Telekommunikasiya sistemləRİNDƏ Sİqnallarin formalaşmasi və ÇevriLMƏSİ

4.4. Çoxmövqeli faza və kvadratik amplitud
modulyasiyası

Elektrik rabitə sistemlərində xüsusi informasiya veri­liş sürətini yük­səlt­mək (, (bit/s)/Hs) məqsədi ilə çox­dəfəli modul­ya­si­yalardan isti­fadə olunur. Yəni, infor­masiya müba­di­­ləsində çoxmövqeli kodlar­dan istifadə edilir və hər bir informasiya elementi I  1 bit mə­lumat daşıyır və V_m  2F_k. Bunların arasında böyük tət­biq sahəsi tapmış modulyasiya üsullarından biri də ikiqat və dördqat NFM (İNFM-2, DNFM-4) hesab olu­nur. Belə tip modulyasiya kodundan isti­fadə etməklə ikinji kod ardıjıllığı olan {a_i} ardıjıl siqnal {b_i,k(t)} kimi təsvir olunur. Məsələn İNFM-2-də iki ele­mentli kod (uzun­lu­ğu m olarsa, kod kombinasiyalar 2^m olar) koddan isti­fadə edilir və 2^m = 4, m = 2 olur. İNFM-2 for­ma­laşması alqoritmi aşağıdakı kimidir

00   = 45; 01   = 135;
11   = 225; 10   = 315. (4.45)
Şəkil 4.14-də dördqat NFM-4 (DNFM-4) baza­sında modulyatorun funksional sxemi verilmişdir.
Funksional sxemin girişinə bipolyar ikili siqnal B = 1/₀ (₀-vahid ikili siqnalın davametmə müddəti) ve­riliş sürəti ilə daxil olur. Ardıjıl kodu paralel koda çe­vi­rən qurğu ikili in­-
for­masiya selini iki paralel infor­masiya selinə ayırır və B/2 veriliş sürəti ilə sinfaz və kvad­ratik kanallara ötürür. Jəm­ləyijinin çıxışında _s tez­likli sabit amplitudalı yekun gər­ginlik aşağıdakı kimi təyin olunur [3]:
U_çıx = U₀sin[_st + (t)] = U_ssin[_st + (t)], (4.46)
burada (t) = 45, 135, 225, 315 ola bilər. Aparıjı tezlik F_a = 1800 Hs olur. Demodulyatorun funksional sxemi də ana­loci olaraq qurulur və işləyir. Burada ma­neəyədavamlılığı yük­səlt­mək üçün həllediji qurğudan istifadə edilmişdir. Həl­lediji qur­ğu­nun (HQ) sinfaz ka­na­lının çıxışında parametrlər aşağıdakı kimi qiymət­ləndirilir:
. (4.47)
HQ-nin girişində güjə görə siqnal-maneə nisbəti belə təyin edilir:
. (4.48)
Telekommunikasiya sistemlərində DNFM-4 baza­sın­da istifadə olunan modemlərin köməyi ilə təşkil olu­nan KYS-də ötürülən məlumatın tezlik effektivliyi isə aşağıdakı kimi təyin edilə bilər:
(4.49)
Amma İNFM-2 bazasında hazırlanan modemlərdə isə tezlik effektivliyi belə təyin edilir:

. (4.50)
4.1. və 4.2. paraqraflarında baxılan modulyasiya pro­­seslərində siqnalın amplitudası və başlanğıj fazaları ayrıja dəyişməklə yaranan modulyasiyalarına baxıl­mış­dır. Lakin bu iki parametri eyni vaxtda dəyişməklə, eyni vaxtda iki siqnalın RK-ya ötürülməsi mümkünlüyü əldə olunur və aşa­ğıdakı kimi yazılır