Ученые записки Scientific works, №1, 2015 İssn 1815-1779
Yüklə 32,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ARTERİAL QAN TƏZYİQİNİN ÖLÇÜLMƏSİNDƏ İNSTRUMENTAL XƏTANIN AZALDILMASI T.A.ƏLİYEV
- Ədəbiyyat
- УМЕНЬШЕНИЕ ИНСТРУМЕНТАЛЬНОЙ ПОГРЕШНОСТИ ПРИ ИЗМЕРЕНИИ АРТЕРИАЛЬНОГО ДАВЛЕНИЯ КРОВИ Т.А.АЛИЕВ
- INSTRUMENTAL IN REDUCING BLOOD PRESSURE MEASUREMENT ERRORS
- Keywords
|
Elmi əsərlər -Ученые записки - Scientific works, №1, 2015 İSSN 1815-1779 Avtomatika-Автоматика-Automation T.A.Əliyev 66
UOT 681.32 ARTERİAL QAN TƏZYİQİNİN ÖLÇÜLMƏSİNDƏ İNSTRUMENTAL XƏTANIN AZALDILMASI T.A.ƏLİYEV (Azərbaycan Texniki Universiteti) E-mail: atz@box.az
zamanı yaranan xətalar araşdırılır. Arterial qan təzyiqini avtomatik ölçən cihazlarda geniş yayılmış bu metodun instrumental xətalarından biri də cihazın manjetinin ölçüləri ilə bağlıdır. Manjetin ölçüləri qolun ölçülərinə müvafiq seçilmədikdə yarana biləcək xətanın azaldılmasının sadə yolu göstərilmişdir. Açar sözlər: arterial qan təzyiqi, qeyri-invaziv ölçmə metodu, ossillometrik ölçmə metodu, instrumental xəta. Giriş. Orqanizmdə qanın müstəsna rolu təkzib edilməzdir. Damarlarda dövr edən qan aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir [1]: 1.
maddələrin nəql edilməsi; 2.
Nəfəsalma funksiyası-oksigen və karbon qazının daşınmasının təmin edilməsi; 3.
Trofik funksiyası-qida maddələrinin toxumalara daşınması; 4.
Ekskretor funksiyası-maddələr mübadiləsi məhsullarının, artıq suyun, üzvü və qeyri-üzvü maddələrin orqanizmdən xaricetmə orqanlarına çatdırılması; 5.
6.
Müdafiə funksiyası-imunitetin yaradılması; 7.
Tənzimləyici funksiyası-fizioloji aktiv maddələrin daşınması; 8.
Hemostatik funksiyası-orqanizmin daxili mühitinin stabil saxlanılması. Göstərilən funksiyaların yerinə yetirilməsi üçün qan ürəyin fəaliyyəti nəticəsində damarlara qovulur. Qanın orqanizmi tam əhatə etməsi üçün arteriyada qan təzyiqinin müəyyən səviyyədə olması vacibdar. Ürək-damar sisteminin tədqiqində arterial qan təzyiqi kifayət qədər asan ölçülə bilən fizioloji göstəricilərdən biridir. Qan təzyiqi göstəricisi ürək-damar sisteminin tutumu, bu sistemin hidravlik müqaviməti, ürək yığılmalarının tezliyi, sistola və diastola müddəti və qanın gatılığı ilə təyin olunur. Deyilənlərdən görünür ki, arterial qan təzyiqinin göstəriciləri əsas diaqnostik parametrlər olduğundan onun ölçülməsi vacibdir.
aiddir:auskultativ metod, ossillometrik metod, fotometrik və ultrasəs metodları. Bu metodladan ən geniş yayılmışları kimi auskultativ və ossillometrik metodları göstərmək olar. Auskultativ metod 1905-ci ildə N.S.Korotkov tərəfindən irəli sürülmüş və hal-hazırkı dövrdə də istifadə edilir. Metodun mahiyyəti hər hansı bir ətrafdakı arteriyanın xüsusi manjet vasitəsilə sıxılmasından sonra isə manjetdəki təzyiqi azaltmaqdan ibarətdir. Bu zaman azalan təzyiqin qiyməti ölçülür. Arteriyada eşidilən ilk nəbzə uyğun təzyiq arteriyadakı qan təzyiqinin sistolik qiyməti eşidilən son nəbzə görə isə onun distalik qiyməti qeyd edilir. Ossillometrik metod 1867-ci ildə E.Marey tərəfindən təklif olunub. Hal-hazırda istifadə edilən avtomatik tonometrlərin əksətiyyətinin iş prinsipi ossillometrik metoda əsaslanır. Göstərilən hər iki metodun əsasını, yuxarıda göstərildiyi kimi arteriyanın manjet vasitəsilə sıxılaraq tədricən manjerdaxili təzyiqin azaldılması zamanı sistolik və diastolik təzyiqlərin müəyyən edilməsi təşkil edir [1-3]. Məlum olduğu kimi arterial qan təzyiqini ölçərkən istifadə edilən manjetlərin ölçüləri müxtəlif olur. Onlardan bəzilərinin həndəsi ölçüləri aşağıdakı cədvəl 1-də göstərilmişdir. Aparılan tədqiqatlara görə [4], manjetin ölçüləri üçün tövsiyyələr bunlardır: manjet kamerasının eni əhatə ediyi qolun çevrəsinin 40%-ni uzunluğu isə enindən azı iki dəfə çox olmalıdır. Bu tövsiyyələrə uyğun aparılan təcrübələrə görə [4] manjetin əhatə etdiyi qolun çevrəsi Elmi əsərlər -Ученые записки - Scientific works, №1, 2015 İSSN 1815-1779 Avtomatika-Автоматика-Automation T.A.Əliyev 67
cədvəldə göstərildiyi diapazonda dəyişdikdə arterial qan təzyiqinin qiyməti 5% xəta ilə müəyyən edilir.
Bu zaman xətanın qiyməti və işarəsi b/b* nisbətindən asılı olacaqdır (b-manjetin tövsiyyə edilən ölçüsü, b* isə istifadə edilən manjetin enidir). Qeyd edək ki, b/b* nisbəti vahiddən böyük olduqda xəta müsbət, kiçik olduqda isə mənfidir. Göstərilən xətanın qolun manjetlə əhatə olunmuş çevrəsinin uzunluğundan (L) asılılığı şəkil 1-də göstərilmişdir. Buradan görünür ki, xəta
həddində ola bilər. Yuxarıda deyildiyi kimi baxılan xətaya səbəb qolun çevrəsi ilə manjetin eni arasındakı uyğunsuzluqdur. Hər bir tonometr bir ölçülü manjetlə komplektləşdiyini nəzərə alsaq, b/b
* nisbətindən asılı olaraq yaranan instrumental xəta dəyişməsi şəkil 2-də göstərilmişdir.
həndəsi ölçülərindən asılılıq qrafiki asılılıq qrafiki Elmi əsərlər -Ученые записки - Scientific works, №1, 2015 İSSN 1815-1779 Avtomatika-Автоматика-Automation T.A.Əliyev 68
Nəticə. Arterial təzyiqin ölçülməsi zamanı instrumental xətanı azaltmaq üçün cihazın göstərişinə b/b* nisbətinə müvafiq əks işarəli düzəliş verilməlidir. Cihazın göstəricisinin korreksiyası üçün hər bir pasiyentin qolunun çevrəsi ölçülməlidir. Ölçmənin aparılmasının ən sadə üsulu kimi manjetin özündən istifadə olunması təklif edilir. Manjetin uzunluğu boyu “0” nöqtəsi kimi b*/0.4 məsafəsi qeyd edilir və ondan sağa və sola eyni addımlarla (lakin müxtəlif rənglərlə) bölğülər aparılır. Manjeti bərkidilən zaman (içərisindəki hava tam çıxarılmış vəziyyətdə) b/b* nisbətinə müvafiq düzəlişin qiyməti və işarəsi müəyyən ediləcək. Düzəliş cihazın strukturundan asılı olaraq, avtomatik və ya hesablama yolu ilə aparıla bilər.
[1].Биология человека и животных для инженеров. Учеб. пособие / Г.Ш.Гафиятуллина, О.А.Каплунова, А.В.Кондрашев и др.: Под редакцией В.П.Омельченко-М.: Высш. Школа, 2010, 567 с. [2].Эман А.А. Биофизические основы измерения артериального давления-Л.:Медицина,1983. [3].Методы измерения АД и возрастные нормы http//www.assomed.ru/artdav.htlm. [4].Amerikan Yeart Association/ Recommendations for human blood pressure determination bu sphygmonanometers. Stroke 12:555A-564A, 1981.
(Азербайджанский Технический Университет) E-mail: atz@box.az
артериального давления осциллографическим методом. Широко используемый в автоматических приборах измерения артериального давления крови данный метод имеет инструментальную погрешность связанную с геометрическими размером манжеты. Показан путь уменьшения погрешности измерения при использовании манжеты размеры которого отличаются от рекомендуемых. Ключевые слова: артериальное кровяное давления, неинвазивный метод измерения, осциллографический метод, инструментальная погрешность.
T.A.ALIEV
(Azerbaijan Technical University)
E-mail: atz@box.az Summary: In the article noinvasive blood pressure measurement methods, which are vialotions arisng from the use of ossilmetric method. Device to measure blood pressure cuffs linked dimension of the instrumental error and one of the devices commnly used by this method automatically. If the size of the selected size of the cuffs, the goal was simple way to reduce errors may occur. Keywords: blood pressure, noinvasive measurement methods, ossillometric measurement methods, instrumental error. Daxil olub: 24.02.2015 Rəyçi: t.e.d., professor V.H. Musayev Yüklə 32,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|