Chuqur teshiklarni parmalash

w
www.oriens.uz
October 
2021
 
Fig.2. Chuqur parmalash jarayoni 
Chuqur parmalsh jarayonini o‘rganish uchun uzun silindrsimon detal markazida 
teshik ochiladi (Fig.2). Bu jarayonda parma harakatlanadi, detal qo‘zg‘almas. 
Ochilgan teshikni tekshirish maqsadida detal bir necha bo‘laklarga bo‘lindi va har bir 
bo‘lak alohida o‘rganildi. 
Fig.3. Chuqur teshik ochilgan silidrsimon detal 
Agar har bir bo‘lak alohida o‘rganiladigan bo‘sa, unda quyidagi natijalar onishi 
mumkin. Detal har ikkala tomonidan tayanchlarga o‘rnatilganligini uchun teshikning 
boshlanishi va oxiri detal markazida joylashadi (Fig.4. A va B). Buning sababi kesish 
jarayoni tayanchlarga yaqin joyda sodir bo‘lganida titrashlar kam bo‘ladi. 
Fig.4. Chuqur teshik ochilgan silidrsimon detalni yon tomonlaridan 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 9 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
94 
w
www.oriens.uz
October 
2021
 
ko‘rinishi. 
Lekin, bo‘laklarga bo‘lingan detalni o‘rganganimizda ko‘plab xatoliklarni 
aniqlaymiz. Fig.5. ni ko‘rib chiqsak, chuqur parmalash jarayonida kesish tayanchdan 
uzoqda sodir bo‘lganda chetlanishlar kuzatiladi. Bunday chetlanishlar o‘zgaruvchan 
bo‘lib, teshik uzunligi bo‘ylab markazdan turlicha kattalikda chetlashadi. Biz bu 
chetlanishlarni x va y o‘qlarga bo‘lishimiz mumkin. Bu holatda chetlanishlar –x, x, -y, 
y bo‘ladi. 
Fig.5. Chuqur teshik ochilgan silidrsimon detalni qirqimlari. 
Agar barcha xatoliklar va chetlanishlarni sababi kesish tayanchlardan uzoq 
masofada bo‘layotganligi deb qarasak, demak biz bu chetlanishlarni kamaytirishimiz 
kerak. Parma konstruksiyasini va foydalaniladigan dastgohni o‘zgartirmagan holda 
bu muammoni hal qilish jarayon uchun eng optimal bo‘ladi. 
Buning uchun biz kesish zonasi bilan tayanchlar orasidagi masofani 
qisqartirishimiz kerak. 

---