T. A. Buren na

M Ü N D Ə R   C A T 
 
Giriş........................................................................................... 
3 
Fəsil 1. Fərdiləşmə intenet texnologiyaları şəraitində 
marketinqin inkişafının əsası 
1.1.Müasir marketinqin fərdiləşmə meyllərinin (tendensiyala-
rı) və   gücləndirilməsinin ilkin şərtləri..................................... 
 
6 
1.2.  nternetin  marketinq  üstünlükləri  və  onların  reallaşdırıl-
ması problemləri...................................................................... 
 
25 
1.3. nternetdə  müştərilərlə  fərdi  işin  təşkilində    marketinqin 
funksional  imkanlarının genişləndirilməsi.............................. 
 
37 
Fəsil 2. nternet-mühitdə loyal müştərilərin formalaşması 
2.1.«Şəbəkə»müştəriləri ilə loyal münasibətlərin formalaşma-
sının marketinq prioritetləri..................................................... 
 
61 
2.2. «Şəbəkə» müştərilərinin loyallğının qiymətləndirilməsi.... 
81 
2.3.CRM  –  sistem  bazası  əsasında  loyallığın  yüksəldilməsi        
texnologiyaları........................................................................... 
 
94 
Fəsil 3.Rusiya təşkilatlarının marketinq fəaliyyətinə CRM-
texnologiyalarınnın tətbiq edilməsinin metodiki və praktiki 
tövsiyələri 
3.1.Rusya şirkətlərinin CRM-sistemlərinə sorğularının qiymət-
ləndirilməsi və onun ayrı- ayrı funksional blokları..................... 
 
113 
3.2.CRM-in  tətbiqi  zamanı  yaranan  risklərinin  mimimuma 
endirilməsi.....................................................................................       
 
138 
3.3.CRM-in tətbiqinin planlaşdırılması prosesinin təşkili...... 
156 
3.4.Marketinqin efektivliyinin yüksəldilməsinə CRM-sistemlə-
rin təsiri........................................................................................   
 
170 
Nəticə...................................................................................... 
185 
Ədəbiyyat siyahısı.................................................................. 
192 
Ə
lavələr 
Əlavə 1. CRM-həllərin həqiqi və potensaial sifarişçiləri olan 
müəssisənin rəhbərləri arasında yayılmış suallar anketi ..........  
 
196 
Əlavə  2.  Rusiyada  təqdim  olunan  CRM-sistemlərin  müqayi-
səli xarakteristikaları................................................................ 
 
197 

 
 
 
217
Əlavə  3.  rkutsk  oblastının  diaqnostik  mərkəzində  (DM) 
CRM-in  tətbiqi    nəticəsində  maliyyə  və  vaxta  qənaət  olun-
ması zamanı əldə olunan nəticələr........................................... 
 
 
205 
Əlavə 4. ZAO " rkutsk-Elektroəlaqə".......................................  207 
Əlavə  5.  Satışın  avtomatlaşdırılması  sahəsində  (RO )  inves-
tisiya xərclərinin hesablanması................................................. 
 
212 
Əlavə 6. CRM-sistemlərin tətbiqindən alınan iqtisadi ilmakla-
ra aid misallar........................................................................... 
 
214 
 

 
 
 
218
 
 
 
 
 
                                        
Т
.А.Буренина 
Маркетинг
 на базе Интернет-технологий 
--------------------------------------- 
На
 азербайджанском языке 
 
 
 
 
 
 
 
 
Чапа имзаланыб 11. 11. 2009. Каьыз форматы 60х84 1/16. 
Щяжми  13,8 ч.в. Сифариш 152.  Сайы 500. 
--------------------------------------------------------------------------- 
" Игтисад Университети " няшриййаты. 
АЗ 1001, Бакы, Истиглалиййят кцчяси, 6  
____________________________________________________ 
Грант лайищяси ясасында гейри-коммерсийа характерли няшр 
 

 
 
 
219

 
 
 
220
Hörmətli oxucular ! 
 
Bizim  "Библтотека  хозяственного  руководителя"  seriyası-
nın  yeni  kitabında  informasiya  texnologiyalarından  istifadə  et-
məklə müştərilərin loyallığının yüksəldilməsi və formalaşdırlma-
sında  marketinqin  potensial  imkanlkarına  baxılıb.  Əsas  diqqət 
müasir  marketinqin  fərdiləşməsi  tendensiyalarının  analizinə, 
onun  gücləndirilməsinin  şərt  və  səbəblərinin  öyrənilməsinə 
yönəldilib. Müştərilərlə fərdi işin və onların probemlərinin real-
laşdırılmasında  nternetin  marketinq  üstünlükləri  sistemləşdiri-
lib.  ntenetdə müştərilərlə fərdi işdə marketinqin funksional im-
kanlarının  genişləndirilməsi  istiqamətləri  müəyyən  olunub.  "Şə-
bəkə  müştəriləri"  ilə  loyal  münasibətlərin  formlaşdırılmasının 
maketinq  prioritetləri  işlənib  hazırlanmış,  CRM  (Customer 
Relationship Management-Müştərilərlə Qarşılıqlı Əlaqənin  darə 
olunması)  bazası  əsasında  onların  loyallığının  yüksəldilməsi  və 
qiymətləndirilməsi  metodları  təkmilləşdirilmişdir.  Rusiya  təşki-
latlarının  marketinq  fəaliyyətinə  CRM-in  tətbiqi  texnologiyaları 
işlənib hazırlanmışdır. Marketinqin effektivliyinin yüksəldilməsi 
üçün CRM-sistemin təsiri istiqamətləri ümumiləşdirilmişdir. 
Monoqrafiyada seçilmiş marketinq tədqiqatları əsasında rusiya 
bazarının CRM-sisteminin həcminə qiymət qoymaq üçün meto-
diki  yaxınlaşmalar  işlənib  hazırlanmışdır.  Bazarın  stukturunu 
(CRM-in funksional bloklarına görə) və potensial həcmini təyin 
edən,onların  persnektivliyini  təsdiqləyən  çoxlu  sayda  qiymətlər 
alınıb. CRM-in tətbiqi prosesini müşayiət edən risklər sistemləş-
dirilib.  Bunula  bağlı  problemlər  aşkara  çıxarılıb  və  onların  həll 
edilməsi  üçün  metodlar  təklif  olunub,  bu  da  verilmiş  sistemin 
tətbiqi zamanı müsbət nəticəlrin alınmasının zəmanət səviyyəsi-
nin yüksəldilməsinə imkan yaradır. CRM-sistemin tətbiqi planla-
rının reallaşdırılması və işlənib hazırlanması ardıcıllığı və tətbiq 
olunmanın  iqtisadi  effektivliyinin  təyin  edilməsinin  metodiki 
əsasları təqdim olunub. 

 
 
 
221
Tədqiqatda alınmış qanunauyğunluqların biliyin qonşu sahələ-
ri üçün nəzəri və praktiki əhəmiyyəti vardır. Xüsusi halda, keçi-
rilmiş tədqiqatlar rusiya təşkilatlarının CRM – sistemin tətbiqinə 
nisbətən  hazırlığı  tətbiq  olunmanı  planlaşdıran  şirkətlər  üçün, 
həm  də  proqram  təminatını  işləyib  hazırlayan  təşkilatlar  üçün 
faydalı ola bilər. 
Monoqrafiya müəssisənin  rəhbərləri,marketinq üzrə mütəxəs-
sislər  üçün  nəzərdə  tutulub,  həm  də  iqtisadi  ali  məktəblərin 
tələbələri və aspirantları, biznes və Prezident proqramı məktəblə-
rinin dinləyiciləri üçün tədris vəsaiti kimi xidmət edə bilər. 
 
"Библтотека хозяственного руководителя" seriyasının  
baş redaktoru, iqtisad elmələr namizədi, dosent, 
Beynəlxalq  nformasiyalaşdırma Akademiyasının 
müxbir – üzvü                                           A. .Kovalev 
 
 
ББК 65.290-2Б  90    
   
"Библтотека хозяственного руководителя" Индекс 72988 
 Rüsiya  Federasiuyasının  çap  işləri  üzrə  Dövlət  komitəsində 
qeydə alınıb.Qeydiyyat  şəhadətnaməsi № 013368 24.02.95 ci il 
 
 
Б 90 Burenina T.A.  nternet-texnologiyaları əsasında marketinq.- 
M.:MMC "Blaqovest -B"firması., 2005-152 s. 
 
Təqdim olunan bu işdə  nternetin marketinq üstünlüklərinə və 
onların rüsiya müəssisələrinin təcrübəsində reallaşdırılması prob-
lemlərinə  baxılıb.  nternet  –  texnologiyaları  geniş  auditoriyaya 
kütləvi  təsir  metodlarından  fərdiləşmənin-  müştərilərlə  etibarlı 
münasibətin  qurulması  xeyrinə  imtina  edilməsini  ehtimal  edir. 
Ona görə də işdə CRM-sistem bazası əsasında loyallığın yüksəl-
dilməsində  texnologiyalardan  istifadə  etməklə  internet-mühitdə 

 
 
 
222
onlarla  iş  zamanı  loyal  müştərilərin  formalaşdırılmasına  vacib 
yer ayrılıb. 
Müştəri  bazasının  seqmentləşdirilməsində,  fokslaşdırılmış 
marketinq  proqramlarının  işlənib  hazırlanmasında  və  müəssisə-
nin marketinq siyasətinin təshih edilməsində verilmiş texnologi-
yalardan istifadə edilməsinə xüsusi diqqət ayrılıb. 
Kitab müəssisənin  rəhbərləri, marketoloqlar,  nternetdən isti-
fadə  edən  mütəxəssislər  üçün  nəzərdə  tutulub,  həmçinin  də 
iqtisadi ali məktəblərin tələbələri üçün tədris vəsaiti kimi istifadə 
oluna bilər. 
 
Resenziya  yazanlar:  Q.L.Azoev-  i.e.d.,  professor,  Marketinq 
nstitutunun direktoru, D U –un "Marketinq" kafedrasının müdir 
müavini. 
Q.N.Konstantinov-ümumi  və  stateji  menecment  kafedrasının 
professoru,  qtisadiyyatın yüksək məktəbi-Dövlət universitetinin 
kooperativ idarə olunması mərkəzinin direktoru. 
 
Nəşiryyat fəaliyyətinə lisenziya verən  
LR № 020660 27 noyabr 1997 ci il 
 
ББК 65.290-2Б  90    
ISBN 5- 85873-139-2 
Burenina  T.A. 
MMC "Blaqovest -B"firması.,2005 

 
 
 
223
MÜƏLL F HAQQINDA 
 
Burenina Tatyana Anatolevna - iqtisad elmlər namizədi, Dövlət 
idarəetmə universitetinin "Marketinq" kafedrasının dosenti. Mar-
ketinq və menecment sahəsində 20-dən artıq elmi-praktiki işlərin 
müəllifi, həmçinin: 
Удовлетворение  потребностей  через  Интернет  с  точки 
зрения клиента. // Современные аспекты регионального раз-
вития: Сборник статей. Иркутск: Изд-во ИГУ,2001; 
Применение  Интернет  в  современном  бизнесе.  //  Эконо-
мика. Право. Менеджмент. № 25 (195),июнь 2002; 
Интернет в маркетинговой деятельности российских ком-
паний.  //  Современные  аспекты  регионального  развития: 
Сборник статей. Выпуск 2.- Иркутск: Изд-во ИГУ,2002. 
Əsas diqqəti ABŞ-ın Merilend universitetinin birgə layihələri 
çərçivəsində  həyata  keçirilmiş  və  hazırlanmış  müəllif  elektron 
dərs  kursları  cəlb  edir:  "Электронный  маркетинг",  "Управле-
ние  поведением  "сетевых"  потребителей",  "Маркетинг", 
"Международный маркетинг". 
 
Burenina  Tatyana Anatolevna 
 
nternet –texnologiyaları bazasında marketinq 
 
Monoqrafiya 
 
Главный редактор серии  А.И.Ковалев ([e-mail]) 
Компьютерный набор и верстка М.М. Знаменской 
 
ЛР № 020660 ОТ 27.11.97 г. 
Подписано в печать с оригинал-макета 20.03.2005 
 
Формат 60*88/16                 Усл. печ.л.9,5                 
Гарнитура 

 
 
 
224
Заказ  №                  Тираж 1500 экз.            SPSL-grotesque 
 
 
Издательство ООО фирма "Благовест - В" 
105120, Москва, 1-й Краснокурсантский проезд,  д.3/5, 
корп.11 
[phone], доб. 567 
 
Опечатано в ОАО "Московская типография № 9" 
109033, Москва, Волочаевская ул., д.40 
 
[phone] 
Tərcümə edən: 
AzD U –nun  " qtisadi informasiya sistemləri və 
texnologiyaları" 
kafedrasının  dosenti, f.- r.e.n                                            
A. .Məmmədova 
 
"Библтотека хозяственного руководителя" 
 
 
Nəşr  iqtisadiyyat,  marketinq,  səhmdar  cəmiyyətinin  inkişafı 
üzrə suallara görə geniş dairəni əhatə edir və müəssisənin rəhbərlə-
rinə, maliyə şöbəsinin əməkdaşlarına, marketinq xidmətlərinə, sa-
tış şöbələrinə, baş mühasiblərə, plan-iqrisadçılara və s.ünvanlanıb.