S. M. Turobjonov, M. M. Niyazova

Tarelkali gaz yuvgichlar (ko‘pikli, barbotajli). 
Eng keng tarqalgan 
jihozlardan biri ko‘pikli yoki to'qiluvchan tarelkali turlaridir (24-rasm). 
To‘qiluvchan tarelkalar diametri 3—8 mm li teshiklarga ega bo'ladi.
Urilish—inersiyali chang yutgichlar. 
Ushbu jihozlarda gaz bilan
93

---

suyuqlik kontaktlashishi gazlaming suyuqlik yuzasiga urilishi hisobiga 
amalga oshiriladi. 25-rasmda eng oddiy gaz yuvgich moslamasi 
keltirilgan. 26-rasmda esa Doyl skrubberi keltirilgan. Ushbu gaz 
yuvgichlarning 500— 4000 Pa oralig‘ida bo‘lib, suyuqlikning solishtirma 
sarfi 0.13 1 /m 3 ga tengdir.
Markazdan qochma kuch ta’sirida ishlaydigan chang tutgichlar.
Aksariyat markazdan qochma kuch asosida ishlovchi moslamalarda 
gaz tangensial yo'nalishda berilib, plyonkali sug‘oriladi (24-rasm).
Tozalangan 
| g az
Tozalangan 
g az -+•
C hanglan­
gan gaz
A
77
a)
T
q u y q a
27-rasm. H o i chang tutgichlar:
a)suvli plenkali siklon: 1-kirish naychasi; 2-chiqish naychasi; 3-halqali
kollektor; 4-soplo.
b) chiqarilgan iomchi tutgichli Venturi skrubberi: 1-purkovchi naycha;
2-siklon changtutgich.
Ushbu jihozlar sementdan boshqa changlarning hammasini ushlab 
olishi mumkin. 27 b-rasmda tezlikli gaz yuvgich — Venturi skrubberi 
keltirilgan. Gazlaming hajmi katta bo‘lganda batareyali yoki guruhli 
holda qo‘llaniladi.
4.6. Gazlarni elektrofiltrlarda va tovush, ultratovush yordamida
tozalash
Elektrofiltrlarda gazlar tarkibidagi chang elektr kuchi ta ’sirida 
tozalanadi. Gaz molekulalarni elektr razryadi ta’siri ostida ionlanish 
jarayonida zarrachalar zaryadlanadi. Io n lar changlar yuzasida 
absorbsiyalanadi, so‘ngra elektr maydoni ta ’sirida harakatlanadi va 
cho'ktiruvchi elektrodda cho'kadi.
94

---

Yoyli razryad maydonida zarrachalarning zaryadlanishi asosan 2 
ta mexanizm asosida boradi.
1. 
Elektr maydoni orqali ta’sir etish yo‘li bilan (zarrachalar maydon 
kuchining yo‘nalishi bo‘yicha harakatlanuvchi zarrachalar bilan belgilab 
boradilar ch > 0.5 mkm uchun).
Ionlar diffuziyasi yordamida, (< 0.2 mkm uchun).
Elektrofiltr katta hajmdagi gazlarni 0.01 dan 100 mkmgacha 
o ‘lchamli chang zarrachalarini tozalaydi.
t=400—450°C gidravlik qarshiligi 150 ta Pa., elektr energiya sarfi
0.38-1.8 MDj har 1000 m3 gaz uchun.