Yig'ish chizma haqida umumiy ma'lumot

О
nuqtadan 
boshlab qo'yib,
 D
nuqta hosil qilinadi; 
-D
nuqtadan bog' lovchi nur otkazib, F nuqta topiladi; 
-F nuqtadan otkazilgan bog'lovchi nurning OX o'qi bilan kesishgan nu- qtasi G topiladi; 
-OG kesma uzunligi detaining izlanayotgan qismini asl o' lchamga teng bo'ladi. 
Bu masshtab grafigi yig' ish chizmasida berilgan detallarni istalgan massh- tabda 
chizish imkonini beradi. 
Yig'ish chizmasini detallarga ajratish (detalirovka qilish)ni bitta buyum (klapan) 
misolidako'rib chiqamiz. 
9.2-shaklda havoni puflab chiqarish klapani chizmasi va 9.3-shaklda un- ing 
spesifikasiyasi berilgan. Bu chizmani detalirovka qilishgakirishishdan oldin buyumning ishlash 
prinsipi vauning tuzilishi aniqlanadi; buyum spesifikasiyasi mazmuni bilan tanishiladi va uning 
tarkibiy qismlari haqida tasav- vur hosil qilinadi (9.4-shakl). 
Кофиз o'ng tomonidagi qisqa trubacha (patrubka)si bilan rezina shlang orqali karbonat 
angidrid gazi bilan to'ldirilgan ballonga ulanadi (9.4-shakl). Karbonat angidrid gazi klapan (4) 
ochiq bo'lganda и orqali o'tib chap to- mondagi patrubkadan puflanadigan (tozalanadigan) 
sirtgayo'naladi.
Klapan (4) yopiq bo'lgandau prujina (8) bilan korpus (1) ning korpus sirtiga qisiladi. 
Klapanni ochish uchun dasta(2)ni uchligi (6) bilan prujina (8)ni ta'sir kuchini bartaraf qilib 
bosiladi. Dasta (2) korpus (1) quloqchalari teshigidan kiradigan barmoq (5) (birtomonigakallagi 
boMgan silindrik sterjen) atrofidaburaladi. Dastatilchasi korpusgategib, dastani ko'tarishini 
chegaralaydi. Barmoq shplint (10) bilan mahkamlanadi. Prujinani klapan- ga ta'sir kuchini 

---

sozlaydigan (regulirovka qiladigan) gayka (7)ni burash bilan o'zgartirish mumkin. Zichlagich 
qistirma (9) korpus bilan gayka orasi- ga qo'yiladi. Klapan sterjeni bilan korpus teshigi zazori 
(orasi)dan karbon- at angidrid gazini chiqishidan plastmassahalqa(l 1) saqlaydi. Yelkali gayka 
(3) plastmassahalqani klapan sterjeni va korpusgazich holatda turish- ini ta'minlaydi. Klapanning 
pastida klapan va korpusning konus sirtlarini tozalashdafoydalaniladigan asbobning uchiga 
mo'ljallangan o'yiq bor. 
Yig'ma birlikning vazifasi va tuzilishini (9.2-shakl) aniqlab, har bir detaining shaklini 
tasawur qilib chiqildi (9.4-shakl). Endi detallarning ish chiz- malarini bajarishga kirishish 
mumkin. Buning uchun avval har bir detaining yetarli (zaruriy) tasvirlar soni aniqlanadi. 
Masalan, vtulkani tayyorlash uchun uning bitta tasviri (ko'rinishi) yetarli (9.5-shakl,a), ya'ni 
bosh ko'rinishi frontal qirqimi bilan tasvirlanadi; salnikqopqog'i uchun uning ikkita ko'rinishi 
kerak bo
4
ladi (9.5-shakl,b); kronshteynni tayyorlash uchun uchta asosiy va bitta qo'shimcha 
ko'rinish kerak bo'ladi (9.5-shakl, c), va shunga o'xshash. 
Ish chizmalarida detal tasvirlarini joylashishi albatta o'quv chizmalariga o'xshash 
bo'lishi shart emas. Barchako'rinishlar, qirqim, kesim va boshqa tasvirlar GOST 2305-96 da 
tavsiya etilgan ko'rsatmalar bo'yicha baja- riladi. Har bir detal uchun shakli va o'lchamlarini 
inobatga olib, tasvirlarn- ing masshtabi tanlanadi. Detaining shakli qancha murakkab bo'lsa, 
chiz- mada shunga kontur va o'lcham chiziqlari ko'p ba'ladi. Shuning uchun bunday detallarning 
tasvirlarini katta masshtabda chizish lozim. 
Unchakatta 
bo'lmagan 
o'yiq, 
chuqurlik, 
bo'rtiq 
va 
shunga 
o'xshashlarni 
chiqarishelementlari ko'rinishida katta masshtabda tasvirlagan ma'qul.Barcha detallarning ish 
chizmalari standart formatlardabajarilishi kerak. 
9.6-shakldaklapan korpusining ish chizmasi keltirilgan. Detaining shaklini "To'liq 
tasawur qilishi uchun, uning ish chizmasida frontal qirqim, ustdan ko'rinish va chapdan ko'rinish 

---

chizilishi kerak. Frontal qirqimda bo'shliq va teshiklar ko`rinadi. Chapdan ko`rinishda mahalliy 
qirqim berib, quloqlarning teshiklari ko`rsatilgan.