T. C. Okan üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ havacilik iŞletmelerinde yer hizmetleri alaninda muhasebe ve vergi uygulamalari

Düzeyinin Analizi”, S.Ü. İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 13, Sayı: 25, Nisan 
2013, s.438. 

---

17 
milyona, dış hat ise yüzde 11.7 artışla 73.2 milyona yükseldi. İç hatlarda altı hava yolu 
şirketince, yedi merkezden toplam 52 noktaya, dış hatlarda ise 15 merkezden 236 
noktaya sefer yapılmıştır. Böylece, iç hat uçuşlarına beş, dış hat uçuşlarına 44 yeni 
nokta eklendiği belirtilmiştir.
33
Oxford Economics’in hazırladığı rapora göre; havacılık sektörünün Türkiye’nin 
GSMH’sına katkısı 10,4 milyar TL’yi buluyor. Bu da toplam hasılatın yüzde 1,1’ine 
tekabül ediyor. Havacılık sektörü, Türkiye’de 204 bin kişilik istihdam sağladığı gibi 
yılda 946 milyon TL’lik vergi ödemesiyle de Türkiye ekonomisine katkıda bulunuyor. 
Birçok şirketin kayıp yaşadığı yıllardan sonra sektör artık kendini yenilemekte ve bunun 
sonucu olarak bu katkının daha da artması beklenmektedir. Göstergesel olarak, 
havacılık 
sektörünün 
tedarik 
zincirlerini 
oluşturan 
dolaylı 
kanalların 
vergilendirilmesiyle 819 milyon TL; hem havacılık sektörünün kendi harcamaları hem 
de tedarik zincirinin harcamalarıyla desteklenen faaliyetlerin vergilendirilmesi yoluyla 
teşvik edilen kanallardan da 375 milyon TL olmak üzere toplamda 1,2 milyon TL ilave 
kamu geliri elde edilebileceği tahmin edilmektedir.
34
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Feridun Bilgin, son 13 yılda dünya da 
havacılık sektörünün yılda ortalama yüzde 5 büyüdüğünü, Türkiye'deki oranın ise dünya 
ortalamasının 3 katına ulaşarak yüzde 15'e çıktığını söyledi. Aktif havalimanı sayısının 
26'dan 55'e yükseldiğini belirten Bilgin, "Toplam yolcu trafiğimiz 2014 sonunda 166 
milyonu, 2015'in eylül ayı itibarıyla 140 milyonu geçti" dedi. Bilgin, Türkiye'nin, dünya 
havalimanları toplam yolcu sayısı sıralamasında 2003'e kıyasla 15'incilikten 9'unculuğa 
yükseldiğini, bu alanda Avrupa'da ilk 3'te olduklarını kaydetti. Bütün bu büyümenin 
getirdiği taleplerin karşılanması için havacılık sektöründe altyapının geliştirilmesinde 
özkaynaklar dışında "Kamu-Özel İş Birliği" projelerine ağırlık verdiklerini belirten 
Bilgin, Cumhuriyet tarihinin en büyük projelerinden birisi olan Yeni Havalimanı 
Projesi'nin bu yöndeki atılımlarının en büyük ve en önemli örneği olduğunu dile getirdi. 
Bilgin, havalimanını modern ulaşım imkânlarıyla şehir merkezine bağlayacak önemli 
karayolu ve raylı sistem projelerinin de eş zamanlı yürütüldüğünü vurgulanmıştır.
35
33
Web_15, E.T. 09.11.2015. 
34
Web_16, E.T. 07.11.2015.
35
Web_17, E.T. 10.10.2015. 

---

18 
2015 yılında Antalya’da düzenlenen Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün 
Havacılık Müzakereleri Toplantısı ICAN’da Türkiye 36 ülke ile havacılık anlaşması 
imzaladı. 25 yeni uçuş noktası ve 300’ün üzerinde ilave sefer artışı anlaşması 
gerçekleştirildi. Bu anlaşmalar Türkiye ekonomisine 600 milyon dolarlık katkı 
sağlayacak. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel 
Müdürlüğü'nün (SHGM) ev sahipliğinde 19-23 Ekim 2015 tarihlerinde Antalya’da 
düzenlenen toplantıda ülkeler arasında 600’e yakın ikili havacılık müzakeresi yapıldı. 
Bir çok anlaşma güncellenerek imzalanırken ülkelerin yurtdışı uçuş ağlarının 
genişlemesi ve yeni hatlarda havayollarının uçması için imkan sağlandı. Toplam 95 
ülke, 8 uluslararası organizasyon ve 60 şirketin katıldığı etkinlikte, yerli ve yabancı 
şirketler arasında muhtelif sektörel görüşmeler gerçekleştirildi. Türkiye’nin uluslararası 
arenada tanıtımına önemli bir katkı sağlayan organizasyonda ayrıca Türkiye’nin 
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü Konsey Üyeliği için de tanıtım yapıldı. ICAN 
toplantısı 2016’da Dominik Cumhuriyeti’nde yapılmasına kararıyla sona erdi.
36
2014 yılı şubat ayında basında çıkan haberlere göre uluslararası uçuşlar (dış hatlar) 
2013 yılına göre % 5,5 artarken dış hatlardaki havayolu şirketlerinin doluluk oranı % 
76,8 olarak gerçekleşmiştir. Tüm bölgelerde olumlu artış gözlenirken, Avrupa’da 
doluluk oranı % 77,4 olurken Asya Pasifik hattında % 4 seviyesinde gerçekleşmiştir. 
Kuzey Amerika bölgesinde ise yolcu artışı % 2 ile sınırlı kalmıştır. Ortadoğu’daki 
havayolu şirketleri ise % 13,4’lük yolcu artışıyla en yüksek artış oranına sahip olmuştur. 
Güney Amerika’daki havayolu şirketleri dış uçuşlarda % 4,2 artışa sahip olurken 
Afrikalı havayolu şirketlerinin yolcu artış oranı % 0,1 artışla yolcu trafiğinde aynı 
düzeyde kalmıştır. IATA verilerine göre 2014 yılı şubat ayında iç hatlardaki uçuşlarda 
toplam % 5,3’lük artış meydana gelmiş, uçaklardaki doluluk oranı ise % 80,4 olarak 
gerçekleşmiştir. Ülkeler dikkate alınarak incelendiğinde iç hat uçuşlarında en yüksek 
artış Brezilya, Çin ve Rusya’da gerçekleşmiştir. Çin’de bu artış % 12, Rusya’da % 10,5 
olurken Hindistan’da % 1,8’lik bir trafik azalması yaşanmıştır.
37
Türkiye’deki ulaşım türleri incelendiğinde karayolu, havayolu, denizyolu ve 
demiryolu arasında büyük dengesizlikler vardır. Yolcu taşımacılığında karayolunun 
payı %90 civarındadır. Karayollarının yoğun bir şekilde kullanılması yoğun bakım ve 
36
Web_18, E.T. 18.11.2015.
37
Web_19, E.T. 10.11.2015. 

---

19 
onarım maliyetlerine ve kazalar nedeni ile de can ve mal kaybına neden olmaktadır. 
Türkiye’de demiryolu taşımacılığı ise Cumhuriyet’in ilk yıllarından sonra neredeyse 
hiçbir gelişme gösterememiştir. Denizyolu taşımacılığı da sadece denize kıyısı olan 
şehirler arasında sınırlı bir şekilde ve şehir içi taşımacıkta kullanılmaktadır. Havayolu 
taşımacılığı, 1983 yılında 2920 sayılı Kanun ve 2003 yılında başlatılan “Bölgesel 
Havacılık Projesi” ile gelişimini hızlandırmıştır. 1983’te özel işletmelere havayolu ve 
havaalanı işletim hakkı verilmiş, 2003’te ise iç hatlarda havayolu taşımacılığı serbest 
bırakılmıştır. Büyük bir coğrafyada yer alan, çevresindeki bölgelerle (Kırım, Kafkasya, 
Balkanlar, Ortadoğu) ticari, ekonomik, turistik ve akrabalık ilişkileri olan Türkiye, 
bölgesel havayolu taşımacılığının gelişmesiyle ülke içi ve çevresindeki bölgelerle olan 
ulaşımını kolaylaştıracaktır. Türkiye’de diğer ulaşım türleri ile coğrafi bölgeler arası 
10’lu, 20’li saatlerle ifade edilen ulaşım, havayolu ile sadece 1-2 saat sürmektedir. 
Bölgesel havayolu taşımacılığının Türkiye’de gelişmesi ile ulaşım kolaylaşacak, 
ekonomik-turizm-ticari faaliyetler gelişecek, günümüzde Türkiye sınırları dışında 
kalmış Türkiye’nin etki alanındaki bölgelere kolay ulaşım imkanı sağlanacak ve 
Türkiye’deki ulaşım türleri arasındaki dengesizlik bir parça da olsa giderilmiş 
olacaktır.
38