S. M. Turobjonov, M. M. Niyazova

102

---

Havo
\
T.X.
T .X . 
i
♦
M.X.
Suyuqlikda 
gazlarning 
yutilish sam arasini ham da 
ularning 
kontaktlashish 
yuzasini oshirish maqsadida 
suyuqlik va gazlarni qarama- 
qarshi 
y o 'n a lish d a
hara- 
katlantirib, ularning yo‘liga 
«Pashig halqalari»dan iborat 
nasad k alar (to ‘ldirgichlar) 
q o ‘uilgan. N atijad a ushbu 
m oslam aning sam aradorligi 
ancha oshirildi.
Barbotajli absorberlar yuqoridagi absorberlarga nisbatan ancha 
murakkab tuzilishga ega (33-rasm). Bu moslamada ham suyuqlik va 
gaz qarama-qarshi yo‘naltiriladi, ham gazlar yutib olinadi. Suyuqlik 
va gaz uzoq vaqt kontaktlashib turishi hisobiga tozalash samarasi 9 2 - 
98% ga tengdir. Kamchiliklari esa jihozning tuzilishi murakkabligi, 
korrozion yemirilishidir.
Havoni zaharli gazlardan tozalash uchun yana xemosorbsiya jarayoni 
ham qo'llaniladi. Masalan, azot oksidlari ishqorlar yordamida 2 
bosqichli xemosorbsiya jarayoni hisobiga tozalanadi:
1. Awal azot oksidlari suvda erib kislota hosil qiladi:
103

---

NO
j
NO
j
+H
j
CHHNO
j
, H N 0 3
2. 
Hosil bo‘lgan kislotalar ishqorlar yordamida neytrallanadi: 
H N 0 2, H N 0
3
+ N a 0 H = N a N 0 2, N aN 0
3
+H 20
Gazlaming qattiq jism yuzasida yutilish jarayoni adsorbsiya deb 
ataladi. Yutuvchi modda sifatida yuqori g‘ovaklikka ega bo‘lgan qattiq 
jismlar qo'llaniladi; aktivlangan ko'mir, silikagel, alumogel, sun’iy 
seolitlar, glinozem, bentonit. Masalan 1 g aktivlangan ko‘mir 1000 m
3
gacha solishtirma yuzaga ega bo‘lishi mumkin. Gaz aralashmalari asosan 
davriy ravishda ishlaydigan adsorberlarga yutib olinadi.
♦ 
Iflos 
Havo
Adsorbent
qavati