Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

157 

Cini qulpsuz çini fincanlarda verirdilər. Dolu zaldan keçib podnosdakı yeməkləri metal masanın 

üstünə düzdülər. Küncdə kimsə sous dağıtmışdı. Qatı, ürəkbulandıran məhlul qusuntunu 

xatırladırdı. Uinston fincanı götürdü, sanki cəsarətini toplamaq üçün azacıq ara verdi və 

yağımsov mayeni birnəfəsə başına çəkdi. Gözlərini yumub-açdı. Yalnız indi bərk acdığını hiss 

elədi. Şorbanı qaşıqlayıb yeməyə başladı. Boz-bulanıq mayenin içərisindən qaşığına arabir şişib 

formasını itirmiş qırmızımtıl kubiklər çıxırdı. Yəqin ət məhsulu sayılırdı. Kasalar boşalana qədər 

heç biri danışmadı. Uinstonun sol tərəfində, arxadakı masada kimsə tez-tez və aramsız danışırdı. 

Kobud səsi eynən ördək qaqqıltısını xatırladır, yeməkxananı bürümüş ümumi uğultuda aydın 

seçilirdi.  

- Lüğət üzərində iş necə gedir? - sözlərinin yaxşı eşidilməsi üçün Uinston da səsini qaldırmalı 

oldu.  

- Çox asta, - deyə Saym cavab verdi. - Indi sifətlər üzərində işləyirəm. Ləzzət verir.  

Yenidildən söhbət düşən kimi Saymın gözləri parıldadı. Kasasını yana itələdi, arıq əli bir tikə 

çörək götürüb pendir qıçasını üstünə qoydu və qışqıra-qışqıra danışmamaq üçün masanın 

üstündən Uinstona tərəf əyildi.  

- On Birinci Nəşr - son nəşrdir, - dedi. Biz dilə tamamlanmış şəkil veririk. Artıq başqa dildə 

danışılmayacaq. İşimizi sona çatdırandan sonra sizin kimi adamlar dili yenidən öyrənməli 

olacaqlar. Əminəm ki, fəaliyyətimizin əsas istiqamətinin təzə sözlər uydurmaq olduğunu 

düşünürsünüz. Qətiyyən elə deyil. Əksinə, biz sözləri məhv edirik. Hər gün onlarla, yüzlərlə 

sözü aradan götürürük. Biz dili sümüyə qədər bütün artıq ətdən təmizləyəcəyik. Iki min əllinci 

ildən əvvəl On Birinci Nəşrə daxil edilmiş heç bir söz köhnəlməyəcək.  

O, acgözlüklə çörəyindən ağızdolusu dişləm vurdu, çeynəyib uddu. Sonra əvvəlki pedant ədası 

ilə söhbətini davam etdirməyə başladı. Arıq, qarayanız sifəti canlanmışdı, gözlərindəki istehza 

ifadəsi yoxa çıxmışdı. Indi onlar daha çox xəyalpərvər adamın gözlərinə bənzəyirdilər.  

-Sözləri məhv etmək gözəl işdir. Zibillənmə ən çox fellərdə və sifətlərdə hiss olunur. Amma 

isimlərin içərisində də yüzlərlə artıq, mənasız söz var. Söhbət yalnız sinonimlərdən getmir, 

antonimlər də eyni vəziyyətdədir.. Məsələn, bir sözün əksi olan başqa söz nəyə lazımdır? Axı, 

hər bir söz özündə əksini də ehtiva edir. Məsələn, "sevinc" sözü varsa "kədər"ə nə ehtiyac qalır? 

"Sevincsiz" də pis deyil, əksinə, daha yaxşı səslənir. Həm də "sevinc"in tam əksidir, "kədər" isə 

tamam kənar sözdür. Yaxud, götürək sifətin çalarlarını və dərəcələrini. "Yaxşı"- baxır kimin 

üçün yaxşıdır. Amma "müsbət" deyiləndə subyektivliyin hər cür təzahürü aradan qalxır. Əgər 

sizə "müsbət"in daha güclü çaları lazımdırsa, o zaman "gözəl", "əla" və s. kimi yayğın sözlərə nə 

ehtiyac var? "Müsbətmüsbət", yaxud "ikiqat müsbət" eyni mənanı daha yaxşı ifadə edir. Sifətin 

şiddətləndirmə dərəcəsinə ehtiyac yaranarsa, o zaman "üçqat müsbət" deyə bilərsiniz. Düzdür, 

hələlik biz köhnə və yeni formalardan paralel istifadə edirik. Lakin Yenidilin son variantında 

köhnə sözlərə, ümumiyyətlə, yer qalmayacaq. Nəticədə, "yaxşı" və "pis" məfhumlarının bütün 

dərəcələri altı, daha dəqiqi iki sözlə ifadə olunacaq. Bütün bunların nə qədər gözəl səsləndiyini 

hiss edirsinizmi, Uinston? Əlbəttə, ideya Böyük Qardaşa məxsusdur,-deyə o, azacıq fikrə 

gedəndən sonra sözünü tamamladı.  

Böyük Qardaşın adı çəkiləndə Uinston dərhal sifətinə sevinc ifadəsi verməyə çalışdı. Lakin 

entuziazm çatışmazlığı Saymın diqqətli nəzərlərindən yayınmadı.  

- Siz ürəyinizdə Yenidili çox da yüksək qiymətləndirmirsiniz, Uinston! - deyə o, kədərlə 

sözlərinə davam etdi. -Hətta bu dildə yazanda da köhnə dildə düşünürsünüz. Sizin Tayms-da çap 

olunan bəzi yazılarınıza baxmışam. Kifayət qədər yaxşıdırlar, amma diliniz-tərcümə dilidir. 

Görürəm ki, bütün yayğınlığına, lüzumsuz məna çalarlarlarına baxmayaraq, tam şəkildə 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

158 

Köhnədilə bağlısınız. Sözləri məhv etməyin gözəlliyini hələ də anlaya bilməmisiniz. Xəbəriniz 

var ki, Yenidil bütün Yer kürəsində sözlərinin sayı ildən-ilə azalan yeganə dildir? 

Uinstonun, təbii ki, bundan xəbəri yox idi. Deyilənlərə inanmasa da, öz aləmində üzünə maraq 

və rəğbət ifadəsi verərək gülümsəyə bildi. Saym yenə qara çörəkdən bir dişləm vurdu, tələsik 

çeynəyib uddu. Söhbətə qaldığı yerdən davam etdi.  

-Doğrudanmı siz Yenidilin əsas məqsədinin fikrin üfüqlərini mümkün qədər daraltmaq olduğunu 

başa düşmürsünüz? Bu yolla biz fikri cinayətləri ümumiyyətlə qeyri-mümkün bir şeyə 

çevirəcəyik. Çünki cinayətkar fikirləri ifadə etmək üçün ümumiyyətlə, söz qalmayacaq. 

Açıqlanmasına ehtiyac duyulan hər bir anlayış tək bir sözlə ifadə olunacaq. Sözün daşıdığı məna 

qəti şəkildə müəyyənləşdiriləcək, yardımçı mənalar isə ləğv ediləcək və unutduralacaq. On 

Birinci Nəşrlə biz bu məqsədə daha da yaxınlaşacağıq. Lakin proses sizinlə mən həyatda 

olmayandan sonra da uzun müddət davam edəcək. Ilbəil sözlərin sayı azalacaq, ilbəil fikrin 

sərhədləri daralacaq. Aydın məsələdir ki, indinin özündə də fikir cinayətləri üçün əsas və səbəb 

yoxdur. Bu yalnız özünüintizam və reallığa nəzarət məsələsidir. Sonda isə buna da ehtiyac 

qalmayacaq. Dil mükəmməl hala gələndə inqilab da başa çatacaq. Yenidil - İngsosdur, İngsos - 

Yenidildir!-deyə Saym dua sözləri pıçıldayırmış kimi məmnunluqla dilləndi. -Uinston, heç 

ağlınıza gələrdimi ki, ən geci 2050-ci ildə indi danışdığımız dili anlayan bir nəfər də insan övladı 

həyatda qalmayacaq?  

- Yalnız, - deyə Uinston tərəddüdlə sözə başladı, amma tez də dayandı.  

"-Yalnız prollardan başqa!" - kəlmələrini dilinin ucundan qaytardı. Lakin deyəcəyi sözlərin 

mühafizəkar baxışlarla zidd səslənəcəyini düşünərək susdu. Saym isə artıq onun nə demək 

istədiyini anlamışdı. Laqeydliklə: 

- Prollar insan deyillər, -dedi. -2050-ci ildə, hələ bəlkə ondan da əvvəl Köhnədillə bağlı bütün 

bilgilər yoxa çıxacaq. Keçmiş dövrlərin bütün ədəbiyyatı məhv ediləcək. Çoser, Şekspir, Milton, 

Bayron yalnız Yenidil variantında mövcud olacaq. Həm də onların yalnız dilləri dəyişməyəcək, 

müəyyən dərəcədə özləri də əslində olduqlarının ziddinə çevriləcəklər. Hətta Partiya ədəbiyyatı 

da dəyişəcək. Hətta şüarlar da dəyişəcək. Əgər "azadlıq" məhfumunun özü ləğv ediləcəksə, o 

zaman "Azadlıq-köləlikdir" şüarını haradan götürəcəksiniz? Fikir mühiti tamamilə başqalaşacaq. 

Bizim indi anladığımız mənada fikir olmayacaq. Inanclı adam fikirləşmir. Onun fikirləşməyə 

ehtiyacı yoxdur. İnanclı olmaq-şüursuz olmaq deməkdir.  

Uinston fikirləşdi ki, günlərin bir günü Saymı mütləq buxara çevirəcəklər. Çünki çox ağıllıdır. 

Hər məsələyə aydın münasibəti var, fikirlərini gözəl ifadə edir. Partiya belə adamları sevmir. Bir 

gün mütləq yoxa çıxacaq. Bu, sifətində yazılıb.  

Uinston da pendir-çörəyini yeyib qurtardı. Qəhvə fincanını götürmək üçün stulda azacıq yana 

tərəf çevrildi. Soldakı masada oturan kişi hələ də qaqqıltılı səslə əsəbi monoloqunu davam 

etdirirdi. Arxası Uinstona tərəf oturan və yəqin ki, katibəsi olan gənc qadın isə diqqətlə qulaq 

asır, sözləri ilə razılaşdığını bildirmək üçün tez-tez başını tərpədirdi. Arabir Uinston onun cavan 

qadın səsi və səfeh əda ilə dediyi "Düşünürəm ki, çox haqlısınız. Fikirlərinizlə tam razıyam" - 

kimi ifadələrini eşidirdi. Qaqqıltılı səs isə heç vaxt, hətta qız danışanda da kəsilmək bilmirdi. 

Uinston səs sahibini sifətdən tanıyırdı. Ədəbiyyat Departamentində hansısa mühüm vəzifə 

tutmasından başqa haqqında elə bir məlumatı yox idi. O, təxminən otuz yaşlarında olardı, əzələli 

boynu və iri, daim açılıb-yumulan ağzı vardı. İndi başını azca yana əymişdi və bu rakursda 

eynəyinə düşən işığın altında Uinston onun gözlərinin yerində iki boş çuxur olduğunu gördü. 

Daha dəhşətlisi isə, ağzından fasiləsiz axıb tökülən sözlərin heç birinin anlaşılmaması idi. Yalnız 

bir dəfə Uinstonun qulağı "Qoldşteynçiliyin tam və qəti şəkildə aradan qaldırılması" ifadəsini 

çaldı. Linotipdə tökülmüş sətir kimi ifadə də onun ağzından sürətlə, birnəfəsə çıxdı. Qalan 

danışdığı isə yalnız qaqqıltıdan, qaak-qaak-qaak səsindən ibarət idi. Dediklərindən heç nə başa 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

159 

düşməmək bir yana qalsın, söhbətin məcrası haqqında ümumi təsəvvür əldə etmək də mümkün 

deyildi. O, Qoldşteynin əleyhinə danışa bilərdi, təxribatçılara və fikir cinayətkarlarına qarşı daha 

sərt tədbirlər görülməsini tələb edə bilərdi, Avrasiya ordusunun vəhşiliklərinə qəzəblənə bilərdi, 

Böyük Qardaşı, yaxud Malabar cəbhəsi qəhrəmanlarını tərifləyə bilərdi-bütün bunların heç bir 

fərqi yox idi. Nədən danışmasından asılı olmayaraq, bütün sözlərinin başdan-başa 

mühafizəkarlıq üstündə kökləndiyinə, tam şəkildə İngsos prinsiplərinə əsaslandığına şübhə ola 

bilməzdi. Gözsüz sifətdəki çənənin sürətlə aşağı-yuxarı hərəkət etməsinə baxan Uinston bu 

sifətin insan övladına deyil, nə isə ruha, həyuləyə məxsusluğu haqqında qəribə düşüncələrə 

dalmışdı. Eynəkli adamın nitqi öz mənbəyini insan beynindən deyil, insan qırtlağından alırdı. 

Ağzından üdülənib tökülənləri bəlkə də söz adlandırmaq olardı, lakin heç bir halda nitq deyildi. 

Bu, ördək qaqqıltısı kimi şüursuzcasına çıxarılan səslər idi.  

Saym bayaqdan bəri danışmırdı. Qaşığın ucu ilə masaya tökülmüş sousun üstündə xətlər çəkirdi. 

Qonşu masadan gələn ördək qaqqıltısına bənzər səs indi daha bərkdən eşidilir və yeməkxananın 

ümumi uğultusu içərisində fərqlənirdi.  

- Yenidildə belə bir söz var, - deyə Saym sükutu pozdu. - Bilmirəm, eşitmisiniz, yoxsa yox - 

"ördəknitq", yəni danışanda ördək kimi qaqqıldayan adam. Iki əks mənası olan maraqlı sözlərdən 

biridir. Əleyhdarınıza qarşı işlədiləndə bu təhqirdir, razılaşdığınız adama ünvanlananda isə 

tərifdir.  

"Saymı mütləq buxara çevirəcəklər", - deyə Uinston yenə düşündü. Hətta buna müəyyən qədər 

kədərlənirdi. Saymın ondan çox da xoşlanmadığını, hələ bəlkə nifrət etdiyini yaxşı bilirdi. Əgər 

hansısa səbəb olsa, onu fikir cinayətində günahlandırmaq fürsətini də əldən qaçırmazdı. Amma 

bu Saymda nə isə bir çatışmazlıq da vardı. Həyi isə çatışmırdı-ehtiyatlılığı, laqeydliyi, bəlkə də 

hansısa xilasedici səfehliyi. Onun mühafizəkar olmadığını söyləmək düzgün deyil. Ingsos 

prinsiplərinə inanır, Böyük Qardaşa pərəstiş edir, fikir cinayətkarlarına səmimi şəkildə, bütün 

varlığı ilə, cani-dildən nifrət bəsləyir. Ondan həmişə sıravi Partiya üzvlərinin yaxın düşə 

bilmədikləri məlumatlar eşitmək olur. Amma həm də çox zaman bir ehtiyatsızlıq havası 

içərisində yaşayır. Ortalığa çıxarılmasına lüzum görülməyən sözlər danışır, həddindən çox kitab 

oxuyur, tez-tez rəssamların, musiqiçilərin sevimli yeri olan "Şabalıd kölgəsində" kafesinə gedir. 

Doğrudur, bu kafe ilə bağlı hər hansı qadağa, hətta şifahi göstəriş də yox idi. Amma adı pis 

çıxmışdı. Sonuncu əsaslı təmizlənmə aparılana qədər Partiyanın köhnə, nüfuzunu itirmiş üzvləri 

adətən ora yığışırdılar. Deyilənə görə illər, bəlkə də on illər əvvəl Qoldşteyn özü də həmin 

kafeyə gəlirmiş. Saymın taleyinin necə olacağını indidən bilmək o qədər də çətin iş deyildi. 

Lakin o da həqiqət idi ki, Saym hətta üç saniyəliyinə Uinstonun fikirlərinə nüfuz edə bilsəydi, 

tərəddüd hissi keçirmədən onu Fikir Polisinin əlinə verərdi. Əslində, bu məsələdə Saymın 

yerində olan hər adam eyni hərəkəti edə bilərdi. Saymdan isə bunu gözləməyə daha çox əsas 

vardı. İnanclı olmaq-şüursuz olmaq deməkdir.  

Saym başını qaldırdı. 

- Baxın, Parsons da gəlir,-dedi.  

Səsinin tonunda sanki "islaholunmaz axmaqın biridir"-nidası eşidildi. Həqiqətən də, Uinstonun 

"Qələbə" yaşayış binasındakı qonşusu-balacaboy, açıq sarı saçlı, qurbağa sifətli, bədəninin 

ölçüləri çəlləyi xatırladan Parsons adamların arasından keçərək onlara tərəf gəlirdi. Vur-tut otuz 

beş yaşında olsa da, artıq iri qarın bağlamış, peysərində piy qatları toplanmışdı. Amma 

hərəkətləri cəld idi, yetkin kişidən daha çox sürətlə boy atmış kiçik yaşlı gombul oğlan uşağına 

oxşayırdı. Hamı kimi rəsmi kombinezon geyinsə də, onu göy rəngli şort, boz köynək və qırmızı 

Kəşfiyyatçı qalstuku olmadan təsəvvürə gətirmək mümkün deyildi. Həmişə şalvarının dizləri bir 

az sürtülmüş, köynəyinin qolları yuxarıya qədər çirmənmiş olurdu. Parsons ilk imkan düşən kimi 

qısa şalvarını əyninə taxırdı. Fiziki fəallıq tələb edən turist yürüşlərində və başqa ictimai 

tədbirlərdə onu mütləq şortda görmək olardı.  

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

160 

"Hello! Hello!"- deyə səmimiyyətlə onları salamladı, stulu çəkib oturdu. Dərhal da ətrafa kəsif 

tər iyi yayıldı. Çəhrayı sifətində də tər damlaları muncuqlanmışdı. Parsonsun qeyri-adi tərləmək 

qabiliyyəti vardı. Raketkanın islanmış tutacağından yapışan kimi Ictimai Mərkəzdə sonuncu dəfə 

kimin tennis oynadığını səhvsiz müəyyənləşdirmək olurdu. Saym barmaqları arasında kimyəvi 

karandaş tutaraq sözlərin uzun sütunlarla alt-alta yazıldığı kağızlarını çıxarıb oxumağa 

başlamışdı.  

- Nahar vaxtı da işləyir, -deyə Parsons başı ilə Sayma işarə etdi. - Siz o kağızlarda nə 

görmüsünüz, dostum? Hər halda mənim başım çıxan məsələ deyil. Smit, bilirsiniz, niyə dalınızca 

düşmüşəm? Pul verməyi unutmusunuz.  

- Nə pul?- Uinston soruşdu, dərhal da özündən asılı olmayaraq əlini cibinə atdı. Maaşın təxminən 

dörddə biri müxtəlif könüllü abunələrə gedirdi. Sayları o qədər çox idi ki, yadda saxlamaq da 

olmurdu.  

- Nifrət Həftəsi üçün yaşayış yerləri üzrə pul toplayırıq. Bizim binanın xəzinədarı mənəm. Gərək 

əsl bayram əhvalı yaranması üçün əlimizdən gələni eləyək. Açıq deyirəm, əgər köhnə "Qələbə" 

binası meydana başqalarından az bayraqla çıxsa, daha bu mənim günahım deyil. Iki dollar vəd 

etmişdiniz.  

Uinston iki əzilmiş, yağımsov əskinas çıxarıb Parsonsa uzatdı. O, savadsız, amma səliqəli xətlə 

dəftərçəsində qeydiyyat apardı.  

-Yeri gəlmişkən, dostum, eşitdim dünən bizim balaca yaramaz quşatanla sizi əməlli-başlı atəşə 

tutub. Ona möhkəm təpindim. Hətta dedim ki, bir də belə iş görsə, tutub quşatanını əlindən 

alacağam.  

- Mənə elə gəldi ki, uşaqları edama baxmağa aparmadığınıza görə bir az kefləri pozulmuşdu,-

deyə Uinston dilləndi.  

- Elədir. Bilirsiniz... Amma baxan kimi düzgün tərbiyə aldıqları hiss olunur, elə deyilmi? Ikisi də 

çox dəcəl və yaramzdırlar, amma nələr danışmırlar! Bütün vaxtı ya Kəşfiyyatçılar, ya da 

müharibə haqqında fikirləşirlər. Heç xəbəriniz var ki, keçən şənbə günü, Berkampestdə yürüşdə 

olarkən balaca qızım nə edib? Orada iki başqa qızcığazı da yanına alıb, dəstədən ayrılıblar və az 

qala yarım gün tanımadıqları bir nəfəri təqib ediblər. Iki saat meşə ilə arxasınca gediblər, 

nəhayət, Amerşemdə patrula təhvil veriblər. 

- Bunu nə üçün ediblər? - bir balaca özünü itirən Uinston soruşdu. 

Parsons qalib ədası ilə sözünə davam etdi. 

- Qızım fikirləşib ki, o, düşmən casusudur, bəlkə əraziyə paraşütlə atıblar. Məsələ belə olub, 

dostum. Heç bilirsiniz, o, birinci nədən şübhələnib? Qızım həmin adamın ayaqqabılarının 

qəribəliyinə diqqət yetirib. Deyirdi ki, heç vaxt belə ayaqqabı geyən adam görməmişəm. Bəlkə 

xaricidir? Yeddi yaşı var, amma gör nələr fikirləşir! 

- Bəs o adamın axırı nə oldu?-bunu da Uinston soruşdu. 

- Daha bu mənlik deyil. Qətiyyən təəccüblənmərəm, eşitsəm ki,..? Parsons əlini tapança kimi 

irəli uzadıb damağını şaqqıldatdı.  

- Əla!- Saym gözünü oxuduğu kağızlardan çəkmədən fikri dağınıq halda dilləndi. 

- Biz heç bir imkanı əldən verə bilmərik! - Uinston da vəzifəsini yerinə yetirirmiş kimi 

təqdiredici ahənglə başını tərpətdi.  

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

161 

- Özünüz görürsünüz, müharibədir - deyə Parsons söhbətə yekun vurdu. 

Onun sözlərinin təsdiqi kimi başlarının üstündəki teleekrandan da şeypur səsləri eşidildi. Lakin 

bu dəfə hərbi uğurlardan danışılımırdı. Rifah Nazirliyinin məlumatı oxunurdu.  

- Yoldaşlar! - deyə enerjili, cavan səs ekrandan qışqırırdı.-Diqqət, yoldaşlar! Indi sizə çox 

mühüm xəbərlər çatdıracağıq. Istehsalat cəbhəsində yeni qələbələr qazanılmışdır! Bütün növlər 

üzrə istehlak malları istehsalı haqqında yekun məlumatlar ötən illə müqayisədə həyat 

səviyyəsinin azı iyirmi faiz yüksəldiyini göstərir. Bu gün səhərdən başlayaraq bütün Okeaniyanı 

qarşısıalınmaz kortəbii nümayişlər dalğası bürümüşdür. Zəhmətkeşlər Böyük Qardaşın müdrik 

rəhbərliyi altında yeni, xoşbəxt həyata qovuşduqlarına görə öz minnətdarlıq hisslərini bildirmək 

üçün bayraqlar və şüarlarla zavodlardan, müəssisələrdən küçələrə axışmışlar. Sizi bəzi 

göstəricilərlə tanış edirik. Istehlak mallarının istehsalı... 

"Bizim yeni xoşbəxt həyatımız" sözləri bir neçə dəfə təkrarlandı. Son vaxtlar Rifah Nazirliyinin 

bu ifadədən yaman xoşu gəlirdi. Əvvəlcə şeypur səsindən diqqəti bir qədər yayınan Parsons indi 

bütün sifətinə yayılmış təntənəli ifadə ilə ağzını açıb hayıl-mayıl teleekrana baxırdı. Rəqəmləri 

ardıcıl izləyə bilmirdi, amma onlara sevinmək lazım olduğunu başa düşürdü. Bərkiyib kömürə 

dönmüş tütünlə yarıya qədər doldurulmuş iri, çirkli qəlyanını cibindən çıxardı. Həftədə tütün 

normasının yüz qram olduğu şəraitdə çəkən adamlar qəlyanlarını nadir hallarda tam doldura 

bilirdilər. Uinston "Qələbə" siqareti çəkirdi. Tütünün dağılmaması üçün onu həmişə dik tutmağa 

çalışırdı. Yeni talonlarla yalnız sabahdan mal buraxılacaqdı. Uinstonun isə cəmisi dörd siqareti 

qalmışdı. Teleekranda deyilənləri daha yaxşı eşitmək üçün indi özünü ətrafdakı səs-küydən 

tamam təcrid etməyə çalışırdı. Deyəsən, guya həftəlik şokolad normasını iyirmi qrama qədər 

artırdığına görə bəzi yerlərdə hətta Böyük Qardaşa minnətdarlıq bildirmək üçün mitinqlər də 

keçirilmişdi. Uinston düşündü ki, axı elə dünən şokolad normasının azaldılaraq həftədə iyirmi 

qrama endirildiyi elan olunub. Doğrudanmı aradan vur-tut bir gün, vur-tut iyirmi dörd saat 

keçəndən sonra adamlar bu yalanı həzm edəcəklər? Əlbəttə, həzm edəcəklər! Gözünün 

qarşısında Parsons şüursuz heyvan kütlüyü ilə həyasız yalanı çox asanlıqla həzm etdi. Qonşu 

masada oturub ördək kimi qaqqıldayan gözsüz adam da həvəslə, fanatikcəsinə həzm etdi. Indi 

onlar şokolad normasının hələ keçən həftə otuz qram olduğunu iddia edən hər kəsi tapıb üzə 

çıxarmağa, xüsusi amansızlıqla tapdalayıb əzməyə, buxara çevirməyə hazırdırlar! Yəqin ki, 

Saym da yalanı həzm etmişdi. Amma buna daha mürəkkəb yolla-ikifikirliliyin tətbiqi sayəsində 

nail olmuşdu. Belə çıxırdı ki, o, Uinston yaddaş hissini qoruyub saxlayan yeganə adamdır?  

Teleekrandan hələ də statistika nağılı eşidilirdi. Ötən illə müqayisədə yemək, paltar, mənzil, 

mebel, qazança, istilik, gəmi, helikopter, kitab, yeni doğulan körpələr-hər şey, hər şey artmışdı. 

Xəstəliklər, cinayətlər, ruhi pozuntular isə qat-qat azalmışdı. Dəqiqəbədəqiqə, ilbəil hər kəs və 

hər şey sürətlə, gurultu ilə inkişaf edirdi. Uinston da bir az əvvəl Saymın elədiyi kimi, qaşığın 

ucu ilə masaya dağılmış sousda xətlər çəkməyə, daha doğrusu, axarı bir səmtə yönəltməyə 

başladı. Həyatının maddi tərəfi ilə bağlı qəzəb dolu fikirlər sinəsini deşirdi. Görəsən, həmişə belə 

olmuşdu? Ərzaqların dadı həmişə indikinə bənzəmişdi? Çevrilib yeməkxanaya baxdı. Alçaq 

tavanlı basabas otaq, sürtünməkdən yeyilib-çirklənmiş divarlar, çox yaxın düzüldüklərindən 

adamların az qala biri-birlərinin qarınlarına girdikləri yağlı dəmir masa və stullar, əyri qaşıqlar, 

çirkli podnoslar, yağlovça kasalar, ağ və kobud qədəhlər-hər gün gördükləri mənzərə bu idi. Hər 

tərəfə pis iyli yağ hopmuşdu, hər dəlmə-deşik hislə, tozla dolmuşdu. Bütün bunlara turşumuş 

cinin, keyfiyyətsiz qəhvənin, dəmir tamı verən şorbanın, köhnə, tərli paltarların qoxusu 

qarışmışdı. Görəsən, insanın mədəsində və duyğu orqanlarında həmişə belə etiraz yaşanmışdı? 

Görəsən, insana həmişə haqqı çatan bir şeyin aldadılaraq əlindən alınması hissi hakim 

kəsilmişdi? Əslində, Uinston xatırlaya bildiyi bütün şüurlu həyatı boyu indikindən fərqli 

vəziyyətin şahidi olmamışdı. Yadına düşəsi yemək bolluğu görməmişdi, corabları, pal-paltarları 

həmişə yırtıq-yamaq, nimdaş olmuşdu. Köhnə, sürtülmüş mebellər daim laxlayırdı. Mənzillər 

heç zaman qızdırılmırdı. Metro qatarları basa-bas idi. Binalar çatlayıb uçulurdu. Çörək qara və 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

162 

yapışqan kimi idi. Qəhvə yaxantı dadı verirdi. Çay nadir hallarda ələ düşürdü. Siqareti dənə ilə 

verirdilər. Ucuz heç nə tapılmırdı. Sintetik cindən başqa ucuz və bol heç nə yox idi. Insanın 

bədəninin yaşlaşdıqca qocalması yalnız təbiət qanunları ilə izah oluna bilməzdi. Buna həm də 

cirkli, yarıac, səksəkəli yaşayış, bitmək bilməyən qışlar, corablarının və pal-paltarının yırtıq-

yamağı, işləməyən liftlər, buz kimi soyuq su, adamın dərisini dalayan sabun, tütünü ovulub-

tökülən siqaretlər, qəribə və əcayib tamlı yeməklər səbəb olurdu. Əgər irsi yaddaş əvvəllər hər 

şeyin indikindən tamamilə fərqləndiyini pıçıldayırdısa, niyə insanlar indiki həyat tərzini məqbul 

saymalı idilər?  

Uinston bir də yeməkxanaya göz gəzdirdi. Adamların demək olar ki, hamısı eybəcər idilər. Hətta 

bu göy rəngli kombinezonları dəyişib başqa paltar geysələr də yenə əvvəlki kimi eybəcər 

görünəcəkdilər. Otağın uzaq küncündə balaca boylu, heyrətamiz dərəcədə böcəyi xatırladan bir 

nəfər təkcə oturub qəhvə içir və xırda gözləri ilə ətrafı şübhəli nəzərlərlə süzürdü. Uinston 

fikirləşdi ki, əgər hər gün dörd bir yanına baxıb bu eybəcər məxluqları görməsəydi, Partiyanın 

təbliğ etdiyi ideal insan tipinin-ucaboylu, əzələli gənclərin, dolu sinəli, saman saçlı, qayğısız, şən 

və cazibədar qızların mövcudluğuna, həm də cəmiyyətdə üstünlük təşkil etdiklərinə nə qədər 

asanlıqla inanmaq olardı! Əslində isə çox fikirləşirdikcə, Birinci Uçuş Zolağının əksər 

sakinlərinin balacaboy, qarayanız və xəstə görünüşlü olduqlarına daha çox inanırdı. Maraqlıdır, 

Nazirliklərdə bu böcəyəbənzər insan tipi necə formalaşmışdı? Erkən yaşda kökəlmiş bütün 

kişilər özlərinin əyri, yerə yapışan ayaqları, əsəbi əl-qol hərəkətləri, piy basmış sifətləri və xırda, 

ifadəsiz gözləri ilə sanki biri-birinin eyni idilər. Partiyanın hakimiyyəti altında bu insan tipinin 

daha geniş yayıldığını görməmək mümkün deyildi.  

Rifah Nazirliyinin məlumatı şeypur sədaları ilə tamamlandı. Indi teleekrandan başqa gurultulu 

musiqi eşidilirdi. Üzərinə yağan rəqəm yağışından xeyli fərəhlənmiş Parsons qəlyanını ağzından 

çıxarıb masa arxasında oturanlara baxdı.  

- Həqiqətən də, Rifah Nazirliyi bu il yaxşı işləyib, - deyə məmnun halda başını tərpətdi. -Yeri 

gəlmişkən, Smit, dostum, sizdə artıq ülgüc tapılmaz ki?  

- Bir dənəsi də yoxdur. Özüm də ay yarımdır ki, eyni ülgüclə təraş olunuram.  

- Hmm. Fikirləşdim ki, elə-belə, hər ehtimala qarşı səndən də soruşum.  

- Gərək üzrlü sayasan.  

Rifah Nazirliyinin məlumatı oxunan zaman qonşu masada bir müddət kəsilən ördək qaqqıltısına 

bənzər səs indi əvvəlkindən də bərk eşidilirdi. Uinston qəflətən missis Parsonsu, onun dağınıq, 

seyrək saçlarını, qırışlarının arasına toz dolmuş sifətini xatırladı. Uzağı iki-üç ilə öz uşaqları onu 

Fikir Polisinə şeytanlayacaqdılar. Zavallı qadını buxara çevirəcəklər. Saymı da buxara 

çevirəcəklər. Uinstonu özünü də buxara çevirəcəklər. O`Brayeni də buxara çevirəcəklər. 

Parsonsu isə, əksinə, heç vaxt buxara çevirməyəcəklər. Ördək səsi ilə qaqqıldayan gözsüz 

məxluqu da heç vaxt buxara çevirməyəcəklər. Nazirıliyin labirintə bənzər koridorlarında o baş-

bu başa şütüyən balacaboy, böcəyəbənzər adamları da heç vaxt buxara çevirməyəcəklər. 

Ədəbiyyat Departamentindəki qara saçlı qızı da heç vaxt buxara çevirməyəcəklər. Uinstona elə 

gəlirdi ki, intuitiv şəkildə kimin məhv ediləcəyini, kimin salamat qalacağını bilir. Lakin xilas 

olmaq üçün nə etmək lazım gəldiyi heç kəsə bəlli deyildi.  

Gözlənilməz kobud müdaxilə Uinstonu fikrindən ayırdı. Qonşu masadakı qız boynunu yarıya 

qədər əyib ona tamaşa edirdi. Həmin qara saçlı qız idi. Uinstona yanakı, lakin diqqətlə baxırdı. 

Nəzərləri rastlaşan kimi gözlərini yayındırdı.  

Uinstonun belinin tini ilə tər axmağa başladı. Dəhşətli qorxu hissi canını bürüdü. Düzdür, qorxu 

tez keçib getdi, amma üzücü narahatlıq hissi hələ də qalırdı. Qız ona niyə belə baxırdı? Niyə hər 

yerdə onu təqib edirdi? Bədbəxtlikdən qızın əvvəldən həmin masada əyləşdiyini, yoxsa sonra