S. M. Turobjonov, M. M. Niyazova

4 .8 . Changni rekuperatsiya qilish usullari
Sanoat korxonalarida hosil b o ‘ladigan changlar tozalash 
moslamalarida ushlab olingandan so‘ng, ulardan quyidagi usullar bilan 
qaytadan foydalanish mumkin.
1. Xomashyo sifatida (yoki tayyor mahsulot sifatida).
96

---

2. Chang hosil bo‘lgan korxonaning o ‘zida uni qaytadan ishlatib 
foydalanishni tashkil etish yo‘li bilan.
3. Boshqa ishlab chiqarish korxonalarida mahsulot ishlab chiqarish 
uchun foydalanish.
4. Qurilish maqsadida foydalanish.
5. Qishloq xo'jaligida foydalanish.
6. Tarkibidan foydali komponentlami ajratib olish uchun qayta 
ishlash.
7. Changni b a’zi fizik-kimyoviy xususiyatlarda foydalaniladigan 
jarayonlarda ishlatish.
Changdan xomashyo sifatida foydalanish.
Ushbu usulga issiqlik elektr stansiyalarida hosil bo'lgan qurumdan 
foydalanishni tashkil qilish misol bo‘la oladi. Undan turli korxonalarda 
foydalanishni tashkil qilish mumkin: rezina va shina ishlab chiqarishda 
90% dan ko‘p qismi ishlatiladi, lak-bo‘yoq ishlab chiqarishda ishlatilishi 
mumkin.
Qurumning asosiy xususiyatlaridan biri uning yuqori dispersligi va 
past solishtirma elektrik qarshilikka ega ekanligidir. Korxonalarda hosil 
bo‘lgan gazlar tarkibida qurumning miqdori 80—100 g/m 3.
Ular asosan yonadi va portlaydi (30 a-rasm).
Q urum va changlarni rekuperatsiya qilishning texnologik 
sxemalari:
G a z
30-rasm. 
a ) Forsunka usulida ishlab chiqarilgan qurumli gazlarni
rekuperatsiya qilish sxemasi:
1 -e le k tro filtr; 
2 -g a z
tortgich ; 
3 -s ik lo n la r; 
4-venti l at orni ng
pnevmotransporteri.
97

---