Umurtqasizlar zoologiyasidan
Yüklə 310,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Infuzoriya-tufelkaning
tuzilishi va ko’payishi sxemasini al’bomga chizib oling hamda bilimingizni nazorat qilish uchun quyidagi test topshiriqlariga javob bering. C=50. 1. Tufelkada qanday organoidlar bor? A-ikkita qisqaruvchi vakuola, B-bir necha hazm qilish vakuolasi, V-qizil dog‘-ko‘zcha, G- xromatoforalar, D-katta va kichik yadro, E-pufaksimon yirik yadro. 2. Tufelkaning oziqlanishi va oziqning hazm boMishi jarayonini tartib bilan ko‘rsating: A-oziq halqum tubida to'planadi, B-hazm boMmagan oziq qoldiqlari chiqarish teshigidan chiqariladi, V-oziqning 45 hazm bo'lgan qismi sitoplazmaga so‘riladi, G-kipriklar oziqni ogMz oldi chuqurchasiga haydaydi, D-oziq og‘iz orqali halqumga o‘tadi, E- oziq hazm vakuolasi orqali sitoplazmani aylanib yuradi, J- oziqqa sitoplazmadan shira ajralib, hazm qilish vakuoli shakllanadi. 3. Tufelkaning ko‘payishida sodir bo‘ladigan jarayonlar tartibini ko'rsating: A-katta yadro boMinadi, B- kichik yadro boMinadi, V-tanasi o‘rtasidan ingichkalashadi, G-yangi yadrolar hosil bo‘ladi, D-tanasi o‘rtasidan boMinadi. 4. Tufelkaning boshqa bir hujayralilarga nisbatan murakkab tuzilish belgilarini ko'rsating: A-kipriklar yordamida harakatlanadi, B-hazm qilish sistemasi murakkab tuzilgan, V-yadrosi ikki xil, G-oziq hujayra ichida hazm bo‘ladi, D-yirik boMadi, E-qisqaruvchi vakuolasi ikkita. 5. Tufelka qanday tuzilgan? A-tanasi yassi, B-tanasi cho'ziq, V- tanasi har xil uzunlikdagi kipriklar bilan qoplangan, G-kipriklar bir xil, D-pellikula qobigM ostida tayoqchasimon otiluvchi trixotsistolar joylashgan, E-yon tomonida og‘izoldi chuqurchasi bor, J- og‘izoldi chuqurchasi oldingi tomonida, Z-yadrosi ikki juft, I-katta yadro loviyasimon, L-ogMzoldi chuqurchasi tubida og‘iz teshigi bor, M-kichik yadrosi ipsimon. 6. Tufelka nima bilan oziqlanadi? A-bakteriyalar, B-bir hujayrali suv o‘tlari, V-organik qoldiqlar, G-zamburug‘ giflari, D-bir hujayrali hayvonlar, E-may da plakton ko‘p hujayrali hayvonlar. 7. Tufelkaning nafas olishi qanday sodir bo‘ladi? A-kislorodsiz muhitda yashaydi, B-suvda erigan kislorod bilan nafas oladi, V-ortiqcha moddalar almashinuv mahsulotlari maxsus teshikchadan chiqariladi, G- moddalar almashinuv mahsulotlari qisqaruvchi vakuolalar orqali chiqariladi. 8. Tufelkaning jinsiy ko‘payishini tartib bilan ko‘rsating: A-katta yadro erib ketadi, B-tufelkalar harakatchan yadrosini o‘zaro almashinishadi, V-ikki tufelka o‘zaro yaqinlashadi, G-kichik yadro ketma-ket ikki marta bo‘linadi, D-qoIgan bitta yadro ikkiga boMinadi, E- to‘rtta yadrodan uchtasi emiriladi, J-harakatchan yadro harakatsiz yadro bilan qo‘shiladi, Z-tufelkalar o‘rtasida sitoplazmatik ko'prik hosil boMadi, I-harakatsiz yadro hosil boMadi, K-katta va kichik yadro hosil boMadi, L-yangi yadro boMinadi. 9. Tufelka organoidlari va ular tuzilishini juftlab ko'rsating: A-katta yadro, B-kichik yadro, V-hazm vakuolalari, G-qisqaruvchi vakuolalar, D-kipriklar: 1-yig‘uvchi naylar va to‘plovchi pufakchadan iborat, 2- 46 loviyasimon, 3-mayda dumaloq, 4-pufakchalar snaklida, 5-tanasi keyingi uchida uzunroq. 10. Tufelka organoidlari va ular funksiyasini juftlab yozing: A- katta va kichik yadrolar, B- hazm vakuolalari, V-qisqaruvchi vakuolalar, G-ogMz oldi chuqurchasi, D-pellikuladagi teshikcha: 1-ayirish, 2-oziq moddalami to‘plab, sitoplazmaga o'tkazish. 3-ko‘payish, 4-oziqni og‘izga o ‘tkazish, 5-oziq qoldiqlarini chiqarish. 9-mashg‘ulot. Bodyaga buluti misolida g‘ovaktanlilarining asosiy tuzilish xususiyatlari Chuchuk suv bodyagasining sistematik o‘rni Kenja olam. Ko‘p hujayrali hayvonlar-Metazoa Tip. G'ovaktanlilar-Spongia, yoki Porifera Sinf. Oddiy g‘ovaktanlilar-Demospongia Turkum . Kremniy-muguz skeletlilar-Demospongia Vakil. Chuchuk suv bodyagasi-Spongilla lacustris Kerakli materiallar va jihozlar: tirik yoki fiksatsiya qilingan bodyaga buluti, mikroskopiar, qoM Iupalari, buyum yoki soat oynalari, qisqichlar, jarrohlik pichog‘i, shisha tayoqchalar, Petri idishlari, preparoval ninalar, suv toMdirilgan idishlar va kimyoviy probirkalar. Mavzuning maqsadi: Bodyaga buluti misolida g‘ovaktanlilarning tuzilishi, hujayra elementlari, ko‘payishi va rivojlanishini o‘rganish, Identiv o ‘quv maqsadlari: 1. Bodyaga bulutini tashqi tuzilishini aytib bera oladi. 2. Bodyaga buluti hujayralari vazifasini tushuntira oladi. 3. Bodyaga bulutining tuzilish xillarini farqlay oladi. Ishning m azm uni Chuchuk suv bodyagasi suv osti predmetlarining ustida koloniya bo‘lib hayot kechiradi. Ko‘pincha koloniya shaklining noaniq boMishi, ular o'tirib olgan predmetning shakliga bog‘liq (16- rasm). Tirik bodyagalaming tashqi qismida oskulyar naychalar ko'rinib turadi. Ularning uchida esa ogMzcha-oskulum joylashgan boMadi. Bu naycha va ogMzchalarning soni koloniyadagi individlaming soniga bogMiq. Bodyaga dermal membrana bilan qoplangan. Uning kremniydan iborat ninalari organik modda-spongin bilan birikkan holda boMadi. Bodyaga jinssiz (kurtaklanish) va jinsiy yoM bilan ko‘payadi. Kurtaklanish koloniya hosil boMishi va uning tarkibidagi individlar sonining ortishiga sabab boMadi. |