Yeme bozukluklari dr. Aslıhan Polat

YEME BOZUKLUKLARI

• Dr. Aslıhan Polat

• Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

• Psikiyatri Anabilim Dalı

İçerik

• Yeme bozukluklarına genel bakış

• Tedavi ilkeleri

• Tedavi ekibi

• Başvuru güçlükleri

• Tıbbi komplikasyonlar

• İlaç tedavisi

Yeme Bozuklukları

• Anoreksiya Nervosa

• Bulimiya Nervosa

• Başka Türlü adlandırılamayan Yeme Bozukluğu

Anoreksiya Nervosa (DSM-IV)

• Yaşı ve boy uzunluğu için olağan sayılan en az kiloda olmayı kabul etmeme (örn: beklenenin %85 inin altında olmaya devam etme)

• Düşük vücut ağırlığına karşın kilo almaktan ya da şişman biri olmaktan aşırı korkma

• Vücut ağırlığı yada biçimini algılamada bozukluk olması

• Üç ardışık siklus amenore

Beden Kitle İndeksi (BKİ) ICD-10’a göre <17.5

• BKİ= kilo (kg)

• boy(m)²

Bulimiya Nervosa (DSM-IV)

• Yineleyen tıkınırcasına yeme (TY) episodlarının olması

• Aynı zaman diliminde çoğu insanın yiyebileceğinden çok daha fazla yiyeceği yeme
• Bu episod sırasında yeme kontrolünün kalktığı duygusunun olması

• Kendini kusturma, laksatif, diüretik kullanımı, aşırı egzersiz gibi dengeleyici davranışların olması

• TY ve dengeleyici davranışların üç ay süreyle haftada iki kez ortaya çıkması

Epidemiyoloji

• Ergenler ve genç kadınlar arasında yaygınlık: %4

• BN (%1-2.8) AN’dan (%0.1-1) daha yaygın.

• Eşik-altı durumlar katıldığında oranlar % 8’e ulaşıyor.

• Kadınlarda daha fazla ( %90-95 )

Başvuru Biçimleri

• AN vakalarının %40’ı birinci basamaktaki hekimler tarafından tespit ediliyor.

• Bunların % 80’i psikiyatrik tedaviye yönlendiriliyor.

• BN vakalarının ise sadece % 11’i saptanabiliyor ve yarısı psikiyatrik tedaviye yönlendiriliyor.

Klinik Gidiş

• AN (%) BN(%)

• Ölüm 10 1

• İlk atağın devamı 10 10

• Eşik-altı YB 15 20

• YB dönüşümü 15 1

• Klinik YB yok 50 70

Tıbbi Komplikasyonlar-1

• Böbrek ve elektrolit bozuklukları: * Hipopotasemi a-Sıvı alımı kısıtlanmış AN b- Kusan, diüretik ve laksatif kullanan BN Sonuç: kalp ritm bozuklukları (EN SIK ÖLÜM NEDENİ) , barsak motilitesi sorunları

Tıbbi Komplikasyonlar-2

• Kalp-damar sistemi: *Düşük kan basıncı, sinüs bradikardisi (metabolik yavaşlamaya uyum çabası) *Ventriküler aritmiler (ani ölüm nedeni) *Mitral valv prolapsusu (AN) *Kardiyomiyopati (hızlı refeeding ve ipeka kullanımında)

Tıbbi Komplikasyonlar-3

• Sindirim Sistemi: *Parotis ve submandibular bezlerin şişmesi * Özefagus sorunları ( özefajitten rüptüre dek) *Akut mide dilatasyonu (BN’da tıkırcasına yeme, AN’da refeeding sırasında) *Barsak hareket bozuklukları (kramplar, diyare atakları, kabızlık)

Tıbbi Komplikasyonlar-4

• Endokrin Sistem: * Amenore *Hiperkortizolizm * Düşük T 3 düzeyleri

• Metabolik Değişiklikler: *Osteopeni-menopozal osteoporoz kadar ciddi olabilir. *Hiperkolesterolemi

Tıbbi Komplikasyonlar-5

• Ağız-Diş Sorunları: *Diş yüzeyi hasarı (perilimiyozis), çürükler

• Sinir Sistemi:

• *Ventrikül genişlemesi (psödoatrofi)

• Bağışıklık ve hematolojik sistem: *Lökopeni, anemi, trombositopeni

Zorunlu Yatış Koşulları

• BKI <12

• Tıbbi komplikasyonların ileri boyutta olması

• Kısa sürede hızlı kilo kaybı

• Durdurulamayan kusmalar

Multidisipliner Tedavi Ekibi

• Psikiyatri uzmanı

• Kadın-Doğum Uzmanı

• Endokrin ve Metabolizma Uzmanı

• Acil Dahiliye Uzmanı (Beslenme konusunda deneyimli)

• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı

• Diyetisyen

• YB için başlangıç aşamasında en büyük zorluk motivasyon eksikliği ve tedavi reddidir.

Neler yapılabilir?

• Hastalıkla ilgili kapsamlı bilgilendirme

• Özellikle tıbbi komplikasyonların açıklanması

• Tedavinin amacının ‘kilo aldırmak’ olmadığını vurgulamak

• Tedavi sorumluluğunun hastaya verilmesi için hazırlık görüşmeleri

Tedavide Genel İlkeler-1

• Fiziksel durumun düzeltilmesi,

• Yeme bozukluğunun ruhsal ve davranışsal boyutunun ele alınması,

• Eşlik eden ruhsal sorunların tedavisi,

• Kilonun normal düzeye eriştirilmesi,

• Bilişsel-davranışçı yöntemlerle semptomların azaltılması,

• Diyet düzenlenmesi ve danışmanlığı,

• Uygun psikofarmakolojik tedavi,

• Ailenin değerlendirilmesi ve programa katılması

Tedavide Genel İlkeler-2

• Kronik gidişli hastaların bile, tam açıklanamayan spontan düzelmeleri olabilir.

• İyileşen hasta örneklerini diğer hastalara aktarmak gerekli.

• Karamsarlık yerine sabırlı ve cesaretlendirici olmak ilk ilkemiz olmalıdır.

Bilişsel-Davranışçı Tedavi

• Özellikle AN’da semptomların ego-sintonik yapısı,

• Fiziksel ve ruhsal elementler arasındaki etkileşim,

• Yiyecek ve kiloyla ilgini özgün inançlar,

• Kendini değerlendirmede ciddi yetersizlik ele alınır.

Psikiyatrik İlaç Tedavileri-1

• Anoreksiya Nervosa: -Antidepresanlar: Depresyon eşlik eden vakalarda ve relapsların önlenmesi amacıyla kullanımı (SSRI, Mirtazapin, TSA) -Antipsikotikler: Dirençli vakalarda atipik antipsikotikler (olanzapin, risperidon)

Psikiyatrik İlaç Tedavileri-2

• Bulimiya Nervosa:

• Antidepresanlar: Fluoksetin
• Antikonvulsanlar (Topiramat)

Katıldığınız için teşekkürler…