Yer: Van, Rescate Otel program ve özetler programme and abstracts
Yüklə 6,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
e-mail:mevlutyaprak@yahoo.com Özet Fizyoloji profesörü Talha Yusuf Bey ile Biyokimya doçenti bir fizyoloji kitabı yazarlar. Kitap 1929 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından basılmaya başlanır. Ancak bilmediğimiz bir nedenle ilk üç formadan sonra basım işine ara verilir veya baskı durdurulur. Kemal Cenap Bey ilk üç formayı görünce “Bu nasıl eser?” başlıklı bir yazı kaleme alır. Bu yazının 18 Ocak 1931 tarihli Vakit gazetesinde yayınlanması ile ilginç ve uzun bir süreç başlar. Kitap ve yazarları hakkında soruşturma açılır. Talha Yusuf Bey kısa bir zaman sonra tartışma ve soruşturma dışı kalır ama Rasim Ali Beyin görevine son verilir. Bu dört yıllık süreçte çok sayıda etik sorun yaşanmıştır: 1.Kitap konusunda Fizyoloji Enstitüsü Başkanı Kemal Cenap Beyin görüşü sorulmamış, bilgi verilmemiştir. Fakat Kemal Cenap Bey konuyu duymuştur ve beklemededir. 2.Kemal Cenap Bey konuyu akademik ortamda tartışmaya açmadığı için eleştirilmiştir. 3.Taraflar kırıcı bir dil kullanmışlardır. Rasim Ali Beyin hazırladığı risale gerilimi en üst seviyeye taşımıştır. 4.Rasim Ali Beyin Üniversiteden uzaklaştırılma gerekçeleri de mantıklı ve etik değildir. Üniversite ile ilgili yasa ve yönetmeliklerdeki bazı eksiklikler de süreç içinde ortaya çıkmıştır. Summary Physiology professor Talha Yusuf and Biochemistry associate professor Rasim Ali Bey write a physiology textbook. In 1929, Istanbul University begins publishing the book. After the first three issues published, the Project was terminated because of an unknown reason. When he saw the first three fascicles of the book, Prof. Dr. Kemal Cenap, Director of Physiology Enstitute of Istanbul University writes an article and asks what kind of book was that? After this critical published in the Vakit newspaper in 18 January 1931, an interesting and long story begins. The University initiates an inspection. After a short period, Talha Yusuf Bey was excluded from the investigation and process. But Rasim Ali Bey was fired from University after two years. There have been some ethical problems in this four-year story: 1.Medical Faculty and University don’t give any information to Director of Physiol- ogy Enstitue about the physiology book. But Kemal Cenap was aware of the project and waited for the right time. 2.Kemal Cenap does not discuss the subject in an academic environment. 3. Language of the parties are discouraging. A booklet writen by Rasim Ali Bey carries the stress to the highest peak. 4.The reasons of the sacking of Rasim Ali Bey are not logical. The story revealed some regulatory deficiencies in this process. Müslüman Bir Toplumda Hastalık, Stigmatizasyon ve Yok- sulluk: Osmanlı İmparatorluğu’nda Cüzzamlı Dilenciler Society: the Leper Beggars in the Ottoman Empire Murat YOLUN Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Bebek 34342-İstanbul e-mail:muratyolun@gmail.com Özet Osmanlı İmparatorluğu’nda cüzzamlıların toplumdan dışlanmasına yol açan faktör- lerin toplumsal ve kültürel kökenleri bulunmaktadır. Osmanlıların siyasi, kültürel ve toplumsal dinamikleri cüzzamlılara yaklaşımı ve onlara yönelik söylemi etkiledi. Şu rahatlıkla iddia edilebilir ki cüzzamın tıbbi tarihi onun toplumsal tarihinden ayırt edilemez. Cüzzam sadece bedensel bir hastalık olarak değil aynı zamanda ruhsal bir hastalık olarak görüldü. Cüzzam hala günümüzde bile hem sosyal hem de tıbbi bilimciler tarafından evrensel olarak damgalanmış bir sağlık durumu olarak görül- mekte ve hatta en bariz damgalama örneği olarak da gösterilmektedir. Pek çok kültürde cüzzamdan mustarip olanlardan korkuldu, kaçınıldı ve dışlandı. Nihay- etinde ise bu insanlar dilencilik yaparak yaşamaya itildi. Açıkçası, cüzzam sadece basit bir hastalık değildi ve toplumsal kontrol aracı olarak kullanıldı. Osmanlı İmparatorluğu’nda pek çok cüzzamlı hasta toplumun geri kalanını korumak maksadıyla belirli mekânlara kapatıldı. Bu mekânların en bilinen örneği İstanbul’dan ve taşradan getirilen cüzzamlıların tutulduğu Üsküdar Miskinler Tekkesiydi. Tam da bu noktada dikkat çekici husus şudur ki bütün cüzzamlılar vakıflar veya evkaf nezaret tarafından finanse edilen bu tarz mekânlara gönderil- medi. Cüzzam kurbanlarının bedenlerinde ciddi deformasyonlara hem de onları düşkün bir halde bırakıyordu. Bunun bir sonucu olarak fiziksel ve sosyal olarak çalışma kudretinden mahrum durumda kalıyorlardı. Kendi geçimlerini temin edemedikleri durumda zaman zaman sefalet içinde dilencilik yaptılar veya başkalarından yardım alarak geçimlerini temin etme yoluna gittiler. Bu tarz bir geçim onlar hakkındaki olumsuz düşüncenin oluşmasına katkı sağladı. Bu çalışmada cüzzamlı dilencilerin toplumun verdiği sadakalar ile nasıl yaşamaya çalıştığına ışık tutulacak ve imparatorluk içindeki Müslümanların cüzzamlı dilen- cilere karşı yaklaşımlarıyla ilgili bilgi verilecek. Summary There were social and cultural roots of the factors that led the exclusion of lepers from the society in the Ottoman Empire. Political, cultural and social dynamics of the Ottomans influenced approach and discourse to the lepers. It can be easily argued that medical history of leprosy cannot be separated from its social history. Leprosy was recognized as not only disease of body but also disease of soul. Leprosy is still regarded by both medical and social scientists as a universally stigmatized health condition, and even as the epitome of stigmatization. This perva- sive view relies upon historical and contemporary evidence that indicates that in many cultures leprosy sufferers have been feared, shunned, ostracized, and subse- quently obliged to live by begging. In fact, leprosy was not merely a simple disease and was used as a tool for social control. In the Ottoman Empire, many lepers were confined to certain places so as to protect rest of the population. A well-known example of these places was Üsküdar Leprosarium (Üsküdar Miskinler Tekkesi) where many lepers from Istanbul and provinces were kept. What is noticeable at this point is that not all of the lepers were sent to Leprosarium financed by founda- tions or ministry of foundation. Leprosy brought about severe deformations on the bodies of sufferers and almost made them decayed. As a result, they could some- times become physically and socially incapable of working. In case of the fact that lepers had no ability to provide for themselves, they occasionally begged in a miser- able way or received aid from someone else. This kind of livelihood contributed into the making them notorious. This paper is going to shed light on how the leper beggars survived by depending alms which society and foundations gave and to give information what kind of approach Muslims in the empire had to leper beggars. 194 Basılamayan bir Fizyoloji Kitabının Öyküsü The Story of a Physiology Textbook That Could Not be Published Mevlüt YAPRAK Dr.Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji AD. EDİRNE e-mail:mevlutyaprak@yahoo.com Özet Fizyoloji profesörü Talha Yusuf Bey ile Biyokimya doçenti bir fizyoloji kitabı yazarlar. Kitap 1929 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından basılmaya başlanır. Ancak bilmediğimiz bir nedenle ilk üç formadan sonra basım işine ara verilir veya baskı durdurulur. Kemal Cenap Bey ilk üç formayı görünce “Bu nasıl eser?” başlıklı bir yazı kaleme alır. Bu yazının 18 Ocak 1931 tarihli Vakit gazetesinde yayınlanması ile ilginç ve uzun bir süreç başlar. Kitap ve yazarları hakkında soruşturma açılır. Talha Yusuf Bey kısa bir zaman sonra tartışma ve soruşturma dışı kalır ama Rasim Ali Beyin görevine son verilir. Bu dört yıllık süreçte çok sayıda etik sorun yaşanmıştır: 1.Kitap konusunda Fizyoloji Enstitüsü Başkanı Kemal Cenap Beyin görüşü sorulmamış, bilgi verilmemiştir. Fakat Kemal Cenap Bey konuyu duymuştur ve beklemededir. 2.Kemal Cenap Bey konuyu akademik ortamda tartışmaya açmadığı için eleştirilmiştir. 3.Taraflar kırıcı bir dil kullanmışlardır. Rasim Ali Beyin hazırladığı risale gerilimi en üst seviyeye taşımıştır. 4.Rasim Ali Beyin Üniversiteden uzaklaştırılma gerekçeleri de mantıklı ve etik değildir. Üniversite ile ilgili yasa ve yönetmeliklerdeki bazı eksiklikler de süreç içinde ortaya çıkmıştır. Summary Physiology professor Talha Yusuf and Biochemistry associate professor Rasim Ali Bey write a physiology textbook. In 1929, Istanbul University begins publishing the book. After the first three issues published, the Project was terminated because of an unknown reason. When he saw the first three fascicles of the book, Prof. Dr. Kemal Cenap, Director of Physiology Enstitute of Istanbul University writes an article and asks what kind of book was that? After this critical published in the Vakit newspaper in 18 January 1931, an interesting and long story begins. The University initiates an inspection. After a short period, Talha Yusuf Bey was excluded from the investigation and process. But Rasim Ali Bey was fired from University after two years. There have been some ethical problems in this four-year story: 1.Medical Faculty and University don’t give any information to Director of Physiol- ogy Enstitue about the physiology book. But Kemal Cenap was aware of the project and waited for the right time. 2.Kemal Cenap does not discuss the subject in an academic environment. 3. Language of the parties are discouraging. A booklet writen by Rasim Ali Bey carries the stress to the highest peak. 4.The reasons of the sacking of Rasim Ali Bey are not logical. The story revealed some regulatory deficiencies in this process. Mirza Muhammed Hüseyn Tabip Hekimbaşının Sınayıp Tecrübeden Geçirdikleri Qaibova İRADE Seyyaf Kızı Azerbaycan Milli İlimler Akademisi M. Füzuli adına Elyazmalar Enstitüsü, Bakü – Azerbaycan abilovazakiya@rambler/ru Özet Pek zengin direy ve bitey alemine, kıymetli yeraltı ve yerüstü servetlere malik olması çok-çok kadim devrelerdenberi Azerbaycan arazisinde tebabetin muhtelif sahalarının var olması ve inkişafını temin etmişdir. Ecdatlarımız haman servet ve nematlardan faydalanmağı becermişler. Şuna hem halk tebabetimiz, hem de halkımızın tebabetinden su içip onun üzerinde yaranan ilmi tebabetimizin tarihi, ayrı-ayrı yazılı abidelerimiz şahitlik ediyor. Azerbaycan Milli İlimler Akademisi M. Füzuli adına Elyazmalar Enstitüsünün fonunda korunub muhafaza olunan değerli elyazma eserleri içerisinde orta çağlarda, yeni devire geçişde, hem de yeni devirin ilk kademelerinde tebabet ve tıp üzerine yaratılmış yüzlerce muhtelif hacimli eserlerin hususi payı vardır. Şu abidelerden biri de Muhammed Hüseyn ibn Muhammed Ali Gencevinin “Mücərrəbati-Mirza Mohəmməd Hoseyn Təbib həkimbaşi” (“Mirza Muhammed Huseyn Tabip hekimbaşinin sınayıp tecrübeden keçirdikleri”) eseridir. Eser tıpa dair tezkirede teqdim olunmuş, müellifin kendisi tarafından fars dilinde talik hattı ile yazılmışdır ve mezmununa esaslanıp onu XVIII çağa ait etmek olar. Şu eser orta çağda ve yeni devire geçişde Azerbaycan arazisinde tebabetin ve tıpın durumu ile tanışmak, malu- mat bakımından, hususiyle ilaçşünaslık ve eczacılıq üzerine değerli mambadır. Kullanılan ilaç ve tedavi vasitelerinin ekseriyeti mineral maddeler, hususiyle kükürt, civa, zaç, antimon, kırımtartar, billur, çeşitli tuzlar ve s. vasitesiyle hazırlanıyor. Tedavi maksadıyla hem de nebati ve hayvansal maddelerden, o cüm- leden akasya, geven, sakızağacı ve s. bitkilerin katranlarından istifade ediliyor. İlaçlar cevher, esans, hap, merhem ve s. şekillerde tatbik ediliyor ve her birinin hazırlanması dakik bir tarzda gösteriliyor. İlaçlar esasen kimyasal yolla – imbikten çekmek usuluyla hazırlanıyor. Şu eser hem de halk tebabetinden faydalanmışdır: peynir suyu, eşek sütü ve s.-nin faydaları ve kullanma kaidelerinden bahsediliyor. Muhtelif beden örgenleri hastalıkları, enfeksiyonlu hastalıklar, hususiyle cilt hastalıklarının tedavisine dair ilginç bilgiler verilmiştir. Eseri inceleyerken müelli- fin kendisinin de geniş ilmi bilgi ve tecrübeye malik alim-tebib olduğunun şahiti oluyoruq. 195 POSTER ÖZETLER POSTER ABSTRACTS (Alfabetik Sırayla/ In Alphabetic Order) The Sidi Frej Maristan of Fez El Bachir BENJELLOUN* Professor of general surgery *Member of Heritage committee of medical school of Fez, Allal Ben Abdellah University, Fez, Morocco. Email: benjelloun19@gmail.com Abdelfatah CHAKIB, Mohammed El Abkari, Karima EL RHAZI, Moham- med Elbiaze, Fatima Ezzahra MERNISSI, Mohammed BERRAHO, Tazi FADL, Faouzi BELAHSEN, Abdelilah SBAI, Tarik SQUALLI, Afaf AMARTI, Chakib NEJJARI, Moulay Hassan FARIH, Sidi Adil IBRAHIMI. Summary Over the civilizations that have ruled Morocco, Moroccans have innovated in various fields providing numerous examples of the great advances they have achieved in medicine, architecture, science, literature and poetry. In the era of Merinide great importance has been deployed for the health of citizens. This interest was manifested by the construction of hospitals which was called at the time "Almaristanat» (Persian word meaning house with patients), known in Morocco as "Marstan." Sidi Frej's maristane or Fez is the main and famous maristane of Merinide’s era. It was built by Sultan Abou Youssouf Yacoub, about 1286, imitating a merinide's architectural design in shape of Spanish architecture, and was removed by Abou Anan in 1367. Worthy of note that Sidi Frej's maristane not only played a great role of treating humans, but it tookalso care of animals, especially birds (stork ) where they find a refuge. Treatment offered to birds was a new innovative learning method for student. Since the XVe century, the Merinide Sultan Abou Said Othman II must sell every maristane's properties in order to fit out his troops. Then, the maristane became a mad-house. In the sixteenth century AD at the beginning of the era of decadence, Sidi Frej's maristane became a psychiatric hospital. In 1943, maristane's building burnt, and a Kissaria was built at the same place and patients were removed to another maristane named Sidi Frej's new maristane at Bab Khoukha. Türk Silahlı Kuvvetleri 1.Tıp Kongresi: 11-13 Ocak 1966 Turkish Armed Forces 1st Medical Congress: 11-13 January 1966 Engin KURT* *Yrd.Doç.Dr.Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet Tıp kongreleri bilimsel etkinliklerdir. Bilim insanları bu etkinliklerde karşılıklı fikir alışverişinde bulunulmaktadır. Bu etkinliklerden biri de Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) 1.Tıp Kongresidir. İlk kez 11-13 Ocak 1966’da İstanbul’da düzenlenmiştir. Bu bildiride de ilk TSK Tıp Kongresinin; açılış konuşmalarından pasajlar, kongreye katılamayanların dileklerinden, kongre programı, moderatörler ve sunulan bildir- ilerden bahsedilecektir. Anahtar Kelimeler: Türk Silahlı Kuvvetleri, Tıp, Kongre, Asker, İlk Turkish Armed Forces 1st Medical Congress: 11-13 January 1966 Summary Medical congresses are the scientific activities. Scientists are found in the exchange ideas at these events. One of these events is " Turkish Armed Forces Medical Congress". The first time was held in Istanbul in 11-13 January 1966. In this paper, the first of the Turkish Armed Forces Medical Congress; excerpts from the opening speech, the wishes of who can't to paticipate in the congress, congress program, moderators and presented papers in this article will be presented. Key Words: Turkish Armed Forces, Medical, Congress, Soldier, First. Kültür Mirasımız Olan Anadolu Selçuklu Darüşşifalarındaki Tababete Bir Bakış A View to Medicine at Anatolian Seljuk Darüşşifas A Cul- tural Heritage of Ours Engin KURT* *Yrd.Doç.Dr.Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet İslâmiyet’i kabul eden Türk boyları, Ön Asya denilen ve Mısır’ı da içine alan bölgelerde yaptıkları camiler, türbeler, medreseler, yollar, köprüler ve kervansarayların yanı sıra, medeniyetlerini sembolize eden çeşme, hamam, ılıca, imaret ve hastaneler gibi birçok sağlık ve sosyal yardım tesisi de inşa etmişlerdir. Anadolu Selçukluları, yaşamları boyunca sağlık hizmetlerini hiçbir zaman ihmal etmemişlerdir. Selçuklular, bilhassa tababete çok önem vermiş, gerek Türk, gerekse Dünya tarihinde, medeniyete katkı bakımından önemli roller üstlenmişlerdir. Eğitim konusunda da öncü olan Selçuklular döneminde birçok tıp medreseleri açılmıştır. Medreseler belirli kurallara göre eğitim yapan Yüksek Öğretim Kurumlarıdır. İlk defa bina ve yönetim olarak organize edilmeleri XI. yüzyılda Alp Arslan döneminde başlamıştır. Sağlıkla ilgili bu yapılarda, bir yandan halka hizmet verilmiş, bir yandan da usta-çırak ilişkisi içerisinde gelecek kuşaklar için hekim yetiştirilmiştir. Selçuklular döneminden günümüze ulaşan mimarî eserlerden olan darüşşifalar, Anadolu Selçukluları’nın medeni seviyesini gösteren en önemli kültürel miraslardandır. Bu çalışmada da, kültürel göstergelerimizden biri olan darüşşifalardaki tababetin, genel özelliklerinden bahsedilecektir. Anahtar Kelimeler: Selçuklu, Darüşşifa, Hastane, Tababet Summary The Turkish clans accepting Islam, in their region including Egypt, have built mosques, türbes, medreses, roads, bridges, kervansarays and also a lot of health and social assistance facilities symbolizing their civilization such as fountains, baths, spas, kitchens for the poor and hospitals. Anatolian Seljuks, throughout their period of existence, have never neglected health services. They have especially considered medicine of utmost importance and have played important roles in contributing to civilization in the history of Turks and the World alike. During the Seljuk period, a lot of pioneering medical medreses have been founded. Medreses are institutions of higher education operating under a certain set of rules. As facility and administra- tion, they have first been organized in the 11th century during the period of Alparslan. In these health facilities, service was provided for the public and also physicians for the future generations were trained through an apprenticeship. Darüşşifas, architectural masterpieces that have reached our time from Seljuk period, are one of the most important cultural heritages that demonstrate the civili- zation level of Anatolian Seljuks. In this study, the general aspects of medicine in Darüşşifas, one of our cultural indicators, shall be retold. Key Words: Seljuk, Darüşşifa, Hospital, Medicine Kültür Mirasımız Olan Anadolu Selçuklu Darüşşifalarındaki Tababete Bir Bakış A View to Medicine at Anatolian Seljuk Darüşşifas A Cul- tural Heritage of Ours Engin KURT* *Yrd.Doç.Dr.Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet İslâmiyet’i kabul eden Türk boyları, Ön Asya denilen ve Mısır’ı da içine alan bölgelerde yaptıkları camiler, türbeler, medreseler, yollar, köprüler ve kervansarayların yanı sıra, medeniyetlerini sembolize eden çeşme, hamam, ılıca, imaret ve hastaneler gibi birçok sağlık ve sosyal yardım tesisi de inşa etmişlerdir. Anadolu Selçukluları, yaşamları boyunca sağlık hizmetlerini hiçbir zaman ihmal etmemişlerdir. Selçuklular, bilhassa tababete çok önem vermiş, gerek Türk, gerekse Dünya tarihinde, medeniyete katkı bakımından önemli roller üstlenmişlerdir. Eğitim konusunda da öncü olan Selçuklular döneminde birçok tıp medreseleri açılmıştır. Medreseler belirli kurallara göre eğitim yapan Yüksek Öğretim Kurumlarıdır. İlk defa bina ve yönetim olarak organize edilmeleri XI. yüzyılda Alp Arslan döneminde başlamıştır. Sağlıkla ilgili bu yapılarda, bir yandan halka hizmet verilmiş, bir yandan da usta-çırak ilişkisi içerisinde gelecek kuşaklar için hekim yetiştirilmiştir. Selçuklular döneminden günümüze ulaşan mimarî eserlerden olan darüşşifalar, Anadolu Selçukluları’nın medeni seviyesini gösteren en önemli kültürel miraslardandır. Bu çalışmada da, kültürel göstergelerimizden biri olan darüşşifalardaki tababetin, genel özelliklerinden bahsedilecektir. Anahtar Kelimeler: Selçuklu, Darüşşifa, Hastane, Tababet Summary The Turkish clans accepting Islam, in their region including Egypt, have built mosques, türbes, medreses, roads, bridges, kervansarays and also a lot of health and social assistance facilities symbolizing their civilization such as fountains, baths, spas, kitchens for the poor and hospitals. Anatolian Seljuks, throughout their period of existence, have never neglected health services. They have especially considered medicine of utmost importance and have played important roles in contributing to civilization in the history of Turks and the World alike. During the Seljuk period, a lot of pioneering medical medreses have been founded. Medreses are institutions of higher education operating under a certain set of rules. As facility and administra- tion, they have first been organized in the 11th century during the period of Alparslan. In these health facilities, service was provided for the public and also physicians for the future generations were trained through an apprenticeship. Darüşşifas, architectural masterpieces that have reached our time from Seljuk period, are one of the most important cultural heritages that demonstrate the civili- zation level of Anatolian Seljuks. In this study, the general aspects of medicine in Darüşşifas, one of our cultural indicators, shall be retold. Key Words: Seljuk, Darüşşifa, Hospital, Medicine Kültür Mirasımız Olan Anadolu Selçuklu Darüşşifalarındaki Tababete Bir Bakış A View to Medicine at Anatolian Seljuk Darüşşifas A Cul- tural Heritage of Ours Engin KURT* *Yrd.Doç.Dr.Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet İslâmiyet’i kabul eden Türk boyları, Ön Asya denilen ve Mısır’ı da içine alan bölgelerde yaptıkları camiler, türbeler, medreseler, yollar, köprüler ve kervansarayların yanı sıra, medeniyetlerini sembolize eden çeşme, hamam, ılıca, imaret ve hastaneler gibi birçok sağlık ve sosyal yardım tesisi de inşa etmişlerdir. Anadolu Selçukluları, yaşamları boyunca sağlık hizmetlerini hiçbir zaman ihmal etmemişlerdir. Selçuklular, bilhassa tababete çok önem vermiş, gerek Türk, gerekse Dünya tarihinde, medeniyete katkı bakımından önemli roller üstlenmişlerdir. Eğitim konusunda da öncü olan Selçuklular döneminde birçok tıp medreseleri açılmıştır. Medreseler belirli kurallara göre eğitim yapan Yüksek Öğretim Kurumlarıdır. İlk defa bina ve yönetim olarak organize edilmeleri XI. yüzyılda Alp Arslan döneminde başlamıştır. Sağlıkla ilgili bu yapılarda, bir yandan halka hizmet verilmiş, bir yandan da usta-çırak ilişkisi içerisinde gelecek kuşaklar için hekim yetiştirilmiştir. Selçuklular döneminden günümüze ulaşan mimarî eserlerden olan darüşşifalar, Anadolu Selçukluları’nın medeni seviyesini gösteren en önemli kültürel miraslardandır. Bu çalışmada da, kültürel göstergelerimizden biri olan darüşşifalardaki tababetin, genel özelliklerinden bahsedilecektir. Anahtar Kelimeler: Selçuklu, Darüşşifa, Hastane, Tababet Summary The Turkish clans accepting Islam, in their region including Egypt, have built mosques, türbes, medreses, roads, bridges, kervansarays and also a lot of health and social assistance facilities symbolizing their civilization such as fountains, baths, spas, kitchens for the poor and hospitals. Anatolian Seljuks, throughout their period of existence, have never neglected health services. They have especially considered medicine of utmost importance and have played important roles in contributing to civilization in the history of Turks and the World alike. During the Seljuk period, a lot of pioneering medical medreses have been founded. Medreses are institutions of higher education operating under a certain set of rules. As facility and administra- Dr. Şefik Hüsnü Deymer Dr.Şefik Hüsnü Deymer Elif Vatanoğlu LUTZ*, İnci HOT** *Yard.Doç.Dr.Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı. İstanbul **Doç.Dr.İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı. İstanbul Özet Türkiye’nin sosyalist önderi olan Dr. Deymer, 1887 yılında Selanik’te doğdu. Paris’te Sorbonne Üniversitesi Fen ve Tıp Fakültelerini bitirdi. Sinir ve ruh hastalıkları eğitimleri gördü. Paris'te bulunduğu sırada Jön Türklerin faaliyetleri ile yakından ilgilendi. Türkiye'ye döndüğünde 1912 Balkan Savaşı'na katıldı. Daha sonra I.Dünya Savaşı'na katılarak Çanakkale Cephesi'nde tabip yüzbaşı olarak görev yaptı. Savaştan sonra Türkiye devrimcilerini birleştirme çabasına girişti. Mütareke döneminde Kurtuluş dergisinde yazıları yayınlandı. 23 Eylül 1919 tarihinde, Berlin'den gelen Türk Spartakistleri ile birlikte kurucuları arasında yer aldığı Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası'nın (TİÇSF) genel sekreterliğine seçildi. Yazılarında mütareke ve işgal yıllarında İstanbul’da ağır koşullarda çalıştırılan işçilerin sesi oldu. Onları dayanışmaya ve direnişe davet etti. Mücade- lesine Ankara’daki Milli Mücadelecilere insan kazandırmakla da devam etti. Ankara yönetimini canla başla savundu. 1921 yılı haziran ayında da Aydınlık dergisini çıkarmaya başladı. Bu dergi güç koşullarda mücadelenin bayrağı oldu. Cumhuriyet ilanından sonra da yayınlarına eleştirel yönde devam etti. Ve Türkiye tarihine ‘Aydınlıkçılar’ olarak geçen bir fikir akımının da başlangıcı oldu. Bu çizgi ‘Milli demokratik devrim’ çizgisiydi. Bu poster bildirimizde hem örgütçü hem fikir adamı kimliğiyle işçi sınıfının sesi haline gelen ve Türkiye’nin bir dönemine damgasını vuran Dr.Şefik Hüsnü Deymer’in yaşam öyküsüne değinilecektir. Summary Dr.Deymer, who is the socialist pioneer of Turkey, was born in 1887 in Thessa- loniki .He studied science and medicine at Sorbonne University in Paris. He specialised in neurology and psychiatry.He had a deep interest in the facilities of Jon Turks ( New Turks) of Ottoman Empire when he was in Paris. He joined the Balkan War in 1912 after he came back to Turkey. Afterwards, he joined the Inde- pendence War and took part as a lieutenant at the Canakkale frontier. He attempted to unite the revolutioners in Turkey. His articles were published at Kurtuluş (Liberation) Journal during the armistice period. In 23 September 1919, he was chosen as the general secretary of Turkey Proleter and Farmers Association which he was also one of the founders together with the Turkish Spartacists from Berlin. By his articles, he became the voice of the workers who were working under very heavy conditions during armistice and military occupation of foreign forces. He invited the proleters to evoke resitance and to have solidarity. He continued his fight by also providing more supporters to the National Patriots .He always defended the government in Ankara. He started to publish Aydınlık (Enlightenment) Journal in June 1921. This journal became the symbol of struggle in difficult conditions.He continued to have his critical approach towards the Turk- ish Republic. And he became the starting point of an ideology called ‘The Enlight- ened’ in Turkish intellectual history. Their road was ‘National Democratic Revolution’ . In our poster presenta- tion, we would like to present the life story of Dr. Şefik Hüsnü Deymer who was the voice of proletaria and became a very influential ideologist of a remarkable move- ment in Turkish history. Kültür Mirasımız Olan Anadolu Selçuklu Darüşşifalarındaki Tababete Bir Bakış A View to Medicine at Anatolian Seljuk Darüşşifas A Cul- tural Heritage of Ours Engin KURT* *Yrd.Doç.Dr.Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji AD Etlik / ANKARA enkurt@gata.edu.tr Özet İslâmiyet’i kabul eden Türk boyları, Ön Asya denilen ve Mısır’ı da içine alan bölgelerde yaptıkları camiler, türbeler, medreseler, yollar, köprüler ve kervansarayların yanı sıra, medeniyetlerini sembolize eden çeşme, hamam, ılıca, imaret ve hastaneler gibi birçok sağlık ve sosyal yardım tesisi de inşa etmişlerdir. Anadolu Selçukluları, yaşamları boyunca sağlık hizmetlerini hiçbir zaman ihmal etmemişlerdir. Selçuklular, bilhassa tababete çok önem vermiş, gerek Türk, gerekse Dünya tarihinde, medeniyete katkı bakımından önemli roller üstlenmişlerdir. Eğitim konusunda da öncü olan Selçuklular döneminde birçok tıp medreseleri açılmıştır. Medreseler belirli kurallara göre eğitim yapan Yüksek Öğretim Kurumlarıdır. İlk defa bina ve yönetim olarak organize edilmeleri XI. yüzyılda Alp Arslan döneminde başlamıştır. Sağlıkla ilgili bu yapılarda, bir yandan halka hizmet verilmiş, bir yandan da usta-çırak ilişkisi içerisinde gelecek kuşaklar için hekim yetiştirilmiştir. Selçuklular döneminden günümüze ulaşan mimarî eserlerden olan darüşşifalar, Anadolu Selçukluları’nın medeni seviyesini gösteren en önemli kültürel miraslardandır. Bu çalışmada da, kültürel göstergelerimizden biri olan darüşşifalardaki tababetin, genel özelliklerinden bahsedilecektir. Anahtar Kelimeler: Selçuklu, Darüşşifa, Hastane, Tababet Summary The Turkish clans accepting Islam, in their region including Egypt, have built mosques, türbes, medreses, roads, bridges, kervansarays and also a lot of health and social assistance facilities symbolizing their civilization such as fountains, baths, spas, kitchens for the poor and hospitals. Anatolian Seljuks, throughout their period of existence, have never neglected health services. They have especially considered medicine of utmost importance and have played important roles in contributing to civilization in the history of Turks and the World alike. During the Seljuk period, a lot of pioneering medical medreses have been founded. Medreses are institutions of higher education operating under a certain set of rules. As facility and administra- Dr. Şefik Hüsnü Deymer Dr.Şefik Hüsnü Deymer Elif Vatanoğlu LUTZ*, İnci HOT** *Yard.Doç.Dr.Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı. İstanbul **Doç.Dr.İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı. İstanbul Özet Türkiye’nin sosyalist önderi olan Dr. Deymer, 1887 yılında Selanik’te doğdu. Paris’te Sorbonne Üniversitesi Fen ve Tıp Fakültelerini bitirdi. Sinir ve ruh hastalıkları eğitimleri gördü. Paris'te bulunduğu sırada Jön Türklerin faaliyetleri ile yakından ilgilendi. Türkiye'ye döndüğünde 1912 Balkan Savaşı'na katıldı. Daha sonra I.Dünya Savaşı'na katılarak Çanakkale Cephesi'nde tabip yüzbaşı olarak görev yaptı. Savaştan sonra Türkiye devrimcilerini birleştirme çabasına girişti. Mütareke döneminde Kurtuluş dergisinde yazıları yayınlandı. 23 Eylül 1919 tarihinde, Berlin'den gelen Türk Spartakistleri ile birlikte kurucuları arasında yer aldığı Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası'nın (TİÇSF) genel sekreterliğine seçildi. Yazılarında mütareke ve işgal yıllarında İstanbul’da ağır koşullarda çalıştırılan işçilerin sesi oldu. Onları dayanışmaya ve direnişe davet etti. Mücade- lesine Ankara’daki Milli Mücadelecilere insan kazandırmakla da devam etti. Ankara yönetimini canla başla savundu. 1921 yılı haziran ayında da Aydınlık dergisini çıkarmaya başladı. Bu dergi güç koşullarda mücadelenin bayrağı oldu. Cumhuriyet ilanından sonra da yayınlarına eleştirel yönde devam etti. Ve Türkiye tarihine ‘Aydınlıkçılar’ olarak geçen bir fikir akımının da başlangıcı oldu. Bu çizgi ‘Milli demokratik devrim’ çizgisiydi. Bu poster bildirimizde hem örgütçü hem fikir adamı kimliğiyle işçi sınıfının sesi haline gelen ve Türkiye’nin bir dönemine damgasını vuran Dr.Şefik Hüsnü Deymer’in yaşam öyküsüne değinilecektir. Summary Dr.Deymer, who is the socialist pioneer of Turkey, was born in 1887 in Thessa- loniki .He studied science and medicine at Sorbonne University in Paris. He specialised in neurology and psychiatry.He had a deep interest in the facilities of Jon Turks ( New Turks) of Ottoman Empire when he was in Paris. He joined the Balkan War in 1912 after he came back to Turkey. Afterwards, he joined the Inde- pendence War and took part as a lieutenant at the Canakkale frontier. He attempted to unite the revolutioners in Turkey. His articles were published at Kurtuluş (Liberation) Journal during the armistice period. In 23 September 1919, he was chosen as the general secretary of Turkey Proleter and Farmers Association which he was also one of the founders together with the Turkish Spartacists from Berlin. By his articles, he became the voice of the workers who were working under very heavy conditions during armistice and military occupation of foreign forces. He invited the proleters to evoke resitance and to have solidarity. He continued his fight by also providing more supporters to the National Patriots .He always defended the government in Ankara. He started to publish Aydınlık (Enlightenment) Journal in June 1921. This journal became the symbol of struggle in difficult conditions.He continued to have his critical approach towards the Turk- ish Republic. And he became the starting point of an ideology called ‘The Enlight- ened’ in Turkish intellectual history. Their road was ‘National Democratic Revolution’ . In our poster presenta- tion, we would like to present the life story of Dr. Şefik Hüsnü Deymer who was the voice of proletaria and became a very influential ideologist of a remarkable move- ment in Turkish history. “Al-Teyseer fi Al-modavat va Al-Tadbir”; a Book by Father of Experimental Medicine Mehdi PASALAR1, Maryam MOSAFFA-JAHROMI2, Hadi JAHED1 1- Health Policy Research Center, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran 2- Department of Traditional Pharmacy, School of Pharmacy, Shiraz Univer- sity of Medical Sciences, Shiraz, Iran Summary The expansion of Islamic conquests extent to the neighboring lands in Islamic era and along centuries provided a suitable opportunity for research in different sciences for university students and Arabic-speaking students of that time. Of the most important of these phenomena is extensive attitude to writing in Arabic among scholars and belletrists. Meanwhile medical science has become important for researchers because of the ruling conditions and Arab’s tendency towards improve- ment and obtaining symbols of civilization of that time. By passing of time and expansion of conquests and conquer of Andalusia in 92 A.H., which has been in current Spain, these events resulted in penetration of Arabic language to Andalusia and eagerness to write medical books in Arabic. By penetration of science in all over the conquered Islamic lands, medical science flourished in Hejira sixth century. Andalusian Ibn Zuhr (484-559 A.H.), known as Avenzoar in western coun- tries, is among these physicians begins to transfer his time science in a special scien- tific style by writing the book “Al-Teyseer fi Al-modavat va Al-Tadbir”. The book is remarkable in many ways but the most interesting finding is experimental obser- vations recorded by Avenzoar and made him famous as “father of experimental medicine” in literature. Tracheostomy on goat is a good example of his innovations in this valuable masterpiece. Keywords: Traditional Persian Medicine, Al-Teyseer fi Al-modavat va Al-Tadbir , writing style, Ibn Zuhr (Avenzoar), Andalusia Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi’nin Osmanlı Tıbbına Kazandırdıkları ve Tertib-i Ecza Adlı Eserinin Transkribi ve Değerlendirmesi The Contributions of Chief Physician Mustafa Behçet Efendi to the Ottoman Medicine and the Transcription of and Evaluation of His Work Tertib-i Ecza Tuncay PEKDOĞAN Gaziosmanpaşa Üniversitersi Fen Edebiyat Fakültesi e-posta : tuncaypek@hotmail.com Özet Mustafa Behçet Efendi, 1774-1834 yılları arasında III. Selim ve II. Mahmud devirl- erinde yaşamış ve hekimbaşılık yapmıştır. Behçet Efendi’nin babası, Mehmed Emin Şükûhî Efendi, annesi Osmanlı hekimbaşılarından Büyük Hayrullah Efendi'nin kızı Nefise Hanım'dır. Kendi gibi şair ve tabip olan kardeşi Abdülhak Molla da II. Mahmud devri hekimbaşılarındandır. Ailede birçok hekim olması sebe- biyle aile mesleği gibi olan tıpla meşgul olmuş ve bu alanda kendini yetiştirmiştir. Aynı zamanda bazı medreselerde müderrislik yap¬mıştır. 1791 yılında Şeyhülislâm Mekkî Efendi zamanın¬da kendisine sâniye-i mîr-i mîrân rütbesi verimiştir. 1796 tarihinde saray hekimleri arasında yer aldı. Mustafa Behçet Efendi ilki 1803 yılında Padişah III. Selim döneminde olmak üzere üç defa hekimbaşılık görevine atanmıştır. Mustafa Behçet Efendi Osmanlı tıp tarihine, gerek eserleri, gerekse kurulmasında etkili olduğu tıp kurumları ile çok büyük katkısı olmuştur. 1805 yılında Kuruçeşme'de Rum Tıbbiyesi olarak da bilinen hastanenin açılmasını sağladı. 1806’da Spitalya adlı bir eğitim hastanesinin açılmasını sağladı. Kısa süre sonra Spitalya’nın yanına “Tabibhane” diğer ismiyle “Tersane Tıbbiyesi” adlı bir tıp mek- tebi kurulmasında etkili oldu. Bu okul 1822’de bir yangında kül olduktan sonra 1827 yılında yine Mustafa Behçet Efendi’nin gayretleri ile “Tıbhane-i Amire” adıyla İstanbul’da yeni bir tıp mektebi olarak açılmıştır. 1834 yılında yakalandığı şarbon hastalı¬ğından ölen Mustafa Behçet Efendi’nin eserlerinin bazıları Tertîb-i Eczâ, Hezâr Esrâr, Kolera Risâlesi, Frengi Risâlesi, Târîh-i Mısır, Târîh-i Tabii’dir Bildiride inceleyeceğimiz, Tertîb-i Eczâ isimli eseri Hac vazifesini ifa edenler için hazırlanmış bir sağlık rehberi niteliğindedir. Eser aslında Mustafa Reşid Efendi tarafından hazırlanmış ve 1858’de basılmıştır. Hac vazifesini yapacak olan kişileri çöl sıcaklarından ve hastalıklardan korumak için hazırlamıştır. Summary Mustafa Behçet Efendi lived during the reigns of both Selim III and Mahmud II, and served as the head physician. Mehmet Emin Şükuhi Efendi is the father, and Lady Nefise, the daughter of Büyük Hayrullah Efendi, is the mother of Behçet Efendi. His brother Abdülhak Molla, who is a poet and a doctor like Behçet Efendi, is one of the head doctors of the reign of Mahmud II. Due to the fact that there are a number of doctors within the family, Behçet Efendi interested himself in medicine and had a profession in this area. He worked as a professor at some madrasahs. In 1791, At the time of Şeyhülislam Mekki Efendi he was given the degree of governer and in 1796 he took his place among the doctors of the court. Mustafa Behçet Efendi served as head physician three times and the first service of him was during the reign of Selim III in 1803. Mustafa Behçet Efendi had made a great contribution to the the history of Ottomon medicine both with his profession and his works that were influential on establishing the medical institutions. He was efficient in the foundations of the medical school named “Tersane Tıbbıyesi”,of the hospital known as “Rum Tıbbıyesi” in 1805 in Kuruçeşme and of an education hospital named Spitalya in 1806. After a short time, he was also efficient in the foundation of the medical school named “Tabibhâne” or Tersane Tıbbiyesi” next to Spitalya. This school, “Tersane Tıbbiyesi” burned to ashes during a fire in 1822. In 1827, with the strug- gles of Mustafa Behçet Efendi a new medical schhol, that is called “Tıbhane-i Amire” was opened in İstanbul. Mustafa Behçet Efendi who died of antrax in 1834 produced works some of which are “Tertib-i Ecza, Hezar Esrar, Kolera Risalesi, Frengi Risalesi, Tarih-i Mısır, Tarih-i Tabii. The work we will study in this paper is Tertib-i Ecza that is prepared by Mustafa Reşid Efendi and published by Mustafa Behçet Efendi in 1858. This work has the property of health guide prepared for the pilgrims. Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi’nin Osmanlı Tıbbına Kazandırdıkları ve Tertib-i Ecza Adlı Eserinin Transkribi ve Değerlendirmesi The Contributions of Chief Physician Mustafa Behçet Efendi to the Ottoman Medicine and the Transcription of and Evaluation of His Work Tertib-i Ecza Tuncay PEKDOĞAN Gaziosmanpaşa Üniversitersi Fen Edebiyat Fakültesi e-posta : tuncaypek@hotmail.com Özet Mustafa Behçet Efendi, 1774-1834 yılları arasında III. Selim ve II. Mahmud devirl- erinde yaşamış ve hekimbaşılık yapmıştır. Behçet Efendi’nin babası, Mehmed Emin Şükûhî Efendi, annesi Osmanlı hekimbaşılarından Büyük Hayrullah Efendi'nin kızı Nefise Hanım'dır. Kendi gibi şair ve tabip olan kardeşi Abdülhak Molla da II. Mahmud devri hekimbaşılarındandır. Ailede birçok hekim olması sebe- biyle aile mesleği gibi olan tıpla meşgul olmuş ve bu alanda kendini yetiştirmiştir. Aynı zamanda bazı medreselerde müderrislik yap¬mıştır. 1791 yılında Şeyhülislâm Mekkî Efendi zamanın¬da kendisine sâniye-i mîr-i mîrân rütbesi verimiştir. 1796 tarihinde saray hekimleri arasında yer aldı. Mustafa Behçet Efendi ilki 1803 yılında Padişah III. Selim döneminde olmak üzere üç defa hekimbaşılık görevine atanmıştır. Mustafa Behçet Efendi Osmanlı tıp tarihine, gerek eserleri, gerekse kurulmasında etkili olduğu tıp kurumları ile çok büyük katkısı olmuştur. 1805 yılında Kuruçeşme'de Rum Tıbbiyesi olarak da bilinen hastanenin açılmasını sağladı. 1806’da Spitalya adlı bir eğitim hastanesinin açılmasını sağladı. Kısa süre sonra Spitalya’nın yanına “Tabibhane” diğer ismiyle “Tersane Tıbbiyesi” adlı bir tıp mek- tebi kurulmasında etkili oldu. Bu okul 1822’de bir yangında kül olduktan sonra 1827 yılında yine Mustafa Behçet Efendi’nin gayretleri ile “Tıbhane-i Amire” adıyla İstanbul’da yeni bir tıp mektebi olarak açılmıştır. 1834 yılında yakalandığı şarbon hastalı¬ğından ölen Mustafa Behçet Efendi’nin eserlerinin bazıları Tertîb-i Eczâ, Hezâr Esrâr, Kolera Risâlesi, Frengi Risâlesi, Târîh-i Mısır, Târîh-i Tabii’dir Bildiride inceleyeceğimiz, Tertîb-i Eczâ isimli eseri Hac vazifesini ifa edenler için hazırlanmış bir sağlık rehberi niteliğindedir. Eser aslında Mustafa Reşid Efendi tarafından hazırlanmış ve 1858’de basılmıştır. Hac vazifesini yapacak olan kişileri çöl sıcaklarından ve hastalıklardan korumak için hazırlamıştır. Summary Mustafa Behçet Efendi lived during the reigns of both Selim III and Mahmud II, and served as the head physician. Mehmet Emin Şükuhi Efendi is the father, and Lady Nefise, the daughter of Büyük Hayrullah Efendi, is the mother of Behçet Efendi. His brother Abdülhak Molla, who is a poet and a doctor like Behçet Efendi, is one of the head doctors of the reign of Mahmud II. Due to the fact that there are a number of doctors within the family, Behçet Efendi interested himself in medicine and had a profession in this area. He worked as a professor at some madrasahs. In 1791, At the time of Şeyhülislam Mekki Efendi he was given the degree of governer and in 1796 he took his place among the doctors of the court. Mustafa Behçet Efendi served as head physician three times and the first service of him was during the reign of Selim III in 1803. Mustafa Behçet Efendi had made a great contribution to the the history of Ottomon medicine both with his profession and his works that were influential on establishing the medical institutions. He was efficient in the foundations of the medical school named “Tersane Tıbbıyesi”,of the hospital known as “Rum Tıbbıyesi” in 1805 in Kuruçeşme and of an education hospital named Spitalya in 1806. After a short time, he was also efficient in the foundation of the medical school named “Tabibhâne” or Tersane Tıbbiyesi” next to Spitalya. This school, “Tersane Tıbbiyesi” burned to ashes during a fire in 1822. In 1827, with the strug- gles of Mustafa Behçet Efendi a new medical schhol, that is called “Tıbhane-i Amire” was opened in İstanbul. Mustafa Behçet Efendi who died of antrax in 1834 produced works some of which are “Tertib-i Ecza, Hezar Esrar, Kolera Risalesi, Frengi Risalesi, Tarih-i Mısır, Tarih-i Tabii. The work we will study in this paper is Tertib-i Ecza that is prepared by Mustafa Reşid Efendi and published by Mustafa Behçet Efendi in 1858. This work has the property of health guide prepared for the pilgrims. Medicinal Importance of Mineral Origin Drugs in Unani System of Medicine. a Review *Masroor A. QURESHI, **Humaira BANO, ***Irfan AHAMAD, ****Mu- hammad RAZA Regional Research Institute of Unani Medicine, Department of Ayush Minis- try of Health and Family Welfare Government of India Opposite Depart- ment of Opthalmology j.j.hospital, byculla, mumbai-8 *assistant director (SCIENTIST (IV)) **Research Officer (Scientist, (ii)) ***Research Officer ****Research Officer (Scientist (iv)) e-mail::drmasrooralig786@hotmail.com Summary The Unani Medicine system since ages has been known for the use of minerals in a lot many medicinal preparations for the treatment of various diseases. These Minerals are used as Muqawwi-e-aam (general body tonic) for the purpose of improving functions of vital organs, increasing Hararat-e-ghareezi (metabolic heat) and Rooh (vital energy or life force) for boosting the immune systems, blood purifier, and antidote of poisons etc. These Minerals are also used in pneumonia, mania, palpitation, jaundice, grief depression, anxiety, diseases of brain and heart, weak function of stomach, liver, kidney, illusion, melancholia, tuberculosis epilepsy etc. Khubsul Hadid (Iron Rust), Shingraf (Cinnabar), Shora Qalmi (Potassium Nitrate) Suhaga (Borax) Sona Mukhi (copper Pyrites) Zamurrad (Emerald) Zehar Mohra (Serpent stone) Namak Sambhar (lake Salt) Namak Shore (Sea Salt) Phitkari (Alum) are the some examples of mineral origin drugs, which are used in Unani System of Medicine since long time. The close photograph of the minerals origin drugs along with all the details, like the geological and geographical details; mineral origin, physical and chemical properties; there temperament, efficacy and utility in particular diseases and some possible side effects will be present at the time of presentation. Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi’nin Osmanlı Tıbbına Kazandırdıkları ve Tertib-i Ecza Adlı Eserinin Transkribi ve Değerlendirmesi The Contributions of Chief Physician Mustafa Behçet Efendi to the Ottoman Medicine and the Transcription of and Evaluation of His Work Tertib-i Ecza Tuncay PEKDOĞAN Gaziosmanpaşa Üniversitersi Fen Edebiyat Fakültesi e-posta : tuncaypek@hotmail.com Özet Mustafa Behçet Efendi, 1774-1834 yılları arasında III. Selim ve II. Mahmud devirl- erinde yaşamış ve hekimbaşılık yapmıştır. Behçet Efendi’nin babası, Mehmed Emin Şükûhî Efendi, annesi Osmanlı hekimbaşılarından Büyük Hayrullah Efendi'nin kızı Nefise Hanım'dır. Kendi gibi şair ve tabip olan kardeşi Abdülhak Molla da II. Mahmud devri hekimbaşılarındandır. Ailede birçok hekim olması sebe- biyle aile mesleği gibi olan tıpla meşgul olmuş ve bu alanda kendini yetiştirmiştir. Aynı zamanda bazı medreselerde müderrislik yap¬mıştır. 1791 yılında Şeyhülislâm Mekkî Efendi zamanın¬da kendisine sâniye-i mîr-i mîrân rütbesi verimiştir. 1796 tarihinde saray hekimleri arasında yer aldı. Mustafa Behçet Efendi ilki 1803 yılında Padişah III. Selim döneminde olmak üzere üç defa hekimbaşılık görevine atanmıştır. Mustafa Behçet Efendi Osmanlı tıp tarihine, gerek eserleri, gerekse kurulmasında etkili olduğu tıp kurumları ile çok büyük katkısı olmuştur. 1805 yılında Kuruçeşme'de Rum Tıbbiyesi olarak da bilinen hastanenin açılmasını sağladı. 1806’da Spitalya adlı bir eğitim hastanesinin açılmasını sağladı. Kısa süre sonra Spitalya’nın yanına “Tabibhane” diğer ismiyle “Tersane Tıbbiyesi” adlı bir tıp mek- tebi kurulmasında etkili oldu. Bu okul 1822’de bir yangında kül olduktan sonra 1827 yılında yine Mustafa Behçet Efendi’nin gayretleri ile “Tıbhane-i Amire” adıyla İstanbul’da yeni bir tıp mektebi olarak açılmıştır. 1834 yılında yakalandığı şarbon hastalı¬ğından ölen Mustafa Behçet Efendi’nin eserlerinin bazıları Tertîb-i Eczâ, Hezâr Esrâr, Kolera Risâlesi, Frengi Risâlesi, Târîh-i Mısır, Târîh-i Tabii’dir Bildiride inceleyeceğimiz, Tertîb-i Eczâ isimli eseri Hac vazifesini ifa edenler için hazırlanmış bir sağlık rehberi niteliğindedir. Eser aslında Mustafa Reşid Efendi tarafından hazırlanmış ve 1858’de basılmıştır. Hac vazifesini yapacak olan kişileri çöl sıcaklarından ve hastalıklardan korumak için hazırlamıştır. Medical Manuscripts in the Malay Archipelago: Reclaiming Heritage, Islamising Knowledge Mohd Affendı Mohd SHAFRI Kulliyyah of Allied Health Sciences, International Islamic University Malay- sia, 25200 Kuantan, Malaysia e-mail:affendishafri @iium.edu.my Summary Medical science in recent decades underwent transformation that was not only limited to theoretical and methodological frameworks, but also equally important if not more fundamental, its philosophical foundation. The shift from humoral theory to strictly rational, evidence-based medicine owed much to change in medical axiology, logics and metaphysics. These are casted as part of newly-found Western ideologies of positivism, modernism and evolutionism, which runs in contradiction to principles of Islam. In the context of the Malay Archipelago, Islamisation and humanization of medical science requires the existence of a continuous, integrated study on Islamic works within medical science and related fields – medicine, phar- macy, food science, botany, zoology, etc. The masses, in particular the thinking elite, is to be made familiar with major works and tradition that are fully Islamic and rich in humanity. The works of Muslim intellectuals in previous centuries would reveal the character of Islamic science which are scientific and pragmatic, yet remain vigorously tawhidic in its nature, principles and visions. Their experiences and interpretations of science within the framework of tawhid are to be reclaimed, reintroduced and shared in formats such as annotated and non-annotated translitera- tions, publication of anthologies of manuscripts, and catalogues of works at remain- ing scriptoriums. Analytical studies should be performed in order to highlight hierarchical system of knowledge, basic principles, major issues and themes, in particular those which found resonance with problems in contemporary life. In conclusion, study of medical manuscripts in the Malay Archipelago has important roles, primarily in the effort to plant the vision of Islam in society by reclaiming an already systematic, scientific tradition, as well as to contextualize past knowledge and concept into current practice, and humanize medical science of today. Keywords: Malay manuscript, Malay medicine, Islamisation of Science İbn-i Şerif’in Yadigâr Adlı Eserindeki Merhem Formüllerinin Eczacılık Açısından Günümüzle Karşılaştırılması Pharmaceutically Comparison of the Ointment Formulas in Yadigar, the Work of Ibn Sherif’s, with the Present Sevgi ŞAR* Bilge SÖZEN ŞAHNE** Miray ARSLAN* *Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Eczacılık İşletmeciliği AD, 06100, Tandoğan-Ankara e-mail:msevuktekin@ankara.edu.tr , e-mail:sevgisar98@gmail.com **Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Eczacılık İşletmeciliği AD, 06100, Sıhhiye-Ankara e-mail:bilgesozen@yahoo.com Özet Tarihte eczacılık mesleğine ait çeşitli bilgilere, farklı uygarlıklarda yazılmış pek çok eserde rastlanmaktadır. Osmanlı Döneminde yazılmış önemli eserlerden biride, gerek Osmanlı, gerekse İslam Tıbbı için önemli kişilerden biri olan İbn-i Şerif’in 1400’lü yıllarda yazmış olduğu Yadigâr’dır. İbn-i Şerif; İbn-i Sina, İbn-i Baytar gibi ünlü hekimlerin bilgilerinden faydala- narak, genç yaşından beri sürdürdüğü hekimlik mesleğine büyük katkılar sağlamıştır. Bu hekimin Yadigâr isimli eseri, Türkçe ve herkes tarafından kolayca anlaşılabilecek bir dille yazılmış olmasından dolayı ayrı bir öneme sahiptir. Eserin ilk bölümünde sağlığın korunmasından, ikinci bölümünde ise hastalıkların tedavisinden bahsedilmektedir. Sağlıklı yaşam için çeşitli önerilerin de bulunduğu eserde, pek çok hastalık ve bunların tedavilerinde kullanılabilecek çeşitli şekillerdeki ilaçlarla ilgili bilgiler yer almaktadır. Eserin ikinci bölümünde ise pek çok formülasyondan bahsedilmektedir. Bu formül- asyonlar arasında yer alan yanık, yara, romatizma ve ağrı gibi bazı rahatsızlıkların iyileştirilmesi amacıyla çoğunlukla bitkilerle hazırlanan merhem formülleri de dikkati çekmektedir. Bu çalışmada, söz konusu eserdeki merhemler tek tek incelenecek ve merhemlerin içeriklerinde bulunan maddelerin eserde belirtilen etkileri ile günümüzdeki etkileri karşılaştırılarak konu etraflı olarak tartışılacaktır. Summary Various information about pharmacy profession in history have been found in many works written in different civilizations. One of the important works written during the Ottoman period is Yadigar which was written in 1400s by Ibn Sherif who is one of the important people of Ottoman and Islamic Medicine. Ibn Sherif has made great contributions to the medical profession continued since a young age by benefited from the famous physicians’, such as Avicenna, Ibn Baytar, information. This physician’s work named Yadigar has a different signifi- cance due to written in Turkish and a language that is easily understood by every- one. In the first part of the work, the protection of health and in the second part the treatment of the disease is mentioned. In the work in which there are several recom- mendations for wellness, there are also information about many diseases and differ- ent pharmaceutics can be used in this diseases’ treatment. In the second part of the work many formulations are mentioned. The ointment formulations which are used for the treatment of disorders such as burns, wounds, rheumatism and pain prepared by plants are remarkable formulas of them. In this study, the ointments in this work will be examined one by one and the issue will be discussed in details by comparing effects of the substances men- tioned in ointments in work and now. İbn-i Şerif’in Yadigâr Adlı Eserindeki Merhem Formüllerinin Eczacılık Açısından Günümüzle Karşılaştırılması Pharmaceutically Comparison of the Ointment Formulas in Yadigar, the Work of Ibn Sherif’s, with the Present Sevgi ŞAR* Bilge SÖZEN ŞAHNE** Miray ARSLAN* *Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Eczacılık İşletmeciliği AD, 06100, Tandoğan-Ankara e-mail:msevuktekin@ankara.edu.tr , e-mail:sevgisar98@gmail.com **Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Eczacılık İşletmeciliği AD, 06100, Sıhhiye-Ankara e-mail:bilgesozen@yahoo.com Özet Tarihte eczacılık mesleğine ait çeşitli bilgilere, farklı uygarlıklarda yazılmış pek çok eserde rastlanmaktadır. Osmanlı Döneminde yazılmış önemli eserlerden biride, gerek Osmanlı, gerekse İslam Tıbbı için önemli kişilerden biri olan İbn-i Şerif’in 1400’lü yıllarda yazmış olduğu Yadigâr’dır. İbn-i Şerif; İbn-i Sina, İbn-i Baytar gibi ünlü hekimlerin bilgilerinden faydala- narak, genç yaşından beri sürdürdüğü hekimlik mesleğine büyük katkılar sağlamıştır. Bu hekimin Yadigâr isimli eseri, Türkçe ve herkes tarafından kolayca anlaşılabilecek bir dille yazılmış olmasından dolayı ayrı bir öneme sahiptir. Eserin ilk bölümünde sağlığın korunmasından, ikinci bölümünde ise hastalıkların tedavisinden bahsedilmektedir. Sağlıklı yaşam için çeşitli önerilerin de bulunduğu eserde, pek çok hastalık ve bunların tedavilerinde kullanılabilecek çeşitli şekillerdeki ilaçlarla ilgili bilgiler yer almaktadır. Eserin ikinci bölümünde ise pek çok formülasyondan bahsedilmektedir. Bu formül- asyonlar arasında yer alan yanık, yara, romatizma ve ağrı gibi bazı rahatsızlıkların iyileştirilmesi amacıyla çoğunlukla bitkilerle hazırlanan merhem formülleri de dikkati çekmektedir. Bu çalışmada, söz konusu eserdeki merhemler tek tek incelenecek ve merhemlerin içeriklerinde bulunan maddelerin eserde belirtilen etkileri ile günümüzdeki etkileri karşılaştırılarak konu etraflı olarak tartışılacaktır. Summary Various information about pharmacy profession in history have been found in many works written in different civilizations. One of the important works written during the Ottoman period is Yadigar which was written in 1400s by Ibn Sherif who is one of the important people of Ottoman and Islamic Medicine. Ibn Sherif has made great contributions to the medical profession continued since a young age by benefited from the famous physicians’, such as Avicenna, Ibn Baytar, information. This physician’s work named Yadigar has a different signifi- cance due to written in Turkish and a language that is easily understood by every- one. In the first part of the work, the protection of health and in the second part the treatment of the disease is mentioned. In the work in which there are several recom- mendations for wellness, there are also information about many diseases and differ- ent pharmaceutics can be used in this diseases’ treatment. In the second part of the work many formulations are mentioned. The ointment formulations which are used for the treatment of disorders such as burns, wounds, rheumatism and pain prepared by plants are remarkable formulas of them. In this study, the ointments in this work will be examined one by one and the issue will be discussed in details by comparing effects of the substances men- tioned in ointments in work and now. Document Outline
Yüklə 6,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|