Turmush darajasi kishilarning turmush tarzi bilan uzviy bog‘liq. Turmush tarzi – bu kishilar (jamiyat, ijtimoiy qatlam, shaxs)ning milliy va jahon hamjamiyatidagi hayot faoliyati turi hamda usullarini aks ettiruvchi ijtimoiy-iqtisodiy kategoriya. Turmush tarzi inson hayot faoliyatining turli jihatlarini qamrab oladi, ya’ni:
Turmush darajasi kishilarning turmush tarzi bilan uzviy bog‘liq. Turmush tarzi – bu kishilar (jamiyat, ijtimoiy qatlam, shaxs)ning milliy va jahon hamjamiyatidagi hayot faoliyati turi hamda usullarini aks ettiruvchi ijtimoiy-iqtisodiy kategoriya. Turmush tarzi inson hayot faoliyatining turli jihatlarini qamrab oladi, ya’ni:
- mehnat, uni tashkil etishning ijtimoiy shakllari;
- turmush va bo‘sh vaqtdan foydalanish shakllari;
- siyosiy va ijtimoiy hayotda ishtirok etish;
- moddiy va ma’naviy ehtiyojlarni qondirish shakllari;
- kishilarning kundalik hayotdagi xulq-atvori me’yorlari va qoidalari.
Mutlaq va nisbiy qashshoqlik, uning sabablari
Xalqaro doirada qashshoqlikning ikkita asosiy tasnifi mavjud:
Mutlaq qashshoqlik - bu asosiy turmush darajasini (oziq-ovqat, turar joy, uy-joy) saqlash uchun uy xo'jaliklarining daromadlari zarur darajadan past bo'lishidir. Bu holat turli mamlakatlar o'rtasida vaqt o'tishi bilan taqqoslash imkonini beradi.
Asosiy turmush darajasini saqlab qolish uchun zarur daraja nima ekanligi to'g'risida turli xil tushunchalar mavjud bo'ladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti mutlaq qashshoqlikni quyidagicha ta'riflagan: "Insonning asosiy ehtiyojlaridan, shu jumladan oziq-ovqat, toza ichimlik suvi, sanitariya inshootlari, sog'liqni saqlash.
Nisbatan qashshoqlik
Nisbatan qashshoqlik - uy xo'jaligi daromadi o'rtacha daromaddan pastroq bo'lgan holat. Masalan, nisbiy qashshoqlik chegarasi o'rtacha daromadlarning 50% (yoki 60%) miqdorida o'rnatilishi mumkin.
Nisbatan qashshoqlik nisbatan ortda qolgan aholining foizini ko'rsatish uchun foydalidir. Nisbatan qashshoqlik tushunchalari 2010 yildan beri shu ku kungacha turlicha talqin qilinmoqda. Unga ko`ra, birlamchi va ikkilamchi qashshoqlik, ya`ni:
Birlamchi qashshoqlik , daromadning asosiy ehtiyojlarni qondirish uchun yetarli bo'lmagan holati deb ta'riflanadi - hatto har bir tiyin oqilona sarflangan bo'lsa ham.
