1864 – yil Meyer element atom massalarning ortib borishiga asoslangan jadval yaratdi
1865 – yil Nyulends ekvivalentga asoslangan oktavalar qonunini yaratdi
Mendeleyevning davriy qonuni ( eski ta’rif )
Elementlar va ular xosil qilgan oddiy va murakkab moddalarni shakl va xossalari uchun element atom massalarini ortib borishiga davriy ravishda bog’liq bo’ladi
Yangi ta’rif
Elementlar va ular xosil qilgan oddiy va murakkab moddalarni shakl va xossalari uchun element yadro zaryadlarini ortib borishiga davriy ravishda bog’liq bo’ladi
Tuzulishi :
har bir guruh 2 ga bo’linadi. Bosh guruhcha va asosiy guruhcha
Davr – ishqoriy metaldan boshlanib inert gaz bilan tugaydigan qatordir (1 – davr bo’ysunmaydi)
Davriy jadvalda 4ta oila bor
S oila – sharp “keskir” degan ma’noni bildiradi davriy jadvalda qizil rangda bo’ladi 14ta metall 2ta metallmas kiradi.
P oila – prinsipial (aniq) degan ma’noni bildiradi davriy jadvalda sariq rang bilan ifodalanadi 20ta metallmas 10ta metall
D oila – diffusion ( tarqaluvchi ) degan ma’noni bildiradi. Davriy jadvalda ko’k rang bilan ifodalanadi. 37ta metalldan iborat. Oraliq elementlar deb ham ataladi.
F oila – fundamental ( asos, boshang’ich ) degan ma’noni bildiradi. Davriy jadvalda yashil rang bilan ifodalanadi. 28ta metall ko’p qismi radioaktiv moddalardir. Ularni tarkibiga kiruvchi lantanoidlarni “Siyrak yer elementlari” deb ham ataladi.
Radioaktiv elementlar –barcha izotoplari radioaktiv bo’lgan elementlardir ( o’zidan doimo nur va energiya tarqatuvchi )
Atom analogi – elementni to’rt tomonidan o’rab turuvchi qo’shni elementlarga aytiladi .
Atom analogidan foydalanib Mendeleyev topgan elementlar :
Ekobor – skandiy Sc – Nilson kashf qilgan
Ekoaluminiy – Galiy Ga – Buabadron
Ekosilitsiy – Germaniy Ge – Vinkler
Re – er – xotin Noddaklar
Ra , Po – Kyuri
K,Na,B,Br,Ca,Mg,Sr – Devi
J- Kurtua
F – Massan
Cl – Sheele
Li – Tom
Elementlar va ularning nomini ma’nosi He – quyosh
Ne – yangi
Ar – yalqov
Kr – yashirin
Xe – begona
Rn – nurli
Shahar va davlatlar nomiga qo’yilgan elementlar Sc – Skandinaviya
Ru – Rossiya
Fr – Fransiya
Ge – Germaniya
Po – Polsha
Sayyoralar U – uran
Np – Neptun
Pu – pluton