Romatoid Artrit
DR.HATİCE SEVAL
MASATLIOĞLU PEHLEVAN.
Romatoid Artriti Anlamak
Hasta ve hasta yakınlarının hastalıkla daha
iyi başedebilmelerini sağlamak ve yaşam
kalitelerini artırmak için son derece
önemlidir
İyi bilgilendirilmiş ve kendi tedavilerine
aktif katılan bireyler;
daha az ağrı yaşamakta
daha az sıklıkta doktora
başvurmaktadır
Romatoid Artrit Nedir?
Romatoid artrit
en sık görülen
iltihabi
eklem hastalığıdır
Genellikle Kronik
bir durumdur. Yani
süreklidir ancak zaman zaman
alevlenmeler
olur.
Eklemlerde
ağrı, şişlik, katılık
ve
fonksiyon kaybına
neden olabilen
iltihabi bir hastalıktır
Kimlerde Daha Sık Görülür?
Kadınlarda erkeklere oranla
3 kat daha
sık
görülür
Görülme sıklığı 20-50 yaşları arasında en
fazla olmakla beraber çocuklarda ve
gençlerde de görülmektedir
Nedeni Nedir?
RA'da
bağışıklık sistemi
bozulmuştur ve
vücut kendi dokusunu yabancı gibi
algılayıp buna karşı savaş başlatır
Eklemlerde iltihap hücreleri toplanır ve bu
hücrelerden dokulara zarar verecek
maddeler salgılanır
Bilim adamları
, hala romatoid artritte
bağışıklık siteminin vücudun kendisine
savaş açmasına yol açan
nedeni tam
olarak bilememektedir
Genlerin Rolü Var mı?
RA direkt olarak anne-babadan çoçuğa
geçen genetik bir hastalık değildir
Ancak RA'ya yatkınlık hali genlerle geçiş
gösterebilir
RA'lı birçok hastada
HLA-DR4
adı verilen
belirli bir genetik belirleyicinin bulunduğu
gösterilmiştir
Enfeksiyon Romatoid Artriti
Başlatır mı?
Birçok araştırmacı ve hekim RA'nın
başlangıcında
enfeksiyonun rolü
olabileceğini düşünmektedir, ancak
kanıtlanmış değildir
RA bulaşıcı bir hastalık değildir
.
Ortamda çok yaygın olarak bulunan bir
mikrobun, RA'ya yatkınlığı olan kişilerde
bağışıklık sistemini bozarak hastalığa
neden olduğu varsayılmaktadır
Hormonların Rolü Nedir?
Belli hormonlardaki yetersizlik
veya değişiklikler, genetik
olarak yatkın ve çevresel
tetikleyiciye maruz kalmış
bir
kişide romatoid artrit gelişimini
hızlandırabilir
Hastalık
kadınlarda erkeklere
oranla daha sık
ortaya çıkmakta,
gebelikte iyileşebilmekte
veya
gebelikten sonra ve emzirme
döneminde alevlenebilmektedir.
Vücudun Hangi Bölgeleri
Daha Sık Tutulur?
Genelde
el bileklerini
ve
ele en yakın parmak
eklemlerini
etkiler. Ancak
eklemlerin yanında vücudun
diğer bölümlerini de tutabilir.
Genelde
eklemleri simetrik
olarak tutar
; yani bir diz
veya el tutulduğunda diğer
diz veya elin de tutulması
beklenir.
Romatoid Artritin En Sık
Etkilediği Eklemler
El Bileği ve elin eklemleri
Tırnaklara yakın uçtaki
eklemler (başparmağı hariç)
çok etkilenmez
Kalça
Diz
Omurilikte vertebraların
arası
Romatoid Artritin En Sık
Etkilediği Eklem Dışı Bölgeler
Gözyaşı kanalları
Tükürük salgı bezleri
Kalp ve akciğerler
Böbrekler
Romatoid Artritin Özellikleri
Hassas, sıcak, şiş eklemler
Etkilenen eklemlerde simetrik tutulum
Sıklıkla el bilekleri ve el parmak
eklemlerinde iltihap
Yorgunluk, nadiren ateş, genel olarak
kendini iyi hissetmeme durumu
Sabahları veya uzun süreli istirahat sonrası
30 dakika veya daha uzun süreli katılık
Romatoid Artrit Nasıl Gelişir ve
Nasıl İlerler?
Romatoid artrit de çok sayıda romatizmal
hastalık gibi bir
otoimmün hastalıktır
(“oto” öz anlamındadır)
Bu hastalıkta normalde vücudu mikrobik
hastalıklar ve diğer hastalıklara karşı
koruması beklenen kişinin
bağışıklık
sistemi bilinmeyen bir nedenle
eklemlere karşı savaşır
Romatoid Artrit Nasıl Gelişir ve
Nasıl İlerler?
Beyaz kan hücreleri eklemleri oluşturan
kemikleri saran “sinovyum” adlı zara göç
eder ve ısı artışı, kızarıklık, şişlik ve ağrı
ile belirlenen
iltihaba neden olur
(sinovit)
Romatoid Artrit
Nasıl Gelişir ve İlerler?
İltihap sürecinde, normalde ince olan
sinovyum kalınlaşır ve eklemi şiş ve
dokunmayla kabarık hissedilen hale getirir
Çevredeki kas, tendon ve bağlar zayıflar
Romatoid artrit aynı zamanda daha yaygın
kemik kaybı ve sonuçta osteoporoza
(kemiklerin kırığa daha yatkın olmaları)
neden olabilir
Romatoid Artrit
Nasıl Gelişir ve İlerler?
Romatoid artrit ilerledikçe eklemi
destekleyen ve dengede tutan kaslar,
bağlar ve tendonlar zayıflar ve normal
işlev göremez hale gelir
Bu etkiler, romatoid artritte sık görülen
ağrı ve eklem hasarına yol açar
Romatoid Artrit
Nasıl Gelişir ve İlerler?
Hastalığın ileri evrelerinde, iki kemik
birbirine doğru yaklaşıp eklemin
yokolmasına neden olabilirler
Romatoid Artrit
Nasıl Gelişir ve İlerler?
Etkilenen eklemin yanında, deri altında
Romatoid nodül
adı verilen küçük
parçalar oluşabilir
Bu parçaların ebatları bir bezelye ya da
ceviz büyüklüğünde olabilir
Romatoid Artrit
Nasıl Gelişir ve İlerler?
Hastalığın ilk bir-iki yıl içinde kemiklerde
hasara yol açtığına inanılmaktadır.
Bu nedenle hastalığın
erken tanı ve
tedavisi
büyük önem taşımaktadır
Romatoid Artrit
Nasıl Gelişir ve İlerler?
Kalıcı, sürekli eklemlerde ağrısı ve şişlik
olan kişiler romatoid artrit taraması için
mutlaka hekime başvurmalıdır
Romatoid Artrit Tanısı
Nasıl Konulur?
RA tanısının konmasını sağlayan
tek bir
test bulunmamaktadır
Tanı, eklem iltihabı varlığında olası diğer
nedenlerin elimine edilmesiyle konur
Romatoid Artrit
Tanısı İçin Yapılacak Testler
Tıbbi hikaye alınması
Fizik muayene
Laboratuvar testleri
Radyografiler
Eklem sıvısı ve doku örnekleri alınarak
incelenmesi
Romatoid Artrit
Tedavisinde Hedefler
Ağrıyı azaltmak
İltihabı baskılamak
Eklem hasarını yavaşlatmak veya
durdurmak
Sağlıklı olma hissi ve fonksiyonları
iyileştirmek
Romatoid Artrit
Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar
Sağlık davranış değişiklikleri
İstirahat ve egzersiz
Eklem bakımı
Stres azaltma
Sağlıklı beslenme
İlaçlar
Cerrahi
Rutin izlem ve bakımın devamlılığı
İlaçlar
Romatoid artritin seyri ve belirtileri farklı
ilaçlarla kontrol altına alınabilinir veya
yavaşlatılabilinir
Romatoid Artrit Tedavisinde
Kullanılan İlaçlar Nelerdir?
Steroid Olmayan Anti inflamatuvar ilaçlar
(SOAİİ’lar)
Steroidler
Hastalık değiştiren antiromatizmal ilaçlar
Biyolojik ilaçlar
Steroid Olmayan Antiinflamatuvar
İlaçlar (SOAİİ’lar)
RA tedavisinde en sık reçete edilen ve
kullanılan ilaç grubunu oluştururlar
Ağrı kesicilere üstünlüğü
hem ağrıyı
kesmesi
hem de
inflamasyonu
azaltmalarıdır
Steroid Olmayan Antiinflamatuvar
İlaçlar (SOAİİ’lar)
SOAİİ’ler RA’nın oluşturduğu eklem
harabiyetinin seyrini tek başlarına
yavaşlatamazlar
S0Aİİ’lerin mide kanamalarına yol
açabilen mide ülseri oluşturmak gibi bazı
istenmeyen etkileri bulunmaktadır
Steroidler
Birçok bireyde hızlı ve etkin ağrı kontrolü
sağlarlar
En sık kullanılan formları ise düşük doz
steroid içeren haplardır
Eklemlerdeki yangıları gidermek için eklem
içine lokal enjeksiyonlar şeklinde
kullanılabilirler
Yan etkileri artan doz ve kullanım süresi
uzadıkça artabildiğinden mümkün olan en
düşük dozda ve en kısa sürede
kullanılmaları gerekir
Steroidler
Steroid tedavisinin birdenbire kesilmesi
tehlikeli olacağından
dozun azaltılarak
kesilmesi gerekmektedir
Steroidler kan şekerinde yükselme,
katarakt, hipertansiyon, çocuklarda
büyüme geriliği, enfeksiyonlara artmış
yatkınlık, osteoporoz ve tedavi süresinin
uzunluğuna ve kullanılan doza bağlı olarak
kilo artışı gibi riskleri de beraberinde
getirmektedir
Hastalık Değiştiren
Antiromatizmal İlaçlar
İltihabı azaltmak
ve
hastalığın
ilerlemesini önlemek
, en azından
yavaşlatmak için kullanılırlar
Semptom giderici etkilerinin ortaya
çıkması uzun sürebileceğinden genellikle
SOAİİ’larla birlikte kullanılırlar
Genel olarak diyare, göz hasarı, bulantı ve
kusma gibi istenmeyen etkileri bulunabilir
Hastalık Değiştiren
Antiromatizmal İlaçlar
RA tedavisinde en sık kullanılan hastalık
değiştiren antiromatizmal ilaç
metotreksattır
.
Diğer ilaçların belirtileri geçirmeye yeterli
olmadığı romatoid artritli bazı çocuklarda
metotreksat güvenilir ve etkin bir tedavi
seçeneğidir.
Artrit semptomlarının tedavisi için çok
küçük dozlar gerektiğinden dolayı, olası
zararlı etkiler nadiren ortaya çıkmaktadır.
En ciddi istenmeyen etki karaciğer
hasarıdır.
Biyolojik Ajanlar
Romatizma tedavisinde yeni bir çağı
başlattığı düşünülen yeni bir ilaç grubudur
Biyolojik Ajanlar
Doğrudan,
eklemlere zarar veren
immün sistem hücrelerini
hedef alırlar
Sağlıklı bireylerde
TNF
(tümör nekroz
faktörü) seviyeleri dengede tutulurken,
RA’lı hastalarda
ileri derecede artabilir
Bazı ilaçlar, doğrudan, inflamasyonda rol
oynayan birçok hücrenin fonksiyonunu
düzenleyen
TNF adlı proteinin etkilerini
bloke ederek etki gösterir
Biyolojik Ajanlar
Biyolojikleri ajanları kullanan hastalarda
nadiren tüberküloz görülebilir
Tüberküloz riski koruyucu tedavi ile çok
azdır.
Bu nedenle koruyucu tüberküloz
tedavisinin mutlaka düzenli kullanılması
gereklidir
Klasik tedavilere rağmen hastalığı aktif
olan hastalarda biyolojik ajanlar
kullanılabilir
Romatoid Artritte Cerrahi Tedavi
Seçenekleri Nelerdir?
Eklem protezi takma
Tendon tamiri
Eklem zarının çıkarılması
Romatoid Artritle Yaşamak
Düzenli tıbbi bakım, hastalığın durumunu
takip etmek, ilaçların etkinliğini ve olası
olumsuz etkilerini değerlendirmek ve
gerektiğinde tedavileri değiştirmek için
önemlidir.
Takipte düzenli doktor ziyareti önemlidir.
Aynı zamanda kan, idrar ve diğer laboratuvar
testleri yapılabilir ve grafiler çekilebilir.
Romatoid artritli hastalar doktorlarından,
uzun süreli bakımlarının bir parçası olan,
osteporozu önleyici tedaviler hakkında bilgi
alabilirler.
Romatoid Artrit
DR. OZAN DURMAZ
İstirahat ve Egzersiz
Romatoid Artritli kişiler istirahat ve
egzersiz arasında iyi bir denge kurmalıdır.
Hastalığın
aktif
olduğu dönemlerde
daha
fazla istirahat
Hastalığın daha
iyi
olduğu dönemlerde
daha fazla egzersiz
İstirahat
Aktif eklem iltihabının ve ağrının
azaltılmasında ve yorgunlukla savaşımda
yardımcı olabilir
İstirahat Süresi
İstirahatin süresi kişiden kişiye değişmekle
beraber, genel olarak uzun süre yatakta
vakit geçirmektense kısa istirahat molaları
verip daha sonra aktiviteye devam etmek
daha yararlıdır
Egzersiz
Sağlıklı ve güçlü kasların sağlanması
Eklem oynaklığının korunması
Esnekliğin devam ettirilmesi için önemlidir
Ayrıca;
İyi uyumaya yardımcı olabilir
Ağrıyı azaltabilir
Olumlu düşünmeyi sağlayabilir
Kilo kaybettirebilir
Eklem Bakımı
Bazı insanlar eklem etrafına kısa süreliğine
splint
kullanmanın, eklemi destekleyerek
ve onu dinlenmeye alarak ağrı ve şişliği
azalttığını fark ederler
Splintler
çoğunlukla el bileklerinde ve
ellerde, ayrıca ayak bileklerinde ve
ayaklarda kullanılır
Doktor veya fizyoterapist
splint
seçiminde
hastaya yardımcı olabilir
Stres Azaltma
Ağrı ve fiziksel kısıtlılığa yol açan bu
hastalık nedeniyle hissedilen duygular –
endişe, kızgınlık ve düş
kırıklığı
- stres
düzeylerini artırabilir
Stresin romatoid artritin ortaya
çıkmasında rol oynadığına dair kanıt
yoktur
Stres Azaltma
Bazen stres hastalığı ağırlaştırabilir
Stres bir kişinin hissettiği ağrının derecesini
de etkileyebilir
Stres ile başa çıkmak için pek çok yöntem
vardır;
düzenli dinlenme dönemleri,
gevşeme ve eğlenme
gibi
Egzersiz programlar,
destek gruplarında
yer alma ve sağlık ekibi ile iyi iletişim
stresi azaltmanın diğer yollarıdır
İklim
Bazı hastalar hava durumunda ani bir
değişiklik olduğunda artritlerinin
kötüleştiğini söylerler
Özel bir iklimin romatoid artritin
etkilerinden koruyabildiğine veya onun
etkilerini azaltabildiğine dair
bir kanıt
yoktur
Farklı iklimi olan bir yere taşınma, uzun
dönemde kişinin hastalığında bir
değişikliğe genelde yol açmaz
Sağlıklı Beslenme-Diyet
Akdeniz mutfağının
romatoid artrit
aktivitesine iyi geldiğine dair bir çalışma
vardır
Bazı çalışmalar, bazı balıklarda bulunan
omega-3 yağ asitlerinin
romatoid artrit
hastalığındaki iltihabı azalttığını
göstermiştir
Yeterli kalori, protein ve kalsiyum içeren
bir diyetin alınması önemlidir
Sağlıklı Beslenme-Diyet
Bazı hastalar, romatoid artrit için aldıkları
ilaçlar nedeniyle alkollü içecekler içme
konusunda dikkatli olmalıdırlar
Metotreksatın en önemli uzun-dönem yan
etkisi karaciğer hasarı olduğu için
metotreksat alan kişilerin
alkolden uzak
durması
gereklidir
Teşekkürler
Dostları ilə paylaş: |