Şimali Abşeron sahilləri başdan-başa qaranlığa qərq olub
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Martınov. Bununla belə, o, aradan çıxa bilib, eləmi? Heç ağlıma da gəlməzdi ki, cənab Şvedenkley bu dərəcədə zirəkmiş.
Qasımbəyov. Bildiyimə görə, Peterburqdan Bakıya o sizin vaqonla gəlib, sizin vaqon isə bir qayda olaraq yoxlanılmır.
Martınov. Bəli-bəli, mən bu maraqlı adamı öz vaqonuma dəvət etmişdim. Təkbaşına səkkiz sutka yol getmək insanı darıxdırır... Siz artıq Peterburqa bu barədə xəbər vermisiniz?
Qasımbəyov. Xeyr, zati-aliləri. Bu, təkcə mənə məlumdur. Martınov. Bəs cənab Şvedenkleyi nə vaxt göndərmək niyyətindəsiniz?
Qasımbəyov. Bu gün. Onu artıq Peterburq qatarlarının dustaq vaqonuna çatdırıblar. 450
Martınov saata baxır, zəngi çalır. Yavər gəlir.
Martınov. Təcili surətdə vağzala gedin, Bakı-Peterburq qatarının yola düşməsini təxirə salın. Sizin ixtiyarınızda cəmi on beş dəqiqə var.
Yavər gedir.
Martınov. Siz hər şeyi dəqiq ölçüb-biçmisiniz, rotmitsr... Lap yaxşı, mən sizin hərəkətlərinizi təqdir edirəm.
Qasımbəyov. Zati-alilərinizin təqdiri böyük şərəfdir. Martınov. Bəs Peterburqdan necə öyrənə biliblər ki, cənab Şvedenkley Bakıdadır?
Qasımbəyov. Öz şübhələrimi mən hələ bir ay əvvəl baş idarə-yə bildirmişdim. Cənab Şvedenkleyin xüsusi əlamət-lərinin və həyat tərzinin də müfəssəl təsvirini əlavə etmişdim.
Martınov. Siz öz borcunuzu yerinə yetirmisiniz... Lakin açıq danışaq, mən cənab Şvedenkleyin təqsirkar olduğuna inanmıram. Güman edirəm ki, mənim bu fikrim gələcəkdə təsdiqlənəcək. Buna görə də xoşagəlməz səhvə yol veril-məsinin qarşısını almaqdan ötrü vağzala gedin və onu həbsdən azad etdirin. Bundan əlavə, cənab rotmistr, rica edirəm, elmi məqsədlərlə xaricə səfərə əngəl törətməyəsiniz. Məni başa düşürsünüz?
Qasımbəyov. Mən sizi çox gözəl başa düşdüm, zati-aliləri. Martınov. Bu, əmrdir. Əgər istəyirsinizsə, əmri yazılı surətdə də ala bilərsiniz.
Qasımbəyov. Əlahəzrət imperatorun fərmanına əsasən, general-qubernatorun əmrləri, şifahi yaxud yazılı şəkildə verilməsindən asılı olmayaraq, onun tabeliyində olan bütün ərazidə təcili və müzakirəsiz olaraq məcburi qaydada icra edilməlidir. Əmr yerinə yetiriləcək, zati-aliləri!
Martınov. Peterburqa da yazın ki, cənab Şvedenkley sizin onu həbs etmək barədə əmri almağınızdan bir az əvvəl xaricə yola düşüb.
Nina Vladimirovna gəlir.
Nina Vladimirovna. Sizi görmək xoşdur, cənab Qasım-bəyov. Bizə işlə bağlı təşrif buyurmusunuz, yoxsa qonaq kimi?
Qasımbəyov. Xidməti vəzifəmlə bağlı, zati-aliləri. 451
Nina Vladimirovna. Pavel Aleksandroviç, cənab rot-mistrə birinci dərəcəli müqəddəs Vladimir ordeninə təqdim edildiyini dedinmi?
Martınov. Hm, bəli... Doğrudan a... Necə də yadımdan çıxıb... Təbrik edirəm, rotmistr! Nina Vladimirovna. Mən eşidəndə ki, Pavel Alek-sandroviç sizi ordenə təqdim edib, ona dedim ki, Pavel, bu ədalətli və düzgün hərəkətdir. Bir fincan çayla aranız necədir?
Martınov. Qalsın gələn dəfəyə, əzizim. Cənab rot-mistrin təcili işi var. Qasımbəyov gedir.
Nina Vladimirovna. Mən hər şeyi eşitdim. Hiyləgər şeytan! Hər şeyi də necə bicliklə edib – birbaşa dustaq vaqonuna! Yəqin ki, axşam sənə məruzə edəcəkdi, ancaq nə fayda. Kim idi sürət qatarını saxlayan?! Gör bir necə altdan-altdan iş tutub?
Martınov. Heç bilirsən Şvedenkleyi aparan qatar yola düşüb getsəydi, bunun axırı nə ola bilərdi?!
Nina Vladimirovna. Başını yorma. Şükr allaha ki, bizim qatarımız bizsiz heç yana gedən deyil. Martınov. Hər halda, afərin Seymur Mehmandarova.
Nina Vladimirovna. Hesab edək ki, biz ona borcluyuq. Martınov. Nə olar, borclu borclunun sağlığını istər. Vaxt gələr, əvəzini çıxarıq.
Mehmanxana nömrəsi. Səhər tezdən. Marion qapının döyülməsinə oyanır.
Marion. Kimdir?
Qasımbəyov (qapı dalından). Polisdir. Zəhmət olmasa, açın. Marion. Çaşmısınız nədir! Hələ saat yeddidir... Nə olub?
Qasımbəyov. Mən sizə hər şeyi söyləyərəm, made-muazel! Ancaq qapını açın. Əks təqdirdə qapıçını çağırmalı olaram və onda mənim bu gəlişimdən bütün şəhər xəbər tutar.
Marion. Gözləyin, geyinim (özünü qaydaya salır). Buyurun. Qasımbəyov. Siz Allah, əfv edin, mademuazel! Mən bu xoşagəlməz missiyanı yerinə yetirməyi yalnız sizin maraqlarınız və mənim köhnə dostum Seymur Mehman-darovun xatirinə yerinə yetirməyi öhdəmə götür-müşəm.
Marion. Sizi indi tanıdım. Biz ki, tanışıq sizinlə. 452
Qasımbəyov. Əlbəttə, tanışıq. Bəlkə də diqqət yetir-misiniz ki, sənətinizin pərəstişkarlarından biri kimi sizin tamaşalarınıza tez-tez gəlirəm.
Marion. Təşəkkür edirəm. Fəqət belə erkən gəlişinizin səbəbi nədir?.. Seymurun başına bir iş gəlməyib ki?
Qasımbəyov. Bax, bu sarıdan narahatlıq üçün heç bir əsas yoxdur. Seymur bəxtəvər insandır və əgər onun başına nə isə gələ bilərsə, bu da yalnız növbəti ürəkaçan bir sürpriz olar. Bu dəfə söhbət sizdən gedəcək. Bilirsinizmi, mademuazel, Seymur Mehmandarovla sizin romantika və şeriyyətlə dolu sevgi macəranız çoxsaylı bədxahların və paxılların diqqətindən yaynmamışdır.
Marion. Deməli, indi siz də məni yuxudan oyatmısınız ki, kimlərinsə mənə paxıllıq etdiyini deyəsiniz?
Qasımbəyov. Əlbəttə, yox! İmkan verin, bu paxıl və bədxahların kim olduğunu söyləyim. Bunlar çox nüfuzlu adamlardır. Xüsusən də, onun gənc arvadının ailəsi. Əfsuslar oslun ki, mademuazel, nə siz, nə də Seymur aranızdakı münasibətləri gizli saxlamaq qayğısına qalmamısınız.
Marion. Nə olsun? Məgər bu, qanunla qadağandır? Qasımbəyov. Bəli, mademuazel. Sizin ətrafdakılara meydan oxuyan davranışınız əxlaq və abır- həya qaydalarının kobudcasına pozulması kimi dəyərləndirilib. Təəssüf hissi ilə bildirirəm ki, mənə sizi şəhərdən çıxarmaq barədə əmr verilib. (Məktubu ona uzadır).
şəhər polisinin hesabına Xarkovadək dəmir yol qatarına bilet verilsin...» Təhqirə bax! Yalnız küçə qadınları ilə belə rəftar edərlər.
Qasımbəyov. Bax, elə buna görə də mən özüm gəlmişəm. Bu işi yerli polis məmuru kimi kobud erkəklərdən birinə tapşırmamışam. Şəxsən özüm sizi vağzaladək müşayiət etmək istərdim. Fayton bizi qapıda gözləyir.
Marion. Seymur buna necə baxar, onu fikirləşmisiz? Qasımbəyov (Qəmgin halda gülümsəyərək). Dünən axşamdan xeyli keçmiş – Seymur yola düşməzdən qabaq mən onunla görüşdüm... Sizə deməliyəm: mən yeganə adamam ki, onun məndən gizli sirri yoxdur...
Marion (Onu tələsdirir). Hə, bəs o nə dedi? Qasımbəyov (Ani fasilədən sonra cibindən bir zərf çıxarıb, Mariona verir). Burada Tiflisdən və Kiyevdən keçib Xarkova gedən qatarın birinci dərəcəli vaqonuna bilet var. Seymur xahiş etdi,sizə çatdırım ki, qayıdandan sonra o, mütləq sizi axtarıb tapacaq, harada olsanız da. Zənnimcə, baş verənlər onu çox məyus etmişdi.
Marion. Mənim əsl adımı kimdən öyrənmisiniz? Qasımbəyov. Mən hətta onu da bilirəm ki, sizin ananız Xarkovda məşhur tikmə ustası, yaxşı dərzidir. Bu, çox ağır zəhmətdir (Narahat halda saatına baxır). Biz vağzala gecikə bilərik, tələsmək vaxtıdır. 453
Marion. Axı mən gərək teatra baş çəkəm, direktoru xəbərdar edəm, axşam çıxışım var. Məvacibimi də almalıyam.
Qasımbəyov. Heç bir şeyə görə narahat olmayın. (Cibindən zərf çıxarır). Seymur hər şeyin qayğısına qalıb. Burada iki min rubl var. Seymur xahiş etdi ki, hər şeydən əvvəl Siz ananıza xudmani bir şirniyyat dükanı alasınız. Bu ona xoş olar... Qalan işlər mənim boynuma. Buyurun, qələm-kağız. Direktora qısaca məktub yazın... Yazın ki, təcili olaraq, iki aylığa getmək məcburiyyətindəsiniz. Belə bir məktub mütləq lazımdır. Yoxsa, başlayacaqlar Sizi axtarmağa, polisə müraciət edəcəklər. Bu da ki, lazımsız söz-söhbətə, dedi-qoduya səbəb olacaq. Qalan izahatı Seymur qayıdandan sonra verəcəksiz. Truppa ilə görüşünüz, vəziyyətdən asılı olaraq, ya Bakıda, ya da Sankt-Peterburqda olacaq. Rica edirəm, made-muazel, tələsin! Biz ləngiyə bilərik.
Seymurun evi. Ayişə ilə qulluqçusu.
Ayişə. Seymur yoxdur, elə bil ev də əvvəlki ev deyil.
Qulluqçu. Hər şey həmişəki kimidir. Səhər tezdən bütün otaqları yığışdırıb səliqəyə salmışıq. Təkcə birinci mərtəbədə səhər Qulam pəncərənin şüşəsini sındırıb, siz hələ bunu görməmisiniz?
Ayişə (gülür). Sən haqlısan. Ev elə həminkidir, bircə Seymur yoxdur.
Qulam gəlir.
Qulam. Eldar Qasımbəyov gəlib. Dedim ki, Seymur bəy səfərdədir, ancaq o, çıxıb getmir. Deyir, get xanıma söylə ki, rotmistr Qasımbəyov çox vacib bir iş üçün onu qəbul etməyi xahiş edir.
Ayişə. Bu, mümkün deyil. Qoy ay yarımdan sonra – Seymur qayıdanda gəlsin.
Qulam çıxır.
Qulluqçu. Bəlkə o, Seymur bəy barədə sizə nəsə mühüm bir söz demək istəyirdi?
Ayişə. Şübhə etmirəm... Ancaq Eldar Qasımbəyovsuz da mənə hər şey bəllidir.
Qulam əlində zərf qayıdır.
454
Qulam. O sizə məktub verdi.
Qulam zərfi masanın üstünə qoyub gedir.
Ayişə. Apar məktubu, Seymurun kabinetində masanın üstünə qoy. Mən oxumaq istəmirəm.
Qulluqçu. Ay xanım, Seymur bəy bir də nə vaxt qayıdacaq? Bəlkə indi məktubda vacib bir şey yazılıb?
Ayişə. Onda sən oxu. Əgər iyrənc şayiələrdən başqa bir şey olsa, danışarsan mənə. Qulluqçu. Rəhmətlik anam mənə min dəfə deyirdi ki, məktəbə get. Özü çox ağıllı qadın olsa da, savadsız idi. Mən gicbəsəri elə hey dilə tuturdu ki, oxu-oxu! Çifayda. Odur ki, özünüz oxuyun, sonra verərsiniz aparıb qoyaram Seymur bəyin kabinetinə.
Ayişə masaya yaxınlaşıb, məktubu zərfdən çıxarır, oxuduqdan sonra dinməz-söyləməz gedib kresloda əyləşir.
Qulluqçu. Sizə nə oldu? Rənginiz ağardı?
Ayişə (məktubu ucadan oxuyur). «Sizin əriniz elmi ekspedisiyaya «Belaya noç» varyetesinin müğənnisi Marion Dübarri ilə gedib. Bunu bilməlisiniz. Mən sizin üçün bütün dünyanı ram etməyə hazır idim, siz isə şəhvətpərəst, varlı avaranı məndən üstün tutdunuz. Ölənədək sizin: Eldar Qsımbə-yov»... Bu qətiyyən ola bilməz!
Qulluqçu. Bir tərəfə baxanda, o, əlbəttə ki, yalan danışır. Ancaq o biri tərəfdən çox qəribədir. Əgər, Seymur bəy səfərə yola düşəndən sonra da həmin bu Marion burada oxuyub-oynamaqda davam edirsə, cənab Qasımbəyov həyasız-casına belə ağ yalan danışa bilərmi? Elə günü sabah teatra adam göndərin, hər şeyi öyrənin.
Ayişə. Bu ola bilməz! Bu, ağ yalandır. Yarıqaranlıq zalda varyetenin çıxışı davam edir. Seymurun arvadı Ayişə gəlir. O, zala keçmədən qapının ağzında da-yanır. Musiqi ara verəndə konferansye səhnəyə çıxır.
Konferansye. Xanımlar və cənablar! Bir neçə həftə ərzində biz gözəl mademuazel Marion Dübarrini seyr etmək zövqündən məhrum olacağıq. Dünən gecə o, Aralıq dənizi sahilindəki mülkünə istirahətə yola düşüb. Lakin şənliyimiz davam edir. İndi sizin qarşınızda bütün truppanın müşayiəti ilə, ilahi gözəlliyə malik xanım Atenais de Montespan çıxış edəcək... İndi isə, kann-kan...
455
Yarıqaranlıqda Ayişənin yanında Qasımbəyov peyda olur.
Qasımbəyov. Konferansyenin nə dediyini eşitdinizmi? Bu avara – Seymurun dostudur. Bir yerdə əyyaşlıq edirlər, bir-birinə bayağı lətifələr danışırlar. Bir-iki həftə əvvəl restorana getmişdim, təsadüfən Seymurun ona dediyi sözləri eşitdim. Deyirdi ki, mən gəmi tərsanəsi ilə evlənmişəm. Onun da ən qiymətli hissələri metaldır, ağacdır, bir az da duzlu su. Əlbəttə, bu bir zarafatdır, lakin mənə çox pis təsir etdi. Gəlin gedək, sizin belə gec burada qalmağınız məsləhət deyil. Sizi görə bilərlər.
Ayişə cavab vermir. Qasımbəyov ehmalca əlini onun çiyninə qoyur.
Qasımbəyov. Bütün vücudunuz əsir! Özünüzü ələ alın. Görərsiniz, zaman hər şeyi yoluna qoyacaq. Üzr istəyirəm, nə dediniz?
Ayişə. Mən ölmək istəyirəm! Qasımbəyov. Sizi burada kiminsə görməsi yaxşı deyil-dir. Gedək.
Nəvazişlə onun çiyinlərindən tutaraq qapıdan çıxarır.
Böyük bir gəminin üst göyərtəsi. Zəngin libaslı sərnişinlər. Çempanski durbinlə ətrafı seyr edir. Masalardan birinin arxasında çətirin altında Şvedenkley və Seymur əyləşmişlər.
Çempanski (çığırır). Timsah! Timsah!
Şvedenkley. Delfindir. İcazənizlə deməliyəm ki, bu, delfindir. Sizin, cənab Çempanski, bir zooparkın yaradıcısı kimi bunu bilməyiniz, hər halda, faydalı olar ki, Aralıq dənizində timsahlar yaşamır.
Çempanski (deyinir). Nəzərinizə çatdırım ki, möhtərəm cənab, mən zoopark direktoruyam, akvarium yox. Sonrası da, bütün üzən heyvanların fərqini bilmək nəcabətli bir zadəgan üçün heç də məcburi deyil.
Şvedenkley. Üzr istəyirəm, əfv edin. Çox ola bilsin ki, mənim bu tərəflərə gəlmədiyim müddətdə bu yerlərdə timsahlar peyda olub.
Masanın yanına qayıdır.
456
Şvedenkley. Dünən axşam Pireydə mənə yunan qəzetləri gətirmişdilər. Ötən on gün ərzində Avropada mühüm hadisələr baş verib. Avstriya-Macarıstan Serbiyanı və Bosniyanı zorla özünə ilhaq edib. Buna cavab olaraq, bütün slavyan xalqlarının müdafiəçisi və himayədarı kimi, Rusiya ümumi səfərbərlik elan edib. Fransa da onu dəstəkləyib.
Seymur. Bu o deməkdir ki, ehtiyada olan zabit kimi, mən geri qayıtmalıyam. Şvedenkley. Tələsməyin. Almaniya kansleri səfərbərliyi hədə kimi dəyərləndirib və bununla bağlı Rusiya imperatoruna etirazını bildirib. Səfərbərlik müvəqqəti dayandırılıb.
Seymur. Bu mənim heç xoşuma gəlmədi. Kanslerin tələbi ilə səfərbərliyin dayandırılması imperiyanın ləyaqə-tinin alçalması təsiri bağışlayır.
Şvedenkley. Ola bilər. Lakin hər şeydən öncə, bu, real qüvvələrin imkanlarını etiraf etməkdir. Rus ordusu koman-danlığın nadanlığı və xəzinə oğurluğu nəticəsində döyüş qabiliyyətini itirmişdir. Hökumət əleyhinə işləyən cürbəcür təbliğatçılar və təşviqatçılar ölkəni daxildən didib parçalayır. Şərəfsiz məmurlar, iradəsiz, satqın ziyalılar. Bu faktlar sizin itaətkar bəndənizin şəxsi müşahidələri ilə üst-üstə düşür. Bir sözlə, Rusiya zəifdir və Almaniya kimi qüdrətli rəqiblə müharibəyə hazır deyil.
Seymur. Bu, qətiyyən belə deyil! Məncə, siz səhv edirsiz, cənab Şvedenkley. Şvedenkley. Bağışlayın! Bizim müsahibəmiz bir qədər ritorik xarakter aldığından, gəlin, onu saxlayaq. Lakin inanın mənə, müharibə labüddür.
Seymur. Bax, onda aydın olacaq ki, kim qalib gəlir. Çempanski. Gəlib çatdıq. Ancaq qəribədir, buradan ehramlar heç durbinlə də görsənmir. Başqa binalar ovuc içindəki kimi görünür, ehramlar isə gözə dəymir. Siz isə, cənab Şvedenkley, deyirdiz ki, Misirdə ən uca tikililər ehramlardır.
Şvedenkley (gəminin kənarına yaxınlaşır). Görünür, mən yanılmışam... Sarı bayraqlar. Bu, epidemiya deməkdir.
Gəmi kapitanı. Cənablar! Sizə bəd bir xəbəri çatdırmalıyam. Misirdə vəba epidemiyası tüğyan edir, karantin elan olunub. Sahilə çıxmaq qadağandır. Gəmiyə adi marşrutla qayıtmaq əmri verilib. Bütün sərnişinlərdən üzr istəyirəm.
Çempanski. Çox qəribədir, elə deyilmi? Biz birinci dərəcənin sərnişinləriyik, ancaq az qala gəminin anbarında gedən digər sərnişinlər kimi, bizə də sahilə enməyə icazə vermirlər.
Şvedenkley. Bu – siniflərin ümumi bərabərliyinə bariz nümunədir. Seymur. Vəba önündə bərabərlik.
Şvedenkley. Bir neçə saatdan sonra biz Pireyə qayıdacağıq və orada ayrılacağıq. Nə qədər kədərli olsa da, yəqin ki, həmişəlik ayrılacağıq.
Seymur. Mən sizi Bakıya qayıtmaq üçün dilə tutmaq istəmirəm. Çünki orada sizi casus maniyasına düçar olmuş rotmistr Qasımbəyov səbirsizliklə gözləyir. 457
Şvedenkley (gülümsünür). Görünür, Pireydə biz uzun müddətə, bəlkə də həmişəlik vidalaşmalı olacağıq. Buna görə də ədalət naminə deməliyəm ki, bu rotmistr öz xidməti vəzifələrini bacarıqla yerinə yetirir və köhnə hərbçi kimi, bu məndə ona qarşı, azacıq da olsa, ehtiram oyadır. Sizin səyiniz olmasaydı, indi mən burada yox, zindan kamerasında, dəmir barmaqlıqlar arxasında çürüyərdim. Bu yaxşılığınızın əvəzini, təəssüf ki, heç vaxt qaytara bilməyəcəyəm. Olduqca ciddi və təhlükəli rəqibin pəncəsindən qurtulmağım əsl dost əli ilə baş tutmuş bir möcüzədir.
Seymur. Rica edirəm, bircə dəqiqə... Qasımbəyov sizin əllərinizə qandal vurdu, sizi alman casusu adlandırdı. Siz isə nəinki özünüzü təhqir olunmuş saymırsınız, hətta üstəlik də belə hesab edirsiniz ki, o öz vəzifələrinin öhdəsindən yaxşı gəlir?
Şvedenkley (gülümsünür). Açıq danışmaq mənim nə məziyyətlərim, nə də qüsurlarım sırasına daxil deyil. Ancaq indi mən açıq danışmağı özümə rəva görə bilərəm. Hər şeydən öncə, gəlin terminləri dəqiqləşdirək. Mənim fikrimcə, casus hər hansı bir vicdanlı, bəli, məhz vicdanlı vətəndaşdır ki, qonaq olduğu ölkənin xüsusiyyətləri ilə tanış olduqdan sonra əldə etdiyi yeni bilgilərdən və müşahidələrdən gələcəkdə öz dövlətinin xeyri üçün istifadə edir. Bu, dünya elminin və sənayenin inkişafına kömək edir, siyasətə fayda gətirir.
Seymur. Lakin indiyədək heç kəs, məsələn, Marko Polonu casus adlandırmayıb, hərçənd o, sizin dediyiniz yaxşı müşahidə qabiliyyətinə malik vicdanlı vətəndaş roluna ideal surətdə uyğun gəlir.
Şvedenkley. Əsas məsələ terminlərdədir. Mahiyyət etibarilə, o, şübhəsiz ki, casus olmuşdur, lakin həvəskar casus olmuşdur. Peşəkar casuslar isə o kəslərdir ki, öz istəyi ilə sə-yahət etmir, hansı ölkəyə getməyi ona əmr edirlərsə, oraya da yollanır. Bu, yalnız çoxlarının içərisindən seçilmiş şəxslərin şərəfli borcudur. Məhz buna görə də mən cənab Qasım-bəyovun mənim barəmdə irəli sürdüyü iddiaları təhqiramiz saymıram.
Seymur. Bu o deməkdir ki, ... Deməli, Qasımbəyov haqlı imiş? Çempanski. Nə? Qasımbəyov dediniz? Son dərəcə yaxşı müşahidə qabiliyyətinə malik adamdır. Eşitdiniz də, o gün həmin o yaltaq Raf Lənkəranskini necə gözəl ifşa elədi. Həqiqətən də o farmazonun biridir... Cənablar, nədənsə qanınız qaraldı. Allah qoysa, Misirə hələ səfər edəcəyik... Hər pis işin bir yaxşı tərəfi də var. Tezliklə bizimçün bir fil, bir cüt də şir gətirəcəklər. Belə olan surətdə mənim Bakıda olmağım yerinə düşər. Bu məsələ ortaya çıxmasaydı, mən məmnu-niyyətlə Frankfurta yollanardım.
Seymur (biganə halda). Orada dostlarınız var? Çempanski. Bəli, var. Orada mən qraf Leşşinski ilə görüşərdim. Sizə onun barəsində danışmışam gərək ki...
Seymur. Soyadını eşitmişəm... Çempanski. Dostumdur. Çox nüfuzlu adamdır. Mən sizin şəhərə də elə onun Bakı general- qubernatoruna zəmanət məktubu ilə gəlmişəm. Onlar çoxdan bəri dost, həm də şərikdirlər. Frankfurtda, Roznanda, Lyejdə toxuculuq manufakturaları var.
Seymur. Heç ağlıma da gəlməzdi ki, cənab Martınovun toxuculuqdan başı çıxır. Çempanski. Nəyinə gərəkdir? Toxuculuqdan qraf Leş-şinskinin işlər müdirinin başı çıxır, bəsdir. Onların işi maya qoyub gəlir götürməkdir.
458
Şvedenkley. Ağıllı adamdır. Rusiyada çox tezliklə vəziyyət pisləşəcək, mənə inana bilərsiniz. Xeyirxah məslə-hətimə qulaq asın. Atanızı razı salın ki, bütün kapitalını xaricə, məsələn, İsveçrəyə köçürsün, elə özünüz də köçüb gedin.
Seymur. Cənab Şvedenkley, doğrudanmı siz düşü-nürsünüz ki, mənim ölkəmdə, sizin iddia etdiyiniz kimi, çətin bir dövr başlansa, zadəgan və zabit olan mən Vətənimi atıb gedə bilərəm? Görünür, barəmdə belə düşünməyə mən nəsə bir əsas vermişəm.
Çempanski. Afərin, əsl zadəgana layiq mərdanə söz-lərdir! Bunun şərəfinə mütləq badə qaldırmaq lazımdır. Qarson, şampan gətirin! İki şüşə! Mənim hesabıma.
Gecədir. Faytonun yaxınlaşması eşidilir. Seymur fayton-çunun müşayiəti ilə öz evinin qapısına yaxınlaşır. Qaz lampası tutqun işıq saçır. Seymur faytonçunun pulunu verir. Qapının döyülməsinə evdə heç kəs cavab vermir.
Seymur (ucadan). Qulam! Zibeydə! Tənbəl uşağı tənbəllər! Ölü kimi yatırlar. (Ciblərini qurdalayıb açarı tapır və qapını açır. İkinci mərtəbəyə qalxır. Bu zaman yataq otağının qapısı arxasından pıçıltı eşidir. Qapını açır, Qasımbəyovla arvadını görür. Qasımbəyov, əynində xalat, Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|