Sübhüdən küffarə şəmşir vurdur kim, bərqərar,
Maşallah, dini-islam cəng edən aşikardan.
Sübh açıldı, bir tamaşa qıldı meydan ləzgilər,
Etmədi hərgiz özün meydanda pünhan ləzgilər.
Pozdu küffar dəstəsin, etdi pərişan ləzgilər,
Qırdı rusun bər-səfın, xak ilə yeksan ləzgilər.
Ləzgilər topxanaya kim girdi, tufan etdilər,
Xəncəri xunriz ilə küffarı bican etdilər.
Eylə san kim, ol zaman bir qana yüz qan etdilər,
Durdu məscid qapısında sanasan bir şiri-nər,
İçdilər, şəlıdi-şəhadət vəhy olan izharidən.
Durdu məscid qapusunda sanasan bir şiri-nər,
Etdilər yüz dürlü dəva, qıldılar olınaz lıünər,
Gördü kafir kim, tüfəng, şəmşir ilə bulmaz zəfər,
Çəkdi toplar üstünə, gəl ey mədəd xeyrül-bəşəı !
Sanasan od yağdı göydən, üstə atəş nardan.
Azərbaycanda və Dağıstanda yaşayan bir çox şair və
yazıçılar uzaq və yaxın keçmişimizdən çağdaş zəmanəmi
zə kimi həm ləzgi, həm də Azərbaycan dilində yazıb
yaratmışlar.
Hələ XIV əsrdə yaşamış ləzgi Kürəli Məlikin yara
dıcılığında Azərbaycan dilində yazdıqları daha geniş yer
tutmuşdur. O, Teymurun hücumları zamanı həlak olub.
Bu yöndə XVI əsrdən üzübəri yaşayanlardan milliyyətcə
azərbaycanlı və ləzgi olan, hər iki dildə yazan Bayat
Abbasın, Müşkürlü İbrahimin, Miskincəli Təqirin, Müş
külü Məhəmmədin, Müsürlü Əkbərin. Miskincəli Miski-
____________________________________ Qusar beşiyim mənim
85
nin, Miskin Vəlinin, Səfillər Xəlilin, Səfillər Məhəmmə
din, Silindi Bukanın, Müskürlü Mustafanın, Mirzə Əli
Axtılının, Leyli Xanımın və Ləzgi Əhmədin adlarını çək
mək olar. Onu da deyim ki, Ləzgi Əhməd azərbaycanlı
şair və aşıq Xəstə Qasımla yaxın dost olub, şeirlərində
bir-birini tərənnüm ediblər.
Yuxarıdakı siyahını daha çox uzatmaq olardı. Ancaq
dediklərimi də kifayət bilirəm. Bununla belə bir neçə söz
ustadlarının adını çəkməsəm olmaz: Onlardan biri XVIII
əsrin sonlarında və XIX əsrin birinci yarısında Dağıstan
ədəbiyyatında müstəsna xidmətləri olan tahircanlı Əmir
Əli, XIX əsrdə və XX əsrin birinci on illiyində yaşamış
Həsən Əlqədari, XIX əsrdə yaşamış Yetim Əmin və bir
də Süleyman Stallıdır.
Müasirimiz olan milliyyətcə ləzgi şair və yazıçıları da
vardır ki, onların da yaradıcılığında Azərbaycan dili
önəmli yer tutur. O baxımdan rəhmətlik Əmir Mustafa
yevin, daha sonra Kələntər Kələntərlinin, Sədaqət Kəri-
movanın, Şərafət Dağıstanlımn və başqalarının da adla
rını çəkmək olar. Vaxtı ilə Qusarın Xuluq kənd mək
təbində müəllimlik fəaliyyəti ilə məşğul olarkən ləzgilərlə
qaynayıb - qarışmış, daha yaxından dostlaşmış, poetik
dünyasında bu yöndə sözünü demiş, ləzgilərin «Periza-
da» adlanan qədim xalq mahnısından duyğulanan
Əhməd Cavadın «Pərizadə» adlı şeiri onun ləzgilərə olan
ehtiram və məhəbbətindən yaranmışdır.
Bu yöndə Səməd Vurğunun da admı böyük fəxrlə
çəkmək olar. Onun, bir neçə dəfə bizim Quba və Qusar
rayonlarından SSRİ Ali Sovetinə deputatlığa namizədliyi
verilib və seçilib. Səməd Vurğun bir ovçu, bir təbiət
vurğunu kimi də Qusan qarış-qarış gəzib, onun qənirsiz
gözəlliyindən ilhamlanıb, duyğulanıb.
86
___________
‘Elbrus Şahmar_________________________ ^ _____________
Qardaş, bu yöndə daha çox misallar çəkmək olar.
Elə götürək yaxın keçmişimizi. Rəhmətlik Zeynalabdin
Tağıyevin müəssisə və neft mədənlərində yüzlərlə ləzgilər
işləyib, ailələrin ruzusunu qazanıb. Hacının bütün maliy
yə və iqtisadi məsələlərinə baxan da milliyyətcə ləzgi
olub.
Bizlər bütün savaşlarda, eləcə də erməni işğalçılarına
qarşı birlikdə vuruşmuşuq, barmaqla saya gəlməyən
şəhidlər vermişik.
Sözümü belə bir fikrimlə bitirirəm, bizim dostluğu
muza inanmamaq göydə günəşi - ayı danmaq deməkdi.
Ya da ki, gərək tam şüursuz olasan ki, buna inanmaya
san.
- Zeynəddin müəllim, biz neçə günlərdi ki, dərdləşirik,
dirsək söhbəti eləyirik. Bu günlərdə nə siz darıxdınız, nə də
mən təngidim. Söhbətlərimiz sübh tezdən, bu payız günlə
rinin qırovunda da olub, günorta çağı da, axşamın alato-
ramnda da. İndilikdə isə bu günkü söhbətimizə qüruba ye
nən günəş dağların zirvəsində qızıl taca bənzədiyi zaman
kəsiyində xitam verməzdən əvvəl bir şeyi də nəzərinizə çat
dırmaq istərdim. Bəzən araqarışdıranlar da olur, aramızı
vurmaq üçün dəridən-qabıqdan çıxanlar da. Deyirəm
birdən...
- Sözünüzü kəsdiyimə görə üzr istəyirəm.
Mən qəti əminəm ki, araqarışdıranlar nə qədər mey
dan sulamaq istəsələr də, onlar qol-qanad aça bilməzlər.
Onu da deyim ki, mən fatalist deyiləm, inanıram ki, hər
kəs öz alın yazısını yazır, kim nə eləsə, o da qabağına
çıxacaq. Bilirsiniz bəzi-para adamların iddiası ona oxşa
yır ki, biri acgözlük edib ona verilən plovdan çox yeyib
qarın ağrısına düşür, sonra da plovu bişirənin və payla-
87
_______
Qusar beşiyim manim
TIS
tus
Şahmar
yanın yaxasından yapışıb onları günahkar bilir, mü
hakimə etmək istəyir.
Elə bilirəm ki, elə bir ləzgi olmaz ki, onun azərbay
canlı dostu və qohumu olmasın. Eləcə də elə bir azər
baycanlı olmaz ki, onun ləzgi dostu, yaxud qohumu
olmasın. Elə götürək bizim özümüzü. Siz nədən mənim
barəmdə kitab yazırsınız, axı ona görə mən sizə heç nə
vəd etməmişəm, axı Sizin bu yöndə heç bir maddi mara
ğınız yoxdur. Demək Sizi bu addım atmağa şövq edən
sizin təkcə mənimlə deyil, ümumən ləzgilərə olan, dost
münasibətinizdir. Üstəlik onu da deyim ki, siz qusarlı
olan və respublikamızda ad-san çıxartmış Ərzuman Zül
füqarov və Əziz Səfıxanov barədə də kitablar yazmısımz.
Bütün bunlar bizim dostluqdan irəli gəlmirmi?
Ona əminəm və siz də əmin olun ki, bizim uzaq keç
mişdən yol alıb gələn bu dostluğumuza, qardaşlığımıza
heç kim mane ola bilməz. Fikrimi müqəddəs kitabımız
«Quran»m 35-ci surəsinin 10-cu ayəsi ilə'bitirirəm: «O
kəslər ki, hiylə qurub pis işlər törədərlər, şiddətli bir əzab
gözləyir onları. Boşa çıxar hiylələri.»
8 8
o
o m
u r -
c
'^M Z ahiri süni nəzakət əslində nəzakət deyildir,
ustü pərdələnmiş təhqirdir?
Baltasar Qrasianj
Л Äx'Qonşu haqqı - Tanrı haqqı.
G /
q
)
Kitabi Dədə Qorqud^
Dilənçi var, yüz dilənçi saxlayar.
)
Şıxəli Qurbanov
Abırsızdan abırını saxla.
Azərbaycanın atalar sözü
Hərbiçiləri və rəiyyəti ümid və qorxu arasında
saxlamışam.
Əmir Teymur
Sən öz yolunla get, qoy adamlar nə deyirlər
desinlər.
Dantel
Kommunistlərə gündə 24 saat, həftədə 7 gün,
ildə 52 həftə göz qoymalıyıq.
D. D. Eyzenhauer
Sabiq A B Ş prezidenti,
Bizdən bu dünyada hünər qalacaq!
Səməd Vurğı
insan zamanın tələb etdiyi kimi olmalıdır.
V.Şekspiı
Qusar beşiyim rmnim
İKİNCİ SÖHBƏT
Dünya az yetirər belə adamı,
Dəryadan dərindir eşqi, ilhamı.
Hikmətli sözləri, şirin kəlamı
Zehnimi gün kimi gülgün edibdir.
Süleyman Stallı
Dostları ilə paylaş: |