронов Ю.И. Новый кия 
Ruscus из Ленкоранского уезда и 
сев. Персии. Вестн. Тифл. бот. сада, вып. 7, 1907. 

---

 
144 
57.
 
Воронов Ю.И. О Кавказских формах рода Trapa. Изв. Кавк. 
Музея,  т. X, вып. 4, 1917. 
58.
 
Yusifov  E.F.,  Təhməzov  V.H.  Ətraf  mühit,  iqtisadiyyat,  həyat. 
B.: El-Allianse, 2004. –335 s. 
59.
 
Заповедники  СССР.  Заповедники  Кавказа.  Под  общ.  ред. 
Соколова  В.Е.,  Сыроечковского  Е.Е.  М.:  Мысль,  1990.  –  365,  с. 
ил., карт. 

---

 
145 
Yusifov E.F., Hacıyev V.C. 
 
HİRKAN BİOSFER  
REZERVATI  
________________________ 
 
Юсифов Э.Ф., Гаджиев В.Д. 
 
ГИРКАНСКИЙ  
БИОСФЕРНЫЙ РЕЗЕРВАТ 
________________________ 
 
Yusifov E.F., Haciyev V.C. 
 
HYRCAN BIOSPHER 
REZERVATION 
 
 
 
 
___________________________________________________ 
Yığılmağa verilmişdir: 08.07.2004 
Çapa imzalanmışdır: 20.08.2004 
Tirac 500; şərti çap vərəqi 9,5 
tel. [phone] 
«El-ALliance» şirkətinin mətbəəsində 
çap olunmuşdur 

---

Document Outline

• III Bölmə. Elmi-tədqiqat fəaliyyəti 96
• GİRİŞ
• II BÖLMƏ
• Biosfer Rezervatlar konsepsiyası haqqında
  • II HİSSƏ
  • HİRKAN BİOSFER REZERVATININ FLORA
  • VƏ BİTKİ ÖRTÜYÜNÜN BİOLOCİ MÜXTƏLİFLİYİ
    • III Bölmə. Elmi-tədqiqat fəaliyyəti
  • Kempinq meşə rekreasiyası – meşəlik ərazilərdə, xüsusi quraşdırılmış komplekslərdə insanların gecələmək şərti ilə bir neçə günlük müddətində istirahət, fiziki inkişaf, əyləncə məqsədi ilə qalması;
  • Rekreasiya diqressiyasının stadiyası – rekreasiya təzyiqi nəticəsindəki biogeosenozda baş vermiş dəyişmələrin mərhələləri;
    • Cədvəl 15
  • Qeydiyyat-ölçü metodu müşahidələrin aparılması üçün nəzərdə tutularaq sınaq sahələrindəki iştirakçıların və onların sınaq sahəsində qalma müddətinin qeydiyyatı üçün aparılır. Rekreasiya təzyiqini ölçmək məqsədi ilə bir sıra sistemdən kənar vahidlərdən...
    • Re = Rd ∙ T/t
• Ölkələr
• Ölkələr
• ABŞ
  • RF
  • Çili
  • Ukrayna
    • Əsas aqroiqlim göstəriciləri
    • Əsas aqroiqlim göstəriciləri
  • Birilliklər və ikiilliklər
    • Sporlular
      • Birinci
        • Vahidi
      • Adı 
• Adı
  • Əsas vahidlər
    • S
      • N
        • Törəmə vahidlər
• Burada,
• Ds - bir saat ərzindəki rekreantların vahid zamandakı orta sıxlığı, insan/ha;
  • Biosfer Rezervatın elmi-tədqiqat fəaliyyəti
  • Biosfer Rezervatın elmi-tədqiqat fəaliyyətinin idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi. Düşünürük ki, alınmış məlumatlar Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən uyğun strukturun analitik-informasiya mərkəzində cəmlənməlid...
  • IV BÖLMƏ
  • Ekoloji-maarifləndirmə fəaliyyəti və yerli
  • əhali ilə işlərin təşkili
  • Əhalinin məlumatlandırılması üzrə işlər sahəsində zəruri tədbirlər əsasən bunlardır:
  • VI BÖLMƏ
  • Biosfer rezervatın maliyyə-təsərrüfat və kadr siyasəti
• Ekosistemlər
• At last data about Hyrcania are connected to capture of these lands Alexander the Great. “The Campaigns of Alexander (Anabasis Alexandri)” by Arrian (Lucius Flavius Arrianus) write about hyrcanians which participated in Darius armies against makedonia...
• Hircan names one of the most widespread names of the grounds in territory of Caspian sea. In Ptolemy, Strabon, Plutarch, Pliny the Elder, and other antique writers works Caspian sea refers to as the Hyrcanian sea. In the subsequent periods in the Arab...
• Many experts think, that the “talish” word formed from "Tabalis" the territory which was in ancient Deylem. Said Ali ibn kazimbek in the “Cavahirnameyi-Lenkaran” writes: «…In the "Gamus" book the “talish” word meets in the form "Teyalise". Talish is t...
• During the khanate period the lands was divided on some categories: the first type of the ground has consisted of woods and pastures. This type of the ground belonged to khan. These grounds temporarily or were for life given on use. Any person could u...
• Further successors Talish khans have sold part of talish woods to millionaire H.Z.Tagiyev and the russian industrialist A.I.Putilov. The wood mainly was used for manufacturing matches, bayonets, cross ties, thimbles for knitting machine tools. In 1920...
• The “Lankaran” word meaning has different explaining. At present there are two versions of etymology of there word: farsi and tallish versions. It is necessary to note, that Lankaran was the center of culture, many outstanding scientific and religious...
• Lankaran under the “Gulistan peace treaty” which have concluded in 1813 has been attached to Russia. This territory in 1840 was part of the Caspian province, as the center of the Talish district (uyezd). In 1846 year entered in Shamakhi, in 1859 incl...
  • Forest vegetation cover
  • Phrygana or mountain-xerophyte vegetation
    • Steppe, lawn and stepped lawns
    • Diqressiya (Rekreasiya diqressiyasının stadiyası) – rekreasiya təzyiqi nəticəsindəki biogeosenozda baş vermiş dəyişmələrin mərhələləri.Rekreasiya diqressiyaları şərti olaraq 5 stadiyaya bölünür.
• Sort
• Genus
• Family
• Types
• Edifikatorlar – fitosenozun əsasını təşkil edən bitki növləri. Məsələn, fsdıq meşəliyində fısdıq, yovşanlıq yarımsəhralarında isə yovşan edifikatordur.
  • Litoral mühit (zona) – dəniz (okean) dibinin çəkilməsi zamanı su sütununun ən aşağı səviyyəsi ilə qabarması zamanı ən yuxarısu  səviyyəsi arasındakı sahilboyu ekoloji zona.
  • Senoz – ixtiyari canlı orqanizmlərin birliyidir. Canlı orqanizmlər müxtəlif senozlara – zoosenozlar, fitosenozlar, mikrobosenozlar və s. birliklərə ayrılırlar. Bəzən biosenoz da adlandırılır.
  • Suksessiya – mühitin müəyyən hissəsindəki bir fitosenozun digəri ilə müəyyən ardıcıllıqla əvəz olunması.
  • Terofitlər -  bitkilərin ilin əlverişsiz dövrlərini (sərt qış, quraqlaıq) toxum şəklində təhzlükəsiz keçirə bilən həyat formasıdır
    • Azərbaycanın xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri
      • ƏDƏBİYYAT
      • Абд ар-Рашид ал-Бакуви. Китаб талхис ал-асар ва аджаиб ал-малик ал-каххар. М.: Наука, 1971. -162 с.
      • Авдусин П.К. К геологии Талыша. Изв. Азерб. Нефт. Ин-та 4(11), 1932
      • Авдусин П.К. Краткий очерк о геологических изысканиях в Ленкоранском районе летом 1930. вып 1.62. Баку, 1932.
      • Azərbaycan Respublikasının ətraf mühitə dair qanunvericilik toplusu. Azərbaycan Respublikasının ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi. B.: El-Allianse, 2002. iki cilddə.
      • Акилтуев В.В. Почва Талыша. Материалы районирования Азерб. ССР. Т.2. Баку, 1927.
      • Алиев Д.А. Флора исрастительность водоемов Азербайджана. Автореферат докторской диссертации. Баку, 1969.
      • Алиев Ф.Т. Главное Архивное Управление при Кабинете Министров Азербайджанской Республики. Архивная копия от 04.06.2002, №11.
      • Антонов Б.А. Думитрашко Н.В. Геоморфологическое районирование Азерб. ССР. К геоморфологии Азербайджана, Изд. АН Азерб ССР., серия биология. 1959, стр. 15-38.
      • Аскеров А. и Бобров А.Е. Папоротники Талыша Бот. журн. 57 №11, 1972
• MİLLİ PARKLAR
• QORUQLAR
  • YASAQLIQLAR