Təhlükənin mövcudluğu



Yüklə 9,87 Mb.
tarix06.02.2017
ölçüsü9,87 Mb.
#7749



Təhlükənin mövcudluğu

  • Təhlükənin mövcudluğu

  • Tarix

  • Epidemiologiya

  • Virusologiya

  • Patofiziologiya/İmmunologiya

  • Xəstəliyin gedişi

  • Diaqnoz

  • Müalicə

  • Profilaktika/Vaksinasiya



Kəskin multisistem febril sindromlar

  • Kəskin multisistem febril sindromlar

  • Etiologiya - RNT virusları (bir neçə virus ailəsi)

  • Xəstəliyin sindromları

    • Qızdırma, halsızlıq, qusma
    • Selikli qişadan və mədə-bağırsaq
    • traktından qanaxmalar
    • Ödem, hipotenziya
  • Yüksək yoluxucu xəstəlikdir

  • Müəyyən olunmuş bir neçə müalicə metodu var

  • Bioloji silah kimi istifadə oluna bilər (BS)



ABŞ və Rusiya / Sovet İttifaqı : HQV bioloji silahı

  • ABŞ və Rusiya / Sovet İttifaqı : HQV bioloji silahı

  • Şimali Koreya: Sarı Qızdırma bioloji silahı (?)

  • Rusiya/Sovet İttifaqı (1992-ci ilə qədər)

    • İstehsal edilirdi: Marburq, Ebola, Lassa, Yunin, Maçupo
  • ABŞ: 1969-cu ilə qədər Sarı Qızdırma və Rift Vadisi Qızdırması virusları bioloji silah məqsədilə istehsal edilirdi

  • İnsana bənzəməyən primatların (İBP) yoluxdurulması üçün aerozol hazırlanması

    • Ebola, Marburq, Lassa, Yeni nəsil Arenaviruslar
  • 1999-cu il: Xəstəliklərə Nəzarət Mərkəzləri (XNM)

    • HQ virusları bioloji silah növlərinin A kateqoriyasına aid edilmişdir


HQV-nin bioloji silah kimi istifadəsi haqqında təsdiqləyici fakt yoxdur

  • HQV-nin bioloji silah kimi istifadəsi haqqında təsdiqləyici fakt yoxdur

  • Biopreparat (Dr. Ken Alibek)

    • Sovet bioloji silah proqramı
  • Aum Şinrikyo (Şoko Asaxara)

    • 22 oktyabr, 1992
    • 40-dan çox tərəfdaşı ilə Zairə səfər edir
    • Səbəb: Tibbi yardımı təmin etmək (?)
    • Nəzərdə tutulmuşdur: Bioloji silah üçün Ebola virusunu əldə etmək








Arenaviridae

  • Arenaviridae

    • Latın sözü olan “arenosus” - “qumlu”sözündən götürülüb
    • Bu söz ribosomların xarici görünüşünü təsvir edir
  • Virus ailəsinin ümumi xarakteristikası

    • Morfologiya, serologiya və biokimyəvi xüsusiyyətləri
    • Xroniki infeksiyalar gəmirici rezervuar (sahib) tələb edir
  • İnsanların və gəmirici rezervuarların ifrazatları vasitəsilə yayıla bilər

  • Limfotik Xoriomeningit Virusu (LCMV,1933)

      • Aşkar olunmuş ilk Arenavirus
      • Sent Luis ensefalitinin epidemiyası zamanı aşkar olunmuşdur
      • Aseptik meningitlərə səbəb ola bilər
      • Siçanlarda oxşar əlamətlər törədir




Rezervuar: Mastomys gəmiricisi

  • Rezervuar: Mastomys gəmiricisi

  • Yoluxma

    • Gəmiricidən insana keçmə:
      • Gəmiricilərin sidik və nəcisi ilə xarici mühitə düşdükdən sonra virusun tənəffüs yollarına düşməsi
      • İnfeksion ifrazatlarla yoluxmuş qida məhsullarının və ya çirklənmiş maddələrin daxilə qəbulu
      • Mastomys gəmiricilərindən qida məhsullarının hazırlanması
    • İnsandan insana keçmə :
      • Qan, toxumalar və ifrazatlarla birbaşa təmas zamanı
      • İynə sancması və ya dəridə kəsiklər nəticəsində
      • Aerozollaşmış virusun inhalyasiyası
  • Xəstəlik hallarının sayı artmaqdadır:

    • Mano çayı hövzəsi ölkələrində vətəndaş ixtişaşları
    • Qvineya, Liberiya və Sierra Leone




Virus: Xunin

  • Virus: Xunin

  • Əsas rezervuar - gəmirici: Calomys musculinus

  • Transmissiya: aerozol, birbaşa təmas

  • Yayılması:

    • Buenos Ayresin şimalı və Santa Finin cənubu
    • Kordobanın cənub-şərqi, La Pampa əyalətinin şimal-şərqi
  • Ən yüksək transmissiya dövrü: fevral – may ayları

  • Yoluxma hadisələri: ildə 100-4000-ə qədər xəstəlik halı

  • Demoqrafiya

    • Taxıl sahələrində çalışan kişilər
    • Ferma işçilərinin həyat yoldaşları
      • İnkubasiya periodu yoluxmanın ifrazatdan sonra baş verdiyinə dəlalət edir
  • Endemik ərazilər getdikcə artmaqdadır



Virus: Maçupo

  • Virus: Maçupo

  • Rezervuar-gəmirici: Calomys callosus

  • Transmissiya: Aerozollar, gəmirici sidiyi ilə yoluxmuş qida məhsulları

  • Yayılması: Beni departamenti, şimal-şərqi Boliviya

  • Ən yüksək transmissiya dövrü: aprel-iyul ayları

  • Demoqrafiya

    • Ferma işçiləri: kişilər
    • Epidemiya zamanı: bütün yaş qrupları
    • və hər iki cins
  • Epidemiyalar

    • San Xoakin əyaləti (1963–1964)
      • 637 yoluxma hadisəsi/113 ölüm / 3000 əhali
    • Koçabamba, Qərbi Boliviya (1971)
      • Maçupo virus növü
      • İnsandan insana ötürülmə
    • 1976-1992-ci illərdə heç bir hal qeydə
    • alınmamışdır
    • Beni departamenti (1993-1994)
      • Ailədaxili transmissiya (8 üzvü olan ailədə 6 ölüm halı)


Virus: Quanarito

  • Virus: Quanarito

  • Rezervuar - gəmirici: Zygodontomys brevicauda

  • Yoluxmasi: gəmiricilərin ifrazatları ilə təmas

  • Yayılması: Venesuelanın Portugeza və Barinas Ştatları

  • Demoqrafiya



Çapare virusu

  • Çapare virusu

    • 2003-2004-cü illərdə kiçik alovlanma
    • Koxabamba, Boliviya
    • Sahibi müəyyənləşdirilməmiş gəmiricidir
  • Sabia virusu

    • San Pauloda (Braziliya) hemorragik xəstəliklərə yalnız bir ədəd təbii yoluxma hadisəsi məlumdur
    • Laboratoriyada baş vermiş 2 yoluxma halı
    • Sahibi müəyyənləşdirilməmiş gəmiricidir


2008-ci ilin sentyabr-oktyabr aylarında Cənubi Afrikada 5 HQ xəstəliyi halı

  • 2008-ci ilin sentyabr-oktyabr aylarında Cənubi Afrikada 5 HQ xəstəliyi halı

    • 4 hadisə ölümlə, 1 hadisə isə Ribavirinlə müalicə nəticəsində sağalma ilə nəticələnmişdir
    • İlk xəstə Zambiya vətəndaşı olmuşdur
    • 4 hadisə xəstəyə qulluq edən şəxslər arasında müəyyən olunmuşdur
    • Luyo virusu (LUJV) aşkar olunmuşdur
  • Afrikada rast gələn digər arenoviruslar patogen deyil

    • IPPYV (Ippi), MOBV (Mobala), MOPV (Mopeya)




  • Virus ailəsi 1975-ci ildə aşkar olunmuşdur

  • Buğumayaqlılar mənşəli virusların boyük bir qrupunu əhatə edir

    • Morfoloji, morfogenik və antigen xüsusiyyətləri
  • Növlər/Virus

    • Hantavirus: Hantan, Dobrava, Seul, Puumala
    • Nairovirus: Krim-Kongo HQ
    • Phlebovirus: Rift Vadisi Qızdırması
  • Nairovirus Phlebovirus

    • Buğumayaqlılar vasitəsilə ötürülür
  • Hantavirus

    • Mənşəyi gəmiricilərdir və viruslar gəmiricilərin ifrazatlarından aerozol formasında ötürülür


Törədici: RVQ virusu

  • Törədici: RVQ virusu

  • Rezervuar – ev heyvanları: qoyun, keçi, qaramal, dəvə

  • Ötürücü: Aedes ağcaqanadı (mcintoshi)

  • Yoluxma

    • İnsandan insana keçməsi haqqında heç bir məlumat yoxdur
    • Ağcaqanad sancması
    • Aerozol və ya ölü heyvanlarla təmas
  • Yayılması: Sub-Saxara regionu, Afrika

    • Ən yüksək ötürülülmə dövrü: yağışlar mövsümü
  • Yüzlərlə hal

  • Demoqrafiya

    • Fermerlər, baytarlar və sallaqxana işçiləri




Rift Vadisi Qızdırması virusu: 1930

  • Rift Vadisi Qızdırması virusu: 1930

    • RVQ virusu yeni doğulmuş quzuda tapılmışdır
  • Keniya: 1950-1951

    • 100,000 qoyun ölmüşdür
  • Misir: 1977-1978

    • 20,000 nəfər insan yoluxmuş, onlardan 600 nəfər ölmüşdür
  • Qərbi Afrika: 1987

    • Seneqal Çayı Layihəsi nı aşağı Seneqal çayında daşqınlara səbəb olmuşdur
  • Keniya və Somali: 1997-1998

    • 27,500 nəfər insan yoluxmuşdur
  • Səudiyyə Ərəbistanı və Yəmən: sentyabr, 2000

    • Afrikadan kənar ərazidə ilk RVQ hadisəsi
    • Yəmən: 653 şübhəli hadisə və 80 ölüm halı
    • Səudiyyə Ərəbistanı: 443 insan yoluxmuş və 85 nəfəri ölmüşdür


12-ci əsr: Tacikistan

  • 12-ci əsr: Tacikistan

    • HQ sindromu: sidikd, düz bağırsaq, damaqlar və qusuntu kütləsində qan
    • Ötürücü: gənələr və bitlər
  • 1944-1945: İlk kliniki təsvir

    • Sovet İttifaqı: Krımda yardımçı kəndlilər arasında (xəstəlik hadisəsi =200, (ÖK = 10%)
  • 1956: Belçika Konqosunda qızdırmalı xəstə

  • Adi antigen strukturu: Krım və Konqo virusları = KKHQ

  • 1965: Çində xəstəliyin alovlanması

  • 1967: Xəstələrdən virusun aşkarlanması



Virus: KKHQ virusu

  • Virus: KKHQ virusu

  • Rezervuar- dovşan, ev heyvanları

  • Ötürücü: Hyalomma gənəsi

  • Ötürülmə

    • Gənələrin sancması
    • İnsan qanı və ya ölü heyvanların qanı ilə təmas
  • Yayılması: Cənub-şərqi Avropa, Asiya, Afrika, Orta Asiya

  • Ən yüksək transmissiya dövrü:

    • Yazda temperaturun yüksəldiyi vaxt= > gənələrin sayının artması
    • Ətraf mühit dəyişiklikləri = rezervuar populyasiyasının sayının artması
  • Demoqrafiya

    • Fermerlər, baytarlar və sallaqxana işçiləri
    • Tibb işçiləri










Virus

  • Virus

    • Hantaan virusu: BSHQ (Koreya, Çin, Şərqi Rusiya)
    • Dubrava-Belqrad virusu: BSHQ (Balkanlar)
    • Seul virusu: BSHQ (bütün dünya, xüsusilə Asiya)
    • Puumala virusu: yüngül BSHQ (Skandinaviya, qərbi Rusiya, Avropa)
    • Sanqassou virusu: 2006-cı ildə Qərbi Afrika və Qvineyada aşkar edilmişdir, patogenliyi?
  • Mənbə

    • Apodemus agrarius : zolaqlı çöl siçanı (Hantaan)
    • Aedes flavicollis : sarıboyun siçan (Dubrava)
    • Myodes glareolus : taxıl siçanı (Puumala)
    • Rattus norvegicus, Rattus rattus: siçovul (Seul)


Yoluxma: Gəmiricilərin ifrazatlarından buxarlanmalar

  • Yoluxma: Gəmiricilərin ifrazatlarından buxarlanmalar

  • Yoluxma hadisələri

    • 150,000 hadisə/ildə ölümlə nəticələnmə 15%
    • >90% hal Çində, Rusiyanın
    • Uzaq Şərqində, Koreyada
  • Yoluxmanın pik nöqtələri

    • Hantaan: payızda
    • Seul və Dubrava: yaz və yayın əvvəlləri
    • Puumala: avqust, noyabr-yanvar
  • Demoqrafiya

    • Fermerlər, meşə təsərrüfatı işçiləri, hərbi-səhra şəraitində olan əsgərlər
    • 20 – 50 yaş arasında olanlar
    • Kişi > Qadın




1934: BSHQ xəstəliyi haqqında İlk nəşr

  • 1934: BSHQ xəstəliyi haqqında İlk nəşr

  • 1951-1953

    • Koreya müharibəsi zamanı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qoşunları
    • 3000 qızdırma halı; onların 33%-i hemorragiyalarla
    • Əksəriyyəti Hantaan çayı ətrafında olmuşdur
  • 1978: virus aşkarlanmışdır

  • 1986: ABŞ və Koreya əsgərlərinin birgə səhra təlimləri

    • ABŞ-ın 3,754 nəfər dəniz piyadası arasında 14 BSHQ halı
    • 10 nəfər xəstəxanaya yerləşdirilmiş, 2 nəfər ölmüşdür (ÖK = 14%)
    • Xəstəlik halları seroloji reaksiyalarla təsdiq olunmuşdur
    • Sonradan 2053 nəfərin seroloji skrininqi




  • Virus

    • Marburq virusu
    • Ebola virusu (Zair, Sudan, Kot-Divuar, Reston alt növləri)
  • Mümkün Sahiblər

    • İBP
    • İnsanlar
  • Ötürülmə

    • Çirklənmiş materiallarla təmas (qan, toxuma, ifrazatlar, aerozol?)
    • Cərrahi ləvazimatların təkrar istifadəsi zamanı xəstəxanadaxili ötürülmə
  • Yayılması - Afrika və Filippin

  • Demoqrafiya

    • Cəngəlliklərdə insana bənzəməyən primatlarla (İBP) təmasa məruz qalanlar
    • Tibb işçiləri
  • Təbii rezervuar: məlum deyil

    • Afrikada yarasa növü: yalnız Marburq virusu üçün


  • Seroloji araşdırmalar filoviruslara qarşı daha çox anticisimlərin olduğunu göstərmişdir

    • 10.2%: Qabonda qızıl mədənlərinin işçiləri arasında
    • 9.3% : Demokratik Konqo respublikasında kənd əhalisi arasında
  • İkinci Ebola alovlanmaları hadisələri:

    • 10% - 15% (transmissiya kifayət dərəcədə deyil?)
    • 23%, ailə üzvləri arasında (xəstə ilə eyni otaqda yaşayanlar)
    • 81%, xəstələrə tibbi xidmət göstərən şəxslər (1976-cı il Sudan alovlanması)
  • Xəstəxanadaxili yoluxma ciddi problemdir

    • Xəstəliyin əhali arasında yayılmasında xəstəxanalar mənbə rolunu oynayırlar
    • 1995-ci ildə Zairdə Ebola alovlanması zamanı xəstəlik hallarının 25 %-ni təşkil etmişdir
    • Parenteral yolla yoluxan bütün xəstələr (100%) ölmüşlər (1976-cı il Zair alovlanmsı)
  • Marburq virusunun cinsi yolla ötürülməsi haqqında məlumatlar var

    • Sağalma dövrünün 3 ayı ərzində müvafiq qoruyucu tədbirlərin görülməsi


Marburq

  • Marburq

    • 1967-ci il
      • Uqandadan Afrika yaşıl meymunlarının gətirilməsi
      • Avropada laboratoriya işçiləri (Almaniya və Yuqoslaviya)
      • Xəstəxanadaxili transmissiyalı çoxsaylı ağır HQ halları
      • 25 ilkin, 6 ikincili və 7 ölüm hadisəsi
    • 1980-ci il: fransız mühəndisi, qərbi Keniya
    • 1987-ci il: gəlmə, qərbi Keniya, ölüm halı
    • 1998 – 2000-ci illər (Konqo Demokratik Respublikası)
      • 123 ölüm halı
      • Virusun fərqli filogenetik törəmələri
    • Oktyabr, 2004 - iyul, 2005 (Anqola)
      • 252 təsdiq olunmuş hadisə, 227 ölüm halı (ÖK = 90%)












25 aprel -16 iyun, 2005-ci il: Konqo Demokratik Respublikası

  • 25 aprel -16 iyun, 2005-ci il: Konqo Demokratik Respublikası

      • 12 xəstələnmə (1 hadisə laboratoriyada təsdiq edilmiş və 11 hadisə epidemioloji əlaqələndirilmişdir) və 9 ölüm hadisəsi
      • Etumbi və Mbomo, Küvet Uest Rayonu
  • May-avqust 2004-cü il: Cənubi Sudan

      • 17 xəstələnmə və 7 ölüm hadisəsi
      • 13 hadisə laboratoriyada təsdiq edilmiş, 4 hadisə epidemioloji olaraq əlaqələndirilmişdir


İnsana bənzəməyən primatlar (İBP): ehtimal azdır

  • İnsana bənzəməyən primatlar (İBP): ehtimal azdır

    • Filoviruslar İBP üçün yüksək dərəcədə patogendir
    • Bu heyvanlarda latent virus infeksiyasının mövcudluğu ilə bağlı heç bir sübut yoxdur
  • Buğumayaqlılar: ehtimal azdır

    • antropod hüceyrələrindən və inokulyasiya edilməmiş atropod orqanizmində virusunun replikasiyası olmur
  • Gəmiricilər: mümkündür

    • Filoviruslar: bioloji, ekoloji və viroloji xüsusiyyətləri Lassa ilə oxşardır
  • Yarasalar: mümkündür

    • Marburq virusu ilə bağlı 2 xəstələnmə halı
      • Keniyada yoluxmuş yarasaların məskunlaşdığı mağaraya baş çəkmişlər (mağara yoluxmuş İBP-lərin yaşadığı əraziyə yaxın olmuşdur)
    • Konqoda Marburq virusu xəstəliyi: yarasaların çox olduğu qızıl mədəni ilə əlaqə
    • Sudanda ilk Ebola alovlanması halı
      • Yarasaların məskunlaşdığı fabrik binasında işləyən işçilər
    • Laborator transmissiya tədqiqatları
      • İnokulyasiyadan sonra yarasalarda 21 günə qədər sürən infeksiya






Virus

  • Virus

    • DENV-1-4
  • Ötürücü

    • Ağcaqanad (Aedes aegypti/albopictus)
  • Transmissiya

    • Ağcaqanad dişləməsi
    • Laboratoriyada
  • Yayılması

    • Asiya, Amerika, Afrika


Ən çox rast gələn arboviral (ağcaqanadla ötürülmə ) infeksiya

  • Ən çox rast gələn arboviral (ağcaqanadla ötürülmə ) infeksiya

  • Subtropik və tropik ərazilərdə sağlamlıqla bağlı problemlər

  • 100-dən çox ölkədə yayılmışdır

  • 2.5 milyon insan risk altındadır

  • Hər il 50-100 milyon xəstəlik halı rast gəlir

    • 2007-ci il: Amerika qitəsində Denge virusunun törətdiyi 890 000 xəstəlik halı qeydə alınmışdır; onlardan 26 000-i Denge HQ-sı olmuşdur
  • Hər il 500 000 xəstə qospitalizasiya olunur; ölüm səviyyəsi - 2,5%







Virus

  • Virus

    • Sarı qızdırma virusu
  • Mənbə/Ötürücü

    • Ağcaqanad (Haemagogus spp. & Aedes spp.)
  • Ötürülmə

    • Dişi ağcaqanadın dişləməsi
  • Yayılma

    • Afrika və Cənubi Amerika


Zoonoz infeksiya

  • Zoonoz infeksiya

    • İBP-lər və gün ərzində aktiv həyat sürən ağcaqanadlar xəstəliyin yaranmasına səbəb olur
    • Ağcaqanadlar meşəlik ərazilərdə ağac oyuqlarında çoxalırlar
    • Haemagogus spp. (Cənubi və) Aedes spp. (Afrika)
    • Şimali Amerika)
  • Vertikal yoluxma; yoluxmuş yumurtalar yaşama qabiliyyətini saxlayırlar

  • İnsanlar dövriyyəyə “daxil” olduqları halda yoluxurlar

  • İl ərzində 200 000 xəstəlik halı və 30 000 ölüm halı qeydə alınır

















HQV-lər üzrə ümumi prinsiplər

  • HQV-lər üzrə ümumi prinsiplər

  • İmmunopatologiya

  • Makroskopik patologiya





Xəstəliyin 2 mexanizminin ağırlıq spektri

  • Xəstəliyin 2 mexanizminin ağırlıq spektri

    • Damarların keçiriciliyi → < plazma həcmi → şok
    • Koaqulyasiya patologiyaları → qanaxmalar




İnfeksiya nazofaringeal selikli qişadan daxil olur

  • İnfeksiya nazofaringeal selikli qişadan daxil olur

  • Hüceyrəyə patogen təsir göstərmədən bir çox molekulyar qatlardan keçərək yayılır

  • İBP toxumalarının yoluxması zamanı histoloji dəyişikliklər aşkar olunmur

  • Qanaxma

    • Trombosit aqreqasiyasının ingibitorları
    • Trombositopeniya
  • Lassa: Hüceyrənin immunoloji reaksiyası ilə nəticələnir

  • Şərqi Yarımkürə Arenaviridae: hüceyrə immuniteti və humoral immunitet



Rift Vadisi Qızdırması virusu

  • Rift Vadisi Qızdırması virusu

    • Yoluxmuş hüceyrələri məhv edir
    • Hemostatik pozuntular
      • Vaskulitlər
      • Qara ciyər nekrozu
    • IFN- α profilaktika məqsədilə və ya yoluxmadan sonra verilir
      • Viremiya və hepatosellülyar zədələnmədən qoruyur
    • Sağalma neytrallaşdırıcı anticisimlərin yaranması ilə bağlıdır


İBP-lər və insanlarda

  • İBP-lər və insanlarda

    • Çox virulentdir
    • Daxili orqanların nekrozu
      • Qara ciyər, dalaq, böyrək
      • Viruslarla törədilən hüceyrə zədələnməsi
      • Mikrosirkulyasiyanın pozulması
      • İltihabi infiltrat müşahidə olunmur
  • Hüceyrələrə sitotoksik təsir göstərir

  • İBP: YDL inkişaf edir



Viruslar və makrofaqlar/dendrit hüceyrələr arasında qarşılıqlı təsir baş verir

  • Viruslar və makrofaqlar/dendrit hüceyrələr arasında qarşılıqlı təsir baş verir

  • Hemorragik Qızdırma Virusları immun “qapıçı” hüceyrələrin (makrofaqların) daxilində replikasiya olunur

  • Yeni virionlar əlavə “qapıçı” hüceyrələr əmələ gətirir

  • Yeni virionlar müxtəlif orqanların parenximal hüceyrələrini yoluxdurur

  • Virusların sürətli disseminasiyası 1-ci növ interferonun (İFN) azalması nəticəsində baş verir

  • Makrofaqlardan sitokinlər, xemokinlər və mediatorlar azad olur

  • Vaskulyar funksiyanın dəyişməsi baş verir

  • Koaqulyasiya sistemində prokoaqulyant vəziyyətə doğru dəyişikliklər baş verir



Lassa

  • Lassa

    • Müxtəlif İltihabsız nekrozlar
    • Qara ciyər, dalaq, böyrəküstü vəz
    • Xəstəliyin ağırlığı histoloji dəyişikliklərlə uyğun gəlmir
  • Argentina və Boliviya HQ

    • Selikli qişada kiçik fokal hemorragiya
    • Qara ciyər nekrozu (Lassa ilə müqayisədə daha az ağır)
    • Bronxopnevmoniya (virus və ya ikinicili bakterial)
    • Argentina HQ = >> IFN-α (infeksiyadan 6 - 12 gün sonra), ölüm halları
  • Autopsiya: toxumaların yoxlanılması

    • Xunin/Maçupo: virus antigeni, virus, virionlar (dalaq, limfatik düyünlər, sümük iliyi)
    • Lassa: qara ciyər (hamilə qadınlarda plasenta)


Endotelə iki yolla təsir göstərilir

  • Endotelə iki yolla təsir göstərilir

    • dolayı: virus faktorları və ya sahiblə bağlı faktorlar
    • birbaşa: virus infeksiyası və replikasiya
  • Hemostatik pozuntular

    • Trombositlərin aqreqasiyası və deqranulyasiyası stimulə edilir
    • Daxili koaqulyasiya kaskadının aktivləşdirilməsi
    • Yayılmış damardaxili laxtalanma (YDL)
  • Reaktiv hemofaqositoz

    • Müşahidə edilmiş sitopeniyada rolu (?)
    • Th1 sitokinlərin yüksək səviyyəsi monositləri həddən artıq aktivləşdirir
      • IFN-γ, TNF-α, IL-1, IL-6 (> letallıqla əlaqəlidir)


Bir neçə xəstəlik halı (1981-1987, Cənubi Afrika)

  • Bir neçə xəstəlik halı (1981-1987, Cənubi Afrika)

  • 50 xəstə (15 ölüm, 35 sağalma halı)

  • Ölüm hallarının səbəbi

    • Serebral hemorragiya, anemiya, şok, miokard infarktı, ağ ciyər ödemi
  • Patoloji tapıntılar

    • Qara ciyərdə nekrotik dəyişikliklər
      • 7 nümunədən 5-i
      • Nizamsız paylanma
      • Qara ciyərin prosesə cəlb olunması (25%-75%)
    • Tromboz
      • Mərkəzi və portal venalar


Patogenezin mexanizimləri

  • Patogenezin mexanizimləri

    • Hədəf hüceyrələrlə birləşmə
    • Virusun sitopatik təsiri
    • İmmun sisteminin suppresiyası
    • İmmun reaksiyaların modifikasiyası
    • Limfositlərin apoptozu




İnfeksiyalar

  • İnfeksiyalar

    • Virus qripi
    • Virus hepatitləri
    • Stafilokok və ya Qram-mənfi mikrob mənşəli sepsis
    • Meninqokoksemiya
    • Salmonellyoz
    • Şigellyoz
    • Leptospiroz
    • Malyariya
    • Rikketsiozlar (RMSY)
  • Qeyri-infeksion xəstəliklər

    • YDL
    • İdiopatik trombositopenik purpura/ trombotik trombositopenik purpura
    • Hemolitik uremik sindrom
    • Kəskin leykemiya
    • Kollagen vaskulyar xəstəliklər


Xəstəliyin müxtəlif əlamətləri (təbii infeksiya ilə bioloji silah istifadəsinin müqayisəsi)

  • Xəstəliyin müxtəlif əlamətləri (təbii infeksiya ilə bioloji silah istifadəsinin müqayisəsi)

  • Prodromal dövr

    • Yüksək hərarət, baş ağrısı, halsızlıq, artralgiya və mialgiyalar
    • Ürəkbulanma, qarın nahiyəsində ağrılar, qansız ishal
  • İlkin əlamətlər

    • Hərarət, ↓ qan təzyiqi, ↓ nəbz, taxipnoe, konyuktivit, faringit
    • Üz nahiyəsində hiperemiya, dəri səpgiləri
  • Sonrakı əlamətlər

    • Hemorragik diatez, selikli qişada petexiyalar
    • Konyuktivanın hemorragiyası, hematuriya, hematomezis və melena
  • Əsas əlamətlər

    • YDL, sirkulyator şok, MSS-in disfunksiyası


Leykopenia

  • Leykopenia

    • Lassa – Leykositoz
  • Qan azlığı

  • Hemokonsentrasiya

  • Trombositopeniya

  • Qara ciyər enzimlərinin artması



Koaqulyasiya pozuntuları

  • Koaqulyasiya pozuntuları

    • Qanaxma müddətinin uzanması
    • Protrombin vaxtı
    • aPTT (Aktivləşdirilmiş Tromboplastinin hissəvi vaxtı)
    • ↑ fibrinin azalması
    • ↓ fibrinogen


Uzun sürən sağalma

  • Uzun sürən sağalma

  • Saçların tökülməsi, dırnaqların

  • qırılması

  • Karlıq (Lassa, EBO)

  • Retinit (RVQ, KMX)

  • Uveit (RVQ, MBG)

  • Perikardit(Lassa)

  • Böyrək çatışmazlığı (BSHQ)

  • Ensefalitlər (AHQ, BHQ, RVQ, KMX, OHQ)



Baryerlərlə bağlı ciddi ehtiyat tədbirləri

  • Baryerlərlə bağlı ciddi ehtiyat tədbirləri

    • Əlcəklər, xalat, maska, ayaqqabı üçün corablar, qoruyucu eynəklər və ya üz maskaları
    • HEPA filtrli respiratordan istifadə
    • Mümkün olduqda nümunələrlə biotəhlükəsizlik kamerasında işləmək
  • Sızma/Sıçramaya qarşı tədbirlər

    • Üzərinə dərhal dezinfeksiyaedici maddə tökmək və 30 dəqiqə ərzində hopmağa imkan vermək
    • Desinfektantda isladılmış absorbent dəsmalı ilə silmək
  • Tullantının ləğv edilməsi

    • Xəstənin təcrid edilməsi qaydaları ilə eynidir


Digər diaqnozları istisna etmək (qan kulturası, qalın və nazik yaxmalar )

  • Digər diaqnozları istisna etmək (qan kulturası, qalın və nazik yaxmalar )

  • Laborator metodlar

    • Sürətli ELISA- test üsulundan asanlıqla istifadə oluna bilər (kəskin dövr/sağalma dövrü )
      • Virus antigeninin aşkarlanması həssaslığı ~104 log PFU/ml
      • İqM-in aşkarlanması
    • Toxumalar
      • Nuklein turşusu hibridizasiyası
      • İmmunohistokimya (IHC)
      • Elektron mikroskop
    • Xəstəliyin kəskin dövründə nekropsiya nümunəsində və ya qanda virusun aşkarlanması
    • PZR
      • Əhəmiyyətli testdir; daha çox inkişaf etdirilməsinə ehtiyac var


Xəstəlik hallarının düzgün və erkən aşkar edilməsi

  • Xəstəlik hallarının düzgün və erkən aşkar edilməsi

  • Xəstəlik halı barədə hesabat verilməsi

  • Fərdi qorunma (xəstələrə qulluq edən şəxslərin sayını məhdudlaşdırmaq: səriştəlilik = təhlükəsizlik)

  • Təcrid etmə və xəstəliyin yayılmasının qarşısının alınması

  • İntensiv və erkən əvəzedici müalicə

  • ABŞ-ın FDA Departamenti tərəfindən HQ-rın müalicəsi üçün təsdiq edilmiş virus əleyhinə preparat yoxdur

    • Münasib olduqda Ribavirin - VD və ya oral
  • Peyvəndlər hazırlanma mərhələsindədir

    • Heç bir peyvənd geniş istifadə olunmur


Ümumi müalicə

  • Ümumi müalicə

    • Sedativ, ağrıkəsicilər və narkotik preparatlar
    • Aspirin və laxtalanma əleyhinə preparatlardan istifadə etməmək
    • İkincili infeksiyanın müəyyən edilməsi və müalicəsi
    • Zəruri olmadığı hallarda VD kateterlərdən istifadə etməmək
    • İmmunosupressorlardan (steroidlər) istifadə etməmək
  • Qanaxmalar

    • Yüngül qanaxmanı müalicə etməmək
    • Ciddi qanaxmalar zamanı: dondurulmuş plazma, laxtalanma faktorlarının konsentratları, trombositlər
    • YDL üçün heparin
  • Hipotenziya və şok

    • Kolloid/kristalloidlərdən ehtiyatla istifadə (ağ ciyər ödemi)
    • Maye bərpasına reaksiya olmadıqda – dopamin


Birbaşa təmas zamanı filoviruslar və arenaviruslar yüksək dərəcədə yoluxucudurlar

  • Birbaşa təmas zamanı filoviruslar və arenaviruslar yüksək dərəcədə yoluxucudurlar

  • 1995, Ebola, Kikvit, KDR

    • 283 yoluxma halının 32%-i tibb işçiləri arasında baş vermişdir
    • Baryerlərlə bağlı qorunma tədbirləri yüksək dərəcədə effektiv olmuşdur
  • HQV halları haqqında dərhal məlumat verilməlidir

    • Xəstəxana epidemioloqlarına və infeksiyaya nəzarət üzrə müəssisələrə
    • Laboratoriya şöbəsinin müdirinə və işçilərinə
    • Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzinə (XNPM)










İnkubasiya dövrü: ~7-14 gün (5-21)

  • İnkubasiya dövrü: ~7-14 gün (5-21)

  • Əlamətlər və simptomlar

      • ~80% hallarda asimptomatik
      • Hərarətin tədricən yüksəlməsi, zəiflik və halsızlıq
      • Baş ağrısı, mialgiya, ruh düşkünlüyü
      • Qarın nahiyəsində ağrılar, ürəkbulanma və qusma, ishal, qəbizlik
      • Udlaq iltihabı (66%) və ya eksudativ faringit
      • Retrosternal ağrı və öskürək tez-tez rast gəlir± plevral ekssudat
  • Kliniki müxtəlifliklər (McCormick JB, et al. J Infect Dis 1987;155:445–455.)

      • Qanaxma, ödem, eksudativ faringit, konyuktivit, faringit
      • Qızdırma, faringit, retrosternal ağrı, proteinuriya (70% hallarda ehtimal edilə bilər)


Pis proqnozun göstəriciləri

  • Pis proqnozun göstəriciləri

    • Qanaxma (<33%)
    • Vaskulyar keçiriciliyin artması (üz nahiyəsinin ödemi və ya plevral eksudat)
    • Qusma, udlaqda iltihabi dəyişikliklər, taxipnoe və ya qanaxma (2.5 >ölüm riski)
  • Xəstəxanaya yerləşdirilmiş xəstələr arasında ölüm səviyyəsi 15-20 % təşkil edir





Simtpomlar və viremiya davam edir (xəstəlik başladıqdan 2-3 həftə sonra)

  • Simtpomlar və viremiya davam edir (xəstəlik başladıqdan 2-3 həftə sonra)

  • Erkən sağalma dövründə perikardit (5-10%)

  • Nevroloji ağırlaşmalar

    • Aseptik meningit
    • Ensefalit
    • Qıcolmalar ilə müşayiət olunan diffuz ensefalopatiya
    • Sağalma zamanı beyincik ataksiyası
  • Karlıq

    • Eşitmənin bir və ya iki tərəfli itməsi (29%)
    • Adətən erkən sağalma dövründə baş verir
    • Xəstəliyin ağırlıq dərəcəsi ilə əlaqəli deyil
    • Belə ağırlaşma hər 3 nəfərdən birində həyatı boyu saxlanıla bilər


Ribavirinlə profilaktika

  • Ribavirinlə profilaktika

    • Oral ribavirin dozası
    • 6 gün ərzində vena daxili Ribavirin ölümcüllüyü azaldır
    • 50% hallarda oral müalicə VD qədər təsirlidir
    • Yoluxmadan sonra profilaktika olmalıdır


Klinika

  • Klinika

    • Qan təzyiqinin düşməsi, petexiyalar (yumşaq damaq, qoltuq nahiyəsi və diş əti)
    • Lassa ilə müqayisədə nevroloji ağırlaşmalar daha çox rast gəlir
      • Xəstəliyin 4-cü günündə hemorragiya əlamətlərilə başlayır
      • Nevroz, letargiya, hipotoniya, hiporefleksiya, tremor
    • Selikli qişalardan qanaxmalar, şok, anuriya, koma
  • Diaqnoz

    • Virusun aşkarlanması (udlaq yaxması, sidik)
    • ELİZA: Antigen və İqM/İqG anticisimləri
    • Real-zamanlı PZR hazırlanma mərhələsindədir (J Clin Viro 2005;32:229-35.)


Müalicə və profilaktika

  • Müalicə və profilaktika

    • Ribavirin (hematoensefalik baryerdən keçmir)
      • Lassanın müalicəsində olduğu kimidir
      • Letallıq 12.5%- 40% (İnfeksion xəstəliklər 1989;11:4:S750-S761.)
    • Antimikrob peptidlər (sekropin A, elittin və indolisidin)
      • Aktivdir: Xunin /HSV I və II (Antimikrob. Agentlər 2004;23:382-9.)
    • Anticisim terapiyası (passiv immunizasiya)
      • sağalmış xəstələrdən alınmış ≥ 2 vahid plazma (Lancet 1984;4:255-256.)
      • 8 gün ərzində tətbiq edildikdə faydalı olur
  • Profilaktika

    • Kandid №1 (zəiflədilmiş canlı Xunin peyvənd ştamı) (JID 1998;177:277.)
      • Argentinada tədqiqatların III-cü fazasında effektiv olmuşdur
      • Boliviya HQ zamanı İBP modelində çarpaz qoruma


Klinika

  • Klinika

    • İnkubasiya dövrü: 7-14 gün
    • Qızdırma, trombositopeniya, qanaxma, nevroloji ağırlaşmalar
    • Letallıq 10% - 16%
  • Diaqnoz

    • Virusun aşkarlanması
    • Real zamanlı PZR hazırlanmaqdadır
  • Müalicə və profilaktika

    • Lassanın müalicəsi ilə eynidir


Klinika

  • Klinika

    • İnkubasiya dövrü: 7-14 gün
    • Letallıq 10% - 16%
  • Diaqnoz

    • Virusun aşkarlanması
    • Real zamanlı PZR hazırlanmaqdadır
  • Müalicə

    • Lassanın müalicəsi ilə eynidir




Fəsadlar (davamı)

  • Fəsadlar (davamı)

    • Meninqoensefalit sindromu
      • Virus mərkəzi sinir sisteminə təsir göstərir
      • Dezorientasiya, hallusinasiyalar, başgicəllənmələr
      • Meningit və pleositoz çox rast gəlir
    • Fulminant (ildırım sürətli) xəstəlik (1%)
      • Hemorragiya
        • Hematemezis, melena, hemorragik gingivitlər
        • Dərinin petexial və purpural zədələnməsi
        • Qara ciyərin nekrozu
        • Letallıq 50%


Kliniki laboratoriya

  • Kliniki laboratoriya

    • Anemiya, leykopeniya, trombositopeniya
    • ↑↑ fibrinin parçalanması məhsulları
  • Diaqnoz

    • Virusun aşkarlanması (körpə siçanlarda)
    • Real zamanlı PZR
    • Serologiya
      • ELİSA IqM/IqG
      • Qan zərdabının neytrallaşdırılması
      • Komplementin birləşməsi reaksiyası
      • Hemaqlütinasiyanın ləngiməsi reaksiyası
      • Gel diffuziyası
      • Dolayı immunoflüoressensiya


Müalicə

  • Müalicə

    • Ribavirin (Lassa xəstəliyində olduğu kimi)
      • Siçanlarda (Profilaktika )
        • Dozanın təsiri -zınqrov formalı əyri
        • 100 mq/kq/gün: 100% sağalma (NY. Academic Press, 1980:169-83.)
      • İBP (təcili müalicə)
        • Viremiyanın əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olması
        • Xəstəliyin 7-ci günündə neytrallaşdırıcı anticisimlərin əmələ gəlməsi (Antiviral Res 1986;6:285-97.)
    • İnterferon-α (Profilaktika / Müalicə) (Rev Infect Dis 1989;11:4:S815)
      • Viremiyanın qarşısının alınması / supressiyası
      • Məhdud hepatosellulyar zədələnmələr
      • Məhdud hemostatik pozuntular


  • Rift Vadisi Qızdırması əleyhinə peyvənd

  • Formalinlə inaktivləşdirilir

    • Təhlükəsizdir lakin 3 doza tələb olunur, fasilədən sonra təkrar doza
    • Məhdud halda təchiz edilir
  • Canlı, zəiflədilmiş MP-12

    • Sınaq mərhələsinin 2-ci fazasındadır


Yoluxmuş xəstələrin 5 nəfərindən 1-də KKHQ inkişaf edir (Am J Trop Med Hyg 1980;29:260.)

  • Yoluxmuş xəstələrin 5 nəfərindən 1-də KKHQ inkişaf edir (Am J Trop Med Hyg 1980;29:260.)

  • İnfeksiya dövrü

    • İnkubasiya
      • Qısa : 3-7 gün
      • Qan transmissiyası
        • Daha qısa inkubasiya müddəti (?)
    • Hemorragiyadan əvvəl
      • Qəflətən yüksələn qızdırma ilə başlayır (39-41°C)
      • İshal, ürəkbulanma, qusma
      • Üzdə, boyunda və sinə nahiyəsində hiperemiya
      • Konyuktivanın hiperemiyası, konyuktivit
      • 1-7 gün davam edir


Hemorragiya

    • Hemorragiya
      • Xəstəliyin 3-5-ci günü inkişaf edir
      • Qısa müddətli olur və qəflətən başlayır (2-3 gün)
      • Böyük hematomalara çevrilən petexiyalar
      • Qanaxmalar
        • Vaginal, Gingival, Serebral
        • Burun və mədə-bağırsaq sistemi
        • Uşaqlıq, sidik sistemi
        • Respirator trakt
      • Hepatomeqaliya (20-40%)
      • Splenomeqaliya (14-23%)


Sağalma

    • Sağalma
      • Xəstəlik başladıqdan 10-20 gün sonra
      • Xəstəxana şəraitində müalicə: 9-10 gün
      • Əlamətlər:
        • Nəbz dəyişkənliyi
        • Taxikardiya
        • Saçların müvəqqəti tökülməsi
        • Polinevrit
        • Nəfəsalmanın çətinləşməsi
        • Görmə qabiliyyətinin zəifləməsi
        • Eşitmənin itməsi
        • Yaddaşın itməsi
    • Ölüm göstəricisi təxminən 30%




Trombositopeniya/leykopeniya

  • Trombositopeniya/leykopeniya

  • Yüksəlmiş:

    • AST / ALT / LDH / kreatin fosfokinaza
  • Azalmış:

    • Fibrinogen
  • Yüksəlmiş:

    • Fibrinin parçalanma məhsulları
  • Uzadılmış:

    • Protrombin vaxtı
    • Aktivləşdirilmiş hissəvii tromboplastin zamanı aPTT


Diaqnoz

  • Diaqnoz

    • Virusun aşkarlanması
      • LLC-MK2, BHK-21, Vero, SW-13 hüceyrə sırası
      • 2-5 gün ərzində nəticə almaq mümkündür
      • Aşağı həssaslıq (yalnız yüksək viremiyanı aşkar edir)
    • Real zamanlı PZR
      • Spesifik, həssas və sürətli
    • ELİSA (IqM/IqG)
      • Xəstəlik başladıqdan 7 gün sonra aşkar oluna bilər
      • İqM 4 ay ərzində davam edir / İqG 5 il ərzində aşkar olunur
      • Titrlərin 4 dəfə artması infeksiyanın təsdiq edilməsi üçün kifayətdir
      • Spesifik, İFA və neytrallaşdırma sınaqlarından daha üstündür


Müalicə

  • Müalicə

    • Simptomlara əsaslanan müalicə
      • Trombositlər, dondurulmuş plazma və eritrositlərin transfuziyası
      • ƏD inyeksiyalardan çəkinmək
      • Mədədə xora xəstəliyinin baş verməməsi üçün H2 blokatorları
      • Maye və elektrolitlər balansı
    • Ribavirin
      • Müşahidə olunan tədqiqatlarda üstünlük təşkil edir
      • Xəstəliyin yüngül formalarında ehtiyac yoxdur
      • Ciddi hallar Lassa kimi müalicə olunur
  • Profilaktika

    • Peyvənd:
      • 1974: siçan beyni preparatından hazırlanmış, inaktivasiya olunmuş, zəy
      • Endemik regionlarda tibbi işçiləri və hərbi qulluqçular
      • Çox immunogendir (Bolqarıstan əhalisinin >95%-də anticisimlər yaranmışdır)


Xəstəliyin 4 mərhələsi var:

  • Xəstəliyin 4 mərhələsi var:

    • Febril
      • 3-7 gün
      • 40°C və ya daha yüksək
      • Üşütmə, narahatlıq, mialgiya
      • Periton ödemi, qarın nahiyəsində ağrılar, bel ağrıları
      • Üzdə, boyunda və sinə nahiyəsində hiperemiya
      • Konyuktiva, damaq və udlağın hiperemiyası
      • Petexiyalar
      • Proteinuriya


Hipotenziya

    • Hipotenziya
      • Gözlənilmədən başlaması; saatlar və günlərlə
      • davam etməsi
      • Şokun klassik əlamətləri
        • Ölüm hallarının 33%-i məhz geridönməz şok nəticəsində baş verir
      • Kapilyar qanaxma
    • Oliquriya
      • 3-7 gün davam edir
      • Qanda sidik cövhəri və kreatinin artması
      • Hipertenziya, ürəkbulanma və qusma
      • Qanaxma
      • Ölüm hallarının 50%-i bu mərhələdə baş verir


Diuretik əlamətlər

  • Diuretik əlamətlər

    • Yaxşılaşmanın başlamasını göstərən əlamətlər
  • Sağalma

    • 2-3 ay çəkir
  • Ümumi

    • Ölüm göstəricisi: 1% - 15%
    • Seul virusu ilə törədilən BSHQ Hantaan virusu ilə törədilən xəstəlikdən daha ağır keçmişdir
      • Qızdırma, yorğunluq, anoreksiya, ürəkbulanma, qusma, mialgiya, qarın nahiyəsində ağrılar
      • Proteinuriya, trombositopeniya, limfositoz
    • Puumala virusu (nephropathica epidemica)
      • Renal disfunksiyalar üstünlük təşkil edir
      • Hemorragiyalar az rast gəlir
      • Halların 90%-i yüngül keçir
      • Baş ağrısı, qızdırma, proteinuriya, hematuriya


Virusun aşkarlanması (Vero E6 hüceyrələri)

  • Virusun aşkarlanması (Vero E6 hüceyrələri)

  • Seroloji reaksiyalar

    • IFA: Spesifik anticisimlər qrupu
    • Neytrallaşdırılma reaksiyası: virus spesifikliyi
    • Western Blot
    • ELİZA: İqM / İqG
  • Autopsiya nümunələri

    • Virus antigenlərini aşkar etmək üçün İHK boyama üsulu/PZR
  • Viremiya: qısa müddət

    • Kəskin Puumala: Yalnız 2/3 + RZ-PZR ilə (J Med Virol 1999;59:397-405.)
    • Kəskin Dubrava: 40% + RZ-PZR ilə (J Clin Microbiol 2001;39:2291-2293)
  • Bir addımlı RZ-PZR

  • İmmunoxromotoqrafik İqM anticisim testləri



Peyvənd: May, 2003 16;21(17-18):1867-73.

  • Peyvənd: May, 2003 16;21(17-18):1867-73.

    • İnaktivasiya olmuş Hantaan peyvəndi (Vero hüceyrələr kulturasından alınan suspenziya)
  • İnfeksion xəstəliklər 2006;20:359-393.

    • Asiya
      • Formalinlə öldürülmüş Hantaan və Seul virusları
    • Çin
      • Monovalent peyvəndlər - 95% effektivdir
      • Bivalent peyvəndlər - 85% effektivdir
    • Ximerik nüvə hissəcikləri (HBV + amino-terminal N)
      • Dubrava, Hantaan, Puumala
      • Siçanlarda immunitet yaradır


İnkubasiya dövrü: 4-10 gün (2-21)

  • İnkubasiya dövrü: 4-10 gün (2-21)

  • Qəflətən başlayır:

    • Qızdırma, baş ağrısı, mialgiya, qarın nahiyəsində ağrılar, ishal, faringit
  • Əlamətləri

    • Konyuktivanın hiperemiyası
    • Diş ətindən qanaxmalar
    • Makulopapulyar səpgilər
    • Petexiyalar/Ekximozlar
    • Hemiplegiya, psixoz, koma, qıcolmalar
  • Fəsadlar

    • Şok
    • Metabolik asidoz
    • Koaqulopatiya




Letallıq

  • Letallıq

    • Zair: 60% - 90%
    • Sudan: 50% - 60%
    • VD transmissiya zamanı daha yüksək
  • Diaqnoz

    • Virusun aşkarlanması
      • Vero, Vero E6, MA104
    • Elektron mikroskopiya
      • Hüceyrə kulturası
    • ELISA
      • Antigenin aşkarlanması
      • IqM / IqG
    • IFA: ştam diferensiasiyası
    • IHK: dəri nümunələri
    • RZ-PZR


  • İnkubasiya dövrü: 3-10 gün

  • Qəflətən başlayır:

    • Qızdırma, üşütmə, baş ağrısı, mialgiya
  • 5-ci gün:

    • Səpgilər, konyuktivit
    • Döş qəfəsində ağrılar, udlaq iltihabı
    • Ürəkbulanma, qusma
    • Qarın nahiyəsində ağrılar, ishal
  • Fəsadlar :

    • Sarılıq, qara ciyər çatmamazlığı
    • Pankreatit, çəkinin azalması
    • Sayıqlama və huşun pozulması, şok
  • Ölüm halları: 25% - 30%; Anqolada alovlanma halı zamanı 90%-ə çatmışdır



  • Virusun aşkarlanması: Vero E6 klonu

    • Qan, zərdab, eksudat, toxumalar
  • Dolayı immunoflüoressensiya sınağı

  • Toxumaların elektron mikroskopiyası

  • ELISA: İqM / İqG

  • PZR



Simptomlara əsaslanan müalicə

  • Simptomlara əsaslanan müalicə

  • Sepsis zamanı çatışmazlığı məlum olan aktivləşdirilmiş C zülalından (rhAPC - Xigris®) istifadə

    • Yeni tədqiqat: rhAPC (Xigris®) maddəsinin istifadəsi Ebola-Zair virusunun letal dozası ilə yoluxdurulmuş İBP-nin əksəriyyətində effektiv olmuşdur (2-nin sağ qalması daxil olmaqla)
  • FGI-106 qarışığı

    • Dozadan asılı olaraq Ebola virusunun replikasiyasını ləngidir
    • Ebola-Zair virusuna qarşı in vitro və in vivo effektivdir (siçanlarda)


Ebola peyvəndləri

  • Ebola peyvəndləri

    • Bütün tədqiqatlar primatlar üzərində aparılmışdır; adenovirus və VSV (vezikulyar stomatit virusu) vektor kimi istifadə olunmuşdur; tədqiqatlar uğurlu olmuşdur.
    • Dəniz donuzu və siçanlar yoluxdurulduqdan sonra profilaktika məqsədilə Ebola qlikoproteinlərini ekspressiya edən rekombinant VSV-dən istifadə edilmiş və virusun letal dozasının yeridilməsindən sonra 24 saatdan gec olmamaq şərtilə vurulduqda 50-100% qorunma əldə olunmuşdur
      • Qeysbert və başqaları: PLOS patogenləri, cild 4, burax. 11, noyabr 2008
      • Feldman və başqaları:PLoS patogenləri, cild 3, burax. 1, yanvar 2007
      • Sullivan və başqaları: PLOS tibbi, cild 3 burax. 6, iyun 2006
  • Marburq peyvəndləri

    • RIID-də İBP üzərində aparılan digər tədqiqatlar: MBQV-nun letal dozası yeridildikdən və məruz qalmadan sonra rekombinant VSV-GP Marburq peyvəndi ilə müalicə nəticəsində 100% sağalma
    • Daddario et. al.: Lancet 367:1399-1404, May 2006


Viruslu Hemorragik Qızdırmalar

  • Viruslu Hemorragik Qızdırmalar

  • Eyni simptomlarla keçən bir neçə xəstəlik

    • Anamnez/epidemioloji əlaqə adətən diaqnozun əsasını təşkil edir
  • Burada KKHQ və BSHQ ilə bağlı nümunə təqdim olunur



Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ)

  • Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ)

  • Şübhəli hal: Xəstədə > 38oC hərarət ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və aşağıdakılardan ən azı biri olarsa:

      • Petexial və tünd qırmızı səpgilər
      • Qansızmalar və ya patoloji qanaxmalar (burun, diş əti, mədə-bağırsaq, uşaqlıq və s.)
      • Trombositopeniya (< 100,000/uL)


Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ)

  • Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ)

  • Ehtimal olunan hal: Şübhəli halın təyininə uyğun gəlir və aşağıdakılardan ən azı biri müşahidə olunur:

      • Simptomların əmələ gəlməsindən əvvəl 2 həftə ərzində KKHQ təbii ocağı hesab edilən ərazidə olmaq və aşağıdakılardan ən azı bir amilin qeyd edilməsi:
          • Həmin müddətdə gənə dişləməsi
          • Gənə və ya onun qanı ilə təmas
          • Virus daşıyıcısı olan heyvanların qanı ilə (dovşan, inək, keçi, gəmirici və s.) təmas
          • KKHQ-li xəstənin qanı ilə təmas
      • Təsdiq olunmuş KKHQ hadisəsi ilə epidemioloji əlaqə
      • KKHQ xəstəliyinin törədicisi ilə yoluxmaya şübhəli olan materiallarla təmasda olan laboratoriya işçiləri


Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ)

  • Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ)

  • Təsdiq olunmuş hal:

    • Laborator testlərin müsbət nəticələri (seroloji, virusoloji, PZR)


Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ)

  • Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ)

  • Şübhəli hal: > 38oC hərarət və hipotoniya ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və hemorragiyanın baş verməsinə digər səbəblərin olmaması

    • Hemorragik sindromun aşağıdakı əlamətlərindən biri:
          • Hemorragik səpgilər: purpura, ekximatoz və ya petexiya
          • Üz və boyun nahiyəsində qızartılar
          • İnyeksiya yerində normadan artıq qanaxma
          • Qanaxmalar (burun, ağ ciyər, uşaqlıq, diş əti, mədə- bağırsaq, qanlı qusma və s.)
          • Trombositopeniya (<100,000/uL) VƏ
    • [Davamı növbəti slaydda]


  • Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) = davamı

  • Şübhəli hal: > 38oC hərarət və hipotoniya ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və hemorragiyanın baş verməsinə digər səbəblərin olmaması

  • VƏ: [əvvəlki slaydın davamı]

    • Böyrək çatışmazlığının aşağıdakı əlamətlərindən biri:
          • Proteinuriya
          • Azotemiya
          • Oliquriya və ya anuriya və ya poliuriya
          • Müsbət Pasternatski simptomu (qabırğa-onurğa bucağının həssaslığı)
          • Hematuriya


Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ)

  • Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ)

  • Ehtimal olunan hal: Şübhəli halın təyininə uyğun gəlir və aşağıdakılardan ən azı biri müşahidə olunur:

      • Simptomların əmələ gəlməsindən əvvəl 6 həftə ərzində heyvan və insanlar arasında BSHQ hadisəsinin qeyd edildiyi ərazilərdə olmaq
      • Gəmiricilərlə və ya onların ifrazatları ilə təmas
      • Təsdiq edilmiş BSHQ hadisəsi ilə epidemioloji əlaqə
      • BSHQ törədicisi ilə yoluxmaya şübhəli olan materiallarla təmasda olan laboratoriya işçiləri


Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ)

  • Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ)

  • Təsdiq olunmuş hal:

  • Laborator testlərin müsbət nəticələri (seroloji, virusoloji, PZR)



Suallar?

  • Suallar?



Yüklə 9,87 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin