Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uchinchi holat
|
Ikkinchi holat
. Ikkinchi holat birinchisidan shunisi bilan farq qiladiki, bunda jinoyat sodir etilishida ishlatilgan qurol yo‘qligi sababli, taqqoslash tadqiqotlari uchun namunalar olishda ana shu qurolga mos rusumdagi qurol olinadi (iloji bo‘lsa, bir necha dona) yoki taqqoslash tadqiqotlari aynan shu rusumdagi qurollar uchun ishlab chiqilgan yaqindan o‘q otilishi izlari bo‘yicha jadvallardagi ma’lumotlar bilan amalga oshiriladi. Bu holda aniqlanayotgan o‘q otilishi masofalarining eng yuqori va eng quyi chegaralari sifatida mos holdagi yaqindan o‘q otilishi izlarining chegaraviy masofalari olinadi. Masalan, o‘q otilishi PM to‘pponchasidan bajarilganligi ma’lum hamda, to‘siqda yaqindan o‘q otilishi izlaridan faqatgina porox zarrachalari aniqlangan. Bu holda, ehtimol tutilgan o‘q otilish masofasi oralig‘ining quyi chegarasi sifatida PM to‘pponchalaridan o‘q otilishida qurum o‘tirib qolishi mumkin bo‘lgan eng chetki masofa tanlab olinadi, eng yuqori chegara sifatida esa — tekshirilayotgan to‘siqqa o‘xshash bo‘lgan obyektda porox zarrachalari o‘tirib qolishi mumkin bo‘lgan eng chetki masofa tanlab olinadi. Uchinchi holat . Uchinchi holatda o‘q otilishi masofasini aniq emas, balki taxminan aniqlash mumkin. Chunki, o‘q otilish izlari bo‘yicha, ushbu o‘q otilishi mumkin bo‘lgan o‘qotar qurollarning juda ham ko‘plab rusumlarini aniqlash mumkin. Bu qurollarning har biri uchun oldindan ma’lum bo‘lgan ma’lumotlardan foydalanib o‘q otilishi 397 masofalarining quyi va yuqori chegarasi aniqlanadi. Ana shu natijalar asosida chiqarilgan xulosalarda qidirilayotgan o‘q otilishi masofalari oralig‘i sifatida eng quyi va eng yuqori chegaralar olingan masofa oralig‘i ko‘rsatiladi. Ushbu ko‘rib o‘tilgan metodika o‘q otilishi izlarini tajribadan olingan yoki maxsus adabiyotlarda oldindan ko‘rsatilgan ma’lumotlar bilan solishtirish natijalariga asoslangan. Ammo masalaga bu kabi yondashish o‘q otilishi masofasini aniqlashda kerakli aniqlikka erishish imkonini bermaydi. Shuning uchun o‘q otilishi sharoitlarini aniqlash bo‘yicha yangi metodlarni ishlab chiqish yoki yaratish ekspertiza tadqiqotlari nazariyasi hamda amaliyotining dolzarb vazifalaridan biri hisoblanadi. Ushbu tadqiqotlar o‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatlarning turli alomatlarini tekshirish bo‘yicha amalga oshirilgan tadqiqotlarning davomi hisoblanadi. Bu turdagi tadqiqotlar turli matolardan iborat to‘siqlardagi o‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatlarning xossalariga yaqindan (1 metr atrofida) o‘q otilishi masofasining ta’sirini o‘rganishga oiddir. Ekspertiza amaliyotida juda ko‘plab turdagi matolarga duch kelingani uchun biz, amaliyotda ko‘p uchraydigan turli xil matolardan foydalanib tadqiqotlar o‘tkazdik. Turli matolardan iborat to‘siqlarga tajriba o‘q otishlari PM to‘pponchasi, kichik kalibrli «TOZ–12» rusumli vintovka va 16 kalibrli, silliq stvolli ov miltig‘idan 5, 20, 50 va 100 santimetr masofalardan otib bajarildi. Tajribadan olingan o‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatlarning namunalari dastlab oddiy (kuzatish) usulda, mikroskop ostida va keyin diffuzion kontakt metodi (DKM) asosida tekshirib, o‘rganildi. Yuqorida sanab o‘tilgan o‘qotar qurollar bilan o‘q otishda hosil bo‘lgan jarohatlarni tekshirish natijasida tekshirilayotgan materiallardagi jarohatlarning morfologik alomatlarining turli xususiyatlari aniqlandi. Eng avvalo, ta’kidlash joizki, o‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatlarning shakli o‘zaro farq qiladi: tabiiy va sun’iy matolar (chit, jinsi material, sun’iy material (viskoza, atsetat), tabiiy shohi) uchun jarohatlarning shakli ko‘p hollarda kvadrat, kam hollarda dumaloq shaklda ekanligi kuzatildi. Sintetik va trikotaj materiallar uchun jarohatlar shakli noaniq geometrik shaklda bo‘ladi. O‘q otilishi masofasini 5 dan 100 sm gacha o‘zgarishida jarohat- larning shakli uncha katta o‘zgarishga uchramadi. Faqat jarohatlardagi 398 ozod tolalarining uchida ozgina o‘zgarish kuzatildi. 5 sm masofadan o‘q otilishida sintetik materiallardan boshqa materiallarda tolalarning tekis kesilishi kuzatildi, ammo, 20, 50 va 100 sm masofadan o‘q otilganda bu kabi xususiyatlar faqat sun’iy mato–viskoza va xon atlas materiallaridagina kuzatiladi. Viskoza materialida 20, 50 va 100 sm masofadan o‘q otilganda tekis kesilgan tolalar kuzatildi, xon atlas materialida esa tekis kesilgan tolalar ushbu masofalardan faqat TOZ vintovkasida otilgandagina kuzatildi. Shunday qilib, o‘tkazilgan tadqiqotlar natijasida, o‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatlarda kesilish alomatlari 5 Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|