Yardılamaq, kömək ləmək

 
Batlanmaq
: bətlənmək, güclənmək. 
 
Batlanmaq
: güclənmək, yellənmək\ y
el batlanır
: 
yellənir, güclənir.
 
Batmaq  
: 
batuv, çökmək, summaq, cummaq, 
dalmaq, çöküv, patmak, cummaq, summaq, dərinə 
düşmək, çukurlaşmaq,dibə süzmək, qarq olmak 
dulunmak, gayib olmak, görünməmək
. 
qabrılmaq
5
, 
girmək, örtülmək\ gün girdi: batdı. 
 
Batmaq  
: güc arkalı (vasitəsilə) aparmaq, 
zorlanmaq, gücənmək, güclənmək, basa düşmək, 
yüklənmək utmaq, üstün gəlmək, zor gəlmək, 
basmaq: güc gəlmək\ batanmasan:(bat: güc) zor 
gələnməsən\ batmaq: basmaq: taqmaq: atmaq. 
Batmaq 
: gücün əldən verilməsi, yok olmaq\ gün 
battı: soldu, öldü, 
 
Batmaq
: (t 
=
 y)
baymaq, yatmaq\ günbayış: günbatış. 
Batman 
: ağram, ağırlıq.
 
Batman 
: türklərdə ən imum - əsaslı ölçü olmuş.
 
Batmış  
: batıl , boş, dağılmış, cummuş.
 
Batnıq
8
: 
(nıq 
=
 qın)
 batqın, uyqun, sevimli, simpatik, 
ruhlu, yaxımlı, gözəl, gözəllik, yakışıklık, görk
9
. 
 
Batraq
8
: ırqat
8
, işçi. 
 
Bavıl 
 
: < bağ. (vıl 
=
 ğlı) bağlı, bağıl, boğca.
 
Baya
(ğ)
 
: dəmin, həmən.
 
Bayağı   
: dəyərsiz, önəmsiz, aşağı, xor, hərgələ, 
kötü, gödək, kopal, köpəl, uyğaysız, tübəq. keçmiş\ 
bayat: köhnəlmiş\ baqat
12
: kötü, pis. önqrəqi, 
önqki, ardaki, yönəki, pəs, yay, cönököy, bayak 
bayağı, önqrəqi, önqki, ardaki, yönəki, pəs, yay, 
cönököy
 
Bayağı zama
n: bayıkı, keçmiş.
 
Bayağıca
: ola gələn, yeni olmayan, alışıldığı kimi. 
Bayağılayın
: əskisi kimi.
 
Bayağılık: 
alışqanlık.
 
 
Bayakabaş
5
: qafıl, qapıl
4
, manqo
5
, anqko.
 
Bayakki 
: dəminki, aldağı
4
, alğı
4
, yanqağı.
 
Bayaq 
: qabax, uzal, öng.
 
Bayaq
5
 
: gec\ bayaqmadan
5
: gec olmadan. 
 
Bayaqmadan
5
: gec olmadan.
 
Bayan 
: xanım, ayım, qoca bəyğə, bay bəyğə, qoca 
bikə, bəy bikə.  
 
Bayar
   :  xocayın. hökmdar
.
 
 
Bayar 
: hökmdar, xocayın.
 
Bayat   
: köhnəlmiş\ baqat
12
: kötü, pis, iskirqan, 
bozulğan, qatqan, əski
 

 
sözün özü 
 
 
30
Bayatın 
: bayaxdan, dəmindən bəri
1
 
Baydaq :
 qanat, qol, bölük, tikə, parça, qab,  fürsət, 
buta.
 
Bayğal
5
 
: dəniz.
 
Bayıkıda
: geçmişdə.
 
Bayılmaq: 
Ussuraaq
14.
 
Bayındır
: ovadan.
 
Bayımaq
14
: zənginləşmək. 
Baynılaşmaq
14
: varlanmaq. 
Baynısızlığ: ağılsızlığ. 
Bayır  
: boz, çayır, çöl\ boztoğay: çayır quşu.
 
Baykay 
: baxaraq.
 
Bayquş 
: bay xatun, yapalak, ükü, üki, ökö, yabalak, 
ühi, maçı başlı yabalak.
 
Bayquş
5
.
7
: bayğış, biçara.
 
Baymaq 
: 
(y 
=
 t)
 batmaq, yatmaq\ günbayış: günbatış.
 
Baymaq
 :  (y 
=
 t)
batmaq, yatmaq\ günbayış: günbatış. 
Baynalmak
: baynımak, qutulmak, sağalmak, 
ayınqalmak, anık almak
 
Baynamak
8
: rifah, bəynəmak
8
 
Baynımak
: baynalmak, qutulmak, sağalmak, 
ayınqalmak, anık almak
 
Bayrak 
: yalav, tuğ
 
Bayram 
: törən tutmaq, qutlamaq\ bayramız bilən
8
: 
mübarək.
 
Bayrı   
: aşnı, çoktanki, əsgi.
 
Baytak 
: boyat, allah, taq, tağ.
 
Baytak 
: dar yol, yaya yol, keçi yol. 
 
Baytak
3,7
: talay
6
, saklı
3
, xeyləh, küp (köp: oldukca 
çok) epey, bir top
5
, bir töləy
6
.
9
. 
Baytal  
: 
-1) 
at həkimi 
-2)
 dişi at.
 
Bayιndır 
: abadan.
 
Bazar 
: oçar
15
, uçar
15.
 
Bazarlık 
: armağan, hidyə.
 
Bbasalak
: qara basma, kabus < qapış 
 
Be vəx 
: çağsız
 
Becen  
: biçin, bıcın, piçi, meymun.
 
Becərmək
: hazırlamak, yasamak, bitirmək, 
yapışdırmaq, düzətmək, bəsərmək, başarmaq, 
bəsləmək
 
Becul 
: < bükül 
 
Beçə 
: biçik, kəsik > bəççə.         
 
Beçədən
6
: uşaklık
2
   : balalık
2
, balayatkı
3
, balayatık
3
, 
yatın
4
, analık
7
 yatğı
8
, balıyatkı, tuxumluk.
 
Bek 
:(>bəh)böyük, örən
8
, inğ
8
, enğən, bik
4
.
7
, 
uğata
3
, ötə
4
, tim
4
,  nəhayət.
 
Beken 
: bükmək, bıqmaq, əyilmək, diz qırılmak, dizi 
bükülmək\ biqin: əyri\ biqi: əymək, qırmak 
 
Beket
4
 
: qalıt, durak duralğa. ayaldama\ avto beket: 
qaraj
 
Bekit  
 : 
gizlət, qaçır, qasır, buka
8
, yaşır.
 
Bekitmək
: bükmək, büküt. qapalı, bağlı\ yaşut 
bəkutka: gizli bağlı.
 
bel ağac 
: qalın ağac
 
Bel yazmaq:
 belini açmaq:
1)
 işə hazırdurmaq 
2)
 
dinlənmək, yorqunluk almaq.
 
Bel
12
: dağın ətəyi.
 
Belendəş
: hammı birlikdə hazırlanmaq işi, 
amadəbaş.
 
Belə bolmak:
 birləşmək 
Belə: < 
bir + lə. birgılikdə, bu halda, bununla bağlı. 
Belini bağlam
aq: hazır olmaq.
 
Belləmək 
: kövləmək, qazmaq, aşınmaq, 
aşındırmaq.
 
Belləmək 
: dəpmək, çapalamaq, toprağı sürmək.
 
Beng  
: mənq, minğ, menğ, mənək, bənək, xal
 
Berçikmək
: bezikmək 
, doymak, qanıksamak, 
soğumaq, usanmaq, bıkmaq,  könikləmək
6
.
9
, 
könüqü
5
 
Bernə
14
: armağan. 
Bertuk
14
: çıxıq, qırıq\ Bertukçi
14
: sınıqçı. 
Berü
: bəru, qədim, önçü, köhnə, keçmiş, o zaman.
 
Beşik kərtməs
i: beşikdə olarkən evlənməsinə söz 
kəsmək
 
Beşlek : 
beşlik, beşincibeş quruşluk para
 
Bet
9
  
: bəniz, üz, yüz, tös, sıray, çıray, önq, 
irənönq, menğiz, cüz, bit\ bet bə bet: üz bə üz, üz 
üzə, betin küysün: yansın,
 
Betalış  
: bağıt
4
.
5
, yönəliş, təmən, istiqamət.
 
Betin
4
.
5.10
: tamamiylə. yakci.
 
Beton 
: dondurma.
 
Betürmək
: butqarmək, buddamak, qutarmək, 
bitirmək.  
 
Bevəx 
: çağsız.
 
Bez 
(rəngi)
: kül rəngi ; açık mavi, daş rəngi.
 
Bez 
:(z<>ş)
= baş.
 
Bezar 
: < bitmək. arğın - yorğun , tam yadan , aran 
.bizar - bitinq: bıkılmış, usanmış\ bizar-bitinq 
etmək: bıkdırmaq < bitər - bitgin olmaq.
 
Bezar 
: arğın - yorğun, tam yadan, aran.
 
Bezemen
8
  
: geynüvli
8
, geyimli, gəlişqan
6
, xoşbiçim, 
yasanğan, gəlişə giyingən
5
, çıkıya
5
, çıraylık
9,
  
muzday
9
 
Bezgəkləmək
: tazıkmak
8
, tizətmək
8
, ürkütmək.
 
Bezikmək 
: berçikmək, doymak, qanıksamak, 
soğumaq, usanmaq, bıkmaq, berçikmək, 
könikləmək
6
.
9
, könüqü
5.
 
Bə(...bə...)
:...mə..., sözbə söz. sözmə söz.
 
Bəbə 
: 
1) 
bəbək, uşak 
2)
 qolçak 
3)
 göz mıncığı.
 
Bəcəlləşmək
1
: cəbəlləşmək: yakalaşmaq
 
Bəcəriksiz :
 çəməsiz
8
, əlverişsiz, uyqun olmayan, 
sakar.
 
Bəcəriksizlik
: çalılık, əksiklik, yaramazlık, səfehlik.
 
Bəcərmək
: işləmək, onarmaq (arabanı), əlac etmək, 
şifa vermək(kəsəl) iyiləşdirmə, düzənə sokmaq, 
çək i-düzən vermək, süsləmək, bəzəmək (evi 
bəcərmək: otaqları darıyıb döşəmək, saç 
bəcərmək: kəsmək, qaş bəcərmək: qaş düzətmək.
 
Bəd   
: bükət
4
, səd, sak, susaklağı, saktağıç
5
, 
götürmə
5
, toğan
6
.
9
, tosma
9.
  
 
Bəd bəx
: incir. irinq yarlık, yazık,
 
Bəd bəxlik
: incilirgə
11\
 incilirgə yarşarqa
11
: zor yaşam.
 
Bəğənc 
: sevinc
 
Bəğənmək
: oxşamaq, qəbul etmək, yarımaq, razı 
qalmaq\ bu iş mənə oxşamaz : yaramaz.
 
Bəğlənqaz
: qırmızı qaz.
 

 
sözün özü 
 
 
31
Bəğşiş 
: saylık.
 
Bəh  
: bərq
ka
, bərək
4
, iti, bərk, pək (barrak, 
qıvrak). 
 
Bəxtyarlık
: bəylik
3
, bolçılık
8
, molçılık
9
, tokçılık
6
 
dövlətlik.
 
Bək 
: kip, köp\ bəkli qapı: kipli.
 
Bəkəqu
qə
: zəncir, bükət, bukat. həlqə, 
 
Bəkinmək
: bükülmək, gizlənmək, koğulmaq.
 
Bəkit
6.9
 
: duracak, durak, duralğa, ayaldama, 
toktalış.
 
Bəkləm   
: < bax. umlama(umdurulan), görləmə, 
gözləmə. mə'mul etmə.
 
Bəkləmək 
: < bağ. bağlamaq\ dilivi bəklət: ~ 
bağla.
 
Bəkləmək 
: qaraşmaq
8, 
gözləmək\  axşama 
dənğəç bəklədim (qaraşdım, gözlədin)
 
Bəkləmək
: < bax.ayalmaq, yavaşlamaq, gözləmək, 
əylənmək, açılmaq.
 
Bəkləmək
8
 
: < bağ. bərk. möhkəmləmək, bağlamak, 
quluplamak, kipləmək, bağlamaq\ kəsmək (yol).
 
Bəklənən
: umulan, görünən, gözlənən, mə'muli.
 
Bəkli qapı
: kipli.
 
Bəla  
: yağa
9,
 yeğauy\ yağılık: düşmənlik.  
 
Bəlanın körüğ
ü: yanqına körüklə gedən.
 
Bələd 
: < bil. bildik, bilgən, tanış.
 
Bələk  
: iznək
5
.
9
, toka, əlamət.
 
Bələk 
: bələn
5
, hazır\ bələ: hazırla\  bələn: hazırlan\ 
bələt: hazırlat\ bələli: hazırlı.    
 
Bələk
5
 
: yadigar, sıylık, estelik
4.
 
Bələnmək
: hazırlanmaq\ bələnlə: hazırla.
 
Bələş 
: bağış (bəxşiş), hidyə, armağan, pay, töhfə.
 
Bəlgə  
: damqa, im, işarə, nümrə, not, qiymət, 
dərəcə, qanιt
 
Bəlgə
8
 
: bilit
 
Bəlgələmək:
 damqalamaq
 
Bəlgəli 
: damqalı, imli, markalı.
 
Bəli 
: iyi, evet, öba
5
, ova
8
, əyi.
 
Bəliləmək
: kəsğitləmək, anıtav, anılav, anıktö.
 
Bəlirqin 
: önəmlirək.
 
Bəlirti  
: qorul
9
, nişan, im, iz. 
 
Bəlkə 
: < bilən ki. bilən olsa ki. kim bilsin.
 
Bəlqəm 
: kasmuk, qazmaq, bərk, bərkimiş, 
kasmuklanmaq, qaymalanmaq.
 
Bəlləmək 
: kəsmək, biçmək, qoymak. 
kimləmək: 
kəmləmək
14
: kimligin göstərmək
 
Bəlli 
: aydınq, yəqin, ayıq, açıq, anıq. 
 
Bəlli ölçüdə:
 gərək çəmədə.   
 
Bəllik  
: dağma, alıq, dağ, nişan, bilgə
3
, bildə
9
, 
iznək. 
 
Bəlva 
: < bula + ğa
15
. bulanış.
 
Bənçilənmək
: maxtanmak, maxtanırqa, 
maxtanırçak, şişmək, özsevərlik.
 
Bənd 
: bükət.
 
Bənək  
: dağ
9
, dak, tağ, timqil, ləkə, iz, mənq, beng , 
minğ, menğ, mənək, xal.
 
Bəniz 
: üz, yüz, tös, sıray, çıray, önq, irənönq, 
menğiz, cüz, bet, bit.
 
Bənqu 
: monqu
,
 manqu, tanrı, 
idi
14, 
əktirən, 
o şey ki 
davamlıdı ; uzundi, üzülməzdi ; əzəlidi(dayanır, 
uzunur)
 
Bənna 
: sıvacı, tuğlacı.
 
Bənzək :
 çalım, çəkim, okşar, tartım\ bənzəş: 
çalımdaş, bənzəyən, bənzər, okşar.
 
Bənzər  
: çəkmə, bənzəyən, oşkoş
13
, okşaş, kimi.
 
Bənzər 
: yan, yanı, yalı, mənqiz, yanaq, üz
 
Bənzəşik
: bağdaşık, türbəş.
 
Bənzətmək
: çalımlamaq, çalım etmək, imitləmək, 
təğlid eləmək.
 
Bənzətmək
: çalımlamaq, çalım etmək, təğlid eləmək, 
imitləmək.
 
Bənzəyən
: bənzər, oşkoş
13
, okşaş, kimi. 
 
Bər pa et:
 sağlatmaq.
 
Bərabər:
 < birlə bir. dəngə dəng, bilə, birlikdə, 
biləlikdə, birəbir, birədir, birlik, birəbir
 
Bərabər:
 biçə, okşaş, eyni, uyqun, varavar
8
, əşit, çal, 
dəng, dəngə,  musavi, bahəm, yoldaş, ayakdaş, 
birlikdə, bəri bir, birəş  birto, birgə, birdəv, birdey. 
birdey, birdəv
 
Bərabərləmə:
 əşitləmə, varavarlama.
 
Bərbər 
: saçdaraz.
 
Bərə 
: açıklık.
 
Bərək
4
  
: bərq
ka
, iti, bərk, bəh, pək (barrak, qıvrak). 
 
Bərəkət  
:  gəncilik, bolluk, ərkinlik, özgürlük, 
sərbəslik 
 
Bərəkətli:
 bitginli
8
, verimli, qutlu, suvli sevli,\ Bərəkətli 
il: bitgin il.
 
Bəri (bundan
+): bundan arı. bəri 
=
 arı.
 
Bəri bir  
: birəş, bərabər, birto
 
Bəri bir 
: bərabər, birəş, birto
 
Bəri 
: < bu ara.
 
Bəri 
: üz bə üz, yaxın.
 
Bərik 
: basımlı
3.7
, bərk, qıyıv. 
 
Bəritmək
: bərətmək, bərraqlamaq.
 
Bərk  
: bərq
ka
, bərək
4
, iti, bəh, pək (barrak, qıvrak). 
 
Bərk  
: getgen
9
, çətin, sıx, bətər, güc çax, aşırı.
 
Bərk çok
: aşa çok, çok çok, lap çok, yakşı çok, iyi 
çok, bol bol.
 
Bərk qarιşιk
: karman - çorman.
 
Bərk 
: basımlı
3
.
7
, bərik, qıyıv. 
 
Bərk 
: kirpimək .
 
Bərk 
: kuyu
5
, qəliz, tüt, bətər\ quyu bozuk: bətər 
axlaqsız.
 
Bərk 
: möhkəm, iyicə, kip.
 
Bərkimək
: kökərmək, kökəlmək, kökəşmək , 
kögürmək, yerləşmək, ağarmak, göyərmək.
 
Bərkitmə
8
: istihkam.
 
Bərkitmək
: qayımaq, möhkəmləmək, raslamaq, 
təsdiq etmək.
 
Bərq
ka
 : 
bərk, bərək
4
, iti, bəh, pək (barrak, qıvrak). 
 
Bərtik  
: çıkık
 
Bəs 
: bəsdi ! kəs daha, qutar !\ bəs etmək
8
: 
kəsmək\ bəs bəlli, bəs bətər. 
 
Bəs 
: düzən, ars, arst, aras, təmiz. 
 
Bəs 
: yarış, rəqabət, müsabiqə.
 
Bəsdə  : basılmış, düzənlənmiş. 
Bəsdə  
: qabırqa, qabırcak
8
, qutu, cə'bə, cumba, 

 
sözün özü 
 
 
32
komba, kümbə, qısqın
3
. 
 
Bəsdə boy:
 kotiğan
4
, bücür
1
, külə, basar, güdə boy
2
, 
töpös
3
, mıkır
4
, kodö
5
, koyduk
5
, kəltəbakay
6
, 
karsak
7
, qιsrak, kəltə
8
, pistək
9
, pindək
.
 
Bəsdəş
8
 
: bəsəş, bəsiş, dənqdəş, dəngəş, qarşıdaş, 
qaraş, atandaş
5
, atnaş, tinqdəş
7
, tingəş, yarıştaş, 
yaraş, rəqib. 
 
Bəsdəş
8
 
: bəsləş, yarışçı, yarışmaçı
1
, rəqib, bəsə - 
bəsçi.
 
Bəsdəşlık
8
: atandaşlık
5
, rəqabət, bəsəkə
4
, yarşık, 
alandaşlık.
 
Bəsə - bəsçi
: bəsdəş
8
, bəsləş, yarışçı, yarışmaçı
1
, 
rəqib.
 
Bəsə bəsə qoymaq
: becətmək, şişitmək, açmak, 
bəhsə qoymaq.
 
Bəsə qoymaq
: gözə qoymaq, bəsləmək, 
gözətləmək.
 
Bəsəbəslik
: atandaşlık
5
, rəqabət , 
bəsdəşlık
8
, 
bəsəkə
4
, yarış alandaşlık, dalaşlık, dirəşmə: 
dirikmə, bəsləşmə, yarışma, bağlaşma, dartışma, 
çəkişmə, rəqabət
 
Bəsəkə
4
: atandaşlık
5
, rəqabət, bəsdəşlık
8
, yarşık, 
alandaşlık. 
 
Bəsəmək 
: bəzəmək.
 
Bəsərmək
: başarmaq , bəcərmək, bəsləmək.
 
Bəsəş  
: < bəs + əş. bəsdəş
8
, bəsiş, dənqdəş, 
dəngəş, qarşıdaş, qaraş, atandaş
5
, atnaş, 
tinqdəş
7
, tingəş, yarıştaş, yaraş, rəqib.
 
Bəsi 
: bakım, bəsləmə, bəsiləmə.
 
Bəsil 
: bəsli, yaxımlı, möhkəm, tə´srili. 
 
Bəsiləmə:
 bəsi, bakım, bəsləmə.  
 
Bəsiş  
: bəsdəş
8
, bəsəş, dənqdəş, dəngəş, 
qarşıdaş, qaraş, atandaş
5
, atnaş, tinqdəş
7
, tingəş, 
yarıştaş, yaraş, rəqib.
 
Bəsləmə  
: bəsi, bakım, bəsiləmə.
 
Bəsləmək
: bəsərmək,  başarmaq, bəcərmək, gözə 
qoymaq, gözətləmək, bəsə qoymaq, qursatmaq
13
. 
bəstəmək, bağlamaq, tapşırmaq\ allaha bəsləmək: 
tapşırmaq, süsləmək, giydirmək, donatmaq, 
qurşaklamaq, hazırlamaq, qursatmaq
13
, yetirmək.
 
Bəsləş  
: bəsdəş
8
, yarışçı, yarışmaçı
1
, rəqib, bəsə - 
bəsçi.
 
Bəsləşmək
: 
söz gürəştirmək, dalaşmak yarışmaq, 
bağlaşmaq, dartışmaq, çəkişmək. 
Bəsli  
: 
bəsil, yaxımlı, möhkəm, tə´srili, aparan, 
aparıcı, üstün, ğalib. 
Bəslik 
: üstünlük, ğalibiyyət.
 
Bəstə  
: kültə, dəstə, tikə, bölük.
 
Bəsəmək 
: bəsləmək
 
Bət 
: batılan, pis, zor, bərk, bas, bəs\ bu ona bət 
dedi. 
 
Bətbəxt 
: batqat\ bataqatçılık <> boşaqatçılık, 
başqatçılık.
 
Bətər 
 : 
çalıt, çok tez, basım çalasın.
 
Bətər  
: getgen
9
, çətin, bərk, sıx, güc çax, aşırı.
 
Bətər 
: < bat, batar 
=
 bətər: şiddətıi, güclü\ batlı 
vurmaq
8
\ batlı addım: yeyin qədəm\ batlı yeri: hızlı 
yeri\ batlı: şişik.
 
Bətər 
: alama, arman.
 
Bətlənmək
: batlanmaq, güclənmək 
 
Bəy   
: idi, hörmət sahibi.   
 
Bəy  
: qurplı, varlı, bol, bolğanlık, bardam, dardar, 
küyil
4
, yitiş
3
.
7
, irkin.
 
Bəy ağa 
: ağa bəy.
 
Bəy biçə
: böyük xanım.
 
Bəy bikə
: bayan, xanım, ayım, xoca bikə 
 
Bəy 
: ertəki
8
, ertək
4
, hikayə, nağıl, hikayə.
 
Bəybiçə
5
: xatın, evin xanımı.
 
Bəyəği 
: bəyənilən. 
 
Bəyənc 
: sevinc.
 
Bəyəncili 
: razı\ toqat: narazı.
 
Bəyənilən
: bəyəği
 
Bəyənmək
: sevinmək\ çok bəyəndim: sevindim \ 
təsvip etmək.