Tayanch so‘zlar

tizimga kirishni nazorat qilish — turli shaxs guruxlari axborot manbalariga har xil kirishga egaligi va bunday kirishga cheklashlar doim bajarilishlik kafolati;

nazorat qilinishi — istalgan paytda dastur majmuasining xoxlagan kismini to‘liq tyekshirish mumkinligi kafolati;

identifikatsiyalashni nazorat qilish — hozir tizimga ulangan mijoz aniq o‘zini kim deb atagan bo‘lsa, aniq o‘sha ekanligining kafolati;

qasddan buzilishlarga to‘sqinlik — oldindan kelishilgan me’yorlar chyegarasida qasddan xato kiritilgan ma’lumotlarga nisbatan tizimning oldindan kelishilgan holda o‘zini tutishi.

Axborotni himoyalashning maqsadlari quyidagilardan iborat:

• 
  axborotning kelishuvsiz chiqib ketishi, o‘girlanishi, yuqotilishi, o‘zgartirilishi, soxtalashtirilishlarning oldini olish;
  
• 
  shaxs, jamiyat, davlat xavfsizliligiga bo‘lgan xavf – xatarning oldini olish;
  
• 
  axborotni yo‘q qilish, o‘zgartirish, soxtalashtirish, nusxa ko‘chirish, tusiqlash bo‘yicha ruxsat etilmagan harakatlarning oldini olish;
  
• 
  hujjatlashtirilgan axborotning miqdori sifatida huquqiy tartibini ta’minlovchi, axborot zaxirasi va axborot tizimiga har qanday noqonuniy aralashuvlarning ko‘rinishlarining oldini olish;
  
• 
  axborot tizimida mavjud bo‘lgan shaxsiy ma’lumotlarning shaxsiy maxfiyligini va konfidyentsialligini saqlovchi fuqarolarning konstitutsion huquqlarini himoyalash;
  
• 
  davlat sirini, qonunchilikka mos hujjatlashtirilgan axborotning konfidyentsialligini saqlash;
  
• 
  axborot tizimlari, texnologiyalari va ularni ta’minlovchi vositalarni yaratish, ishlab chiqish va qo‘llashda sub’yektlarning huquqlarini ta’minlash.
  

Axborotlarga nisbatan xavf-xatarlar tasnifi

Тa’sir tamoyili bo‘yicha: -оb’еkt (fayl, kanal)ga sуb’еkt(fоydalanuvchi)ni kirish imkoniyatidan foydala- nish bilan; -yashirin kanallardan foyda-
lanish bilan.

Ilmiy va Amaliy tekshirishlar natijalarini umumlashtirish natijasida axborotlarga nisbatan xavf xatarlarni quyidagicha tasniflash mumkin.

Foydalaniladigan vositalar bo‘yicha: standart dasturiy ta’minot; maxsus dasturiy ta’minot;
	Ta’sir xarakteri bo‘yicha: aktiv ta’sirр (qoidani buzish); passiv ta’sir (kuzatish va taxlil).

Fоydalaniladigan xato bo‘yicha: xavfsizlik siyosatining noadekvatligi; administrator xatolari; dasтurdagi xatolar.	Ta’sir usuli buyicha ob`yektga bevosita ta’sir: -ruxsatlar tizimiga ta’siri; - bilvosita ta’sir.		Xujum оb’еktining holati bo`yicha: -saqlash(diskda,lentada); -aloqa kanali bo‘yicha uzatish; -qayta ishlashlar (fоydala- nuvchi jarayoni hujum ob`yekti bo‘lganda )
Xujum ob’yekti bo‘yicha
ma’lumotlarni qayta ishlashning avtomatlashtirilgan Tarmoqlari sub’yektlari; ma’lumotlarni qayta ishlashning avtomatlashtirilgan tarmoqlari ob’yektlari;		- umuman ma’lumotlarni qayta ishlashning avtomatlash-tirilgan tarmoqlari; -fоydalanuvchilar jarayonlari;		- ma’lumotlar paketlari va aloqa kanallari.

Xavfsizlik siyosatining eng asosiy vazifalaridan biri himoya tizimida potyentsial xavfli joylarni qidirib topish va ularni bartaraf etish hisoblanadi.
Tyekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, tarmoqdagi eng katta xavflar — bu ruxsatsiz kirishga mo‘ljallangan maxsus dasturlar, kompyuter viruslari va dasturning ichiga joylashtirilgan maxsus kodlar bo‘lib, ular kompyuter tarmoqlarining barcha ob’yektlari uchun katta xavf tug‘diradi.