Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

QURAN YARADILIġIN MƏRHƏLƏLƏRĠ 
HAQQINDA NƏ DEYĠR? 
Qurani-kәrim  dә  Tövratda  olduğu  kimi  dünyanın 
yaradılıĢının  mәrһәlәli  Ģәkildә  olduğu  һaqda  bir  neçә 
ayәdә  söһbәt  açır.  Burada  Quran  vә  elm  baxımından 
yaradılıĢın mәrһәlәlәrini araĢdıracağıq. Quranın bu mövzu 
ilә bağlı ayәlәri bir neçә yerә bölünür. 
Birinci:  “Həqiqətən,  Rəbbiniz  göyləri  və  Yeri  altı 
gündə xəlq edən ... Allahdır”
 1
.
   
                                                                                                
öncә  Yerin  yaradılıĢından  (De:  "Doğrudanmı  siz  Yeri  iki  gündə 
yaradanı  inkar  edir  və  Ona  şəriklər  qoşursunuz?),  sonra  isә  göyün 
tüstü  һalında  yaradılmasından  danıĢır  (Sonra  Allah  tüstü  (düman) 
halında  olan  göyə  üz  tutdu).  Növbәti  ayәdә  isә  yeddi  göyün 
yaranmasını  izaһ  edir.  Onlardan  biri  dünyanın  sәmasıdır.  Hansı  ki, 
ulduzlarla bәzәnmiĢdir (Allah onları (səmaları) yeddi (qat) göy olaraq 
iki gündə əmələ gətirdi. O, hər bir göyün işini özünə vəhy edib bildirdi. 
Biz  aşağı  göyü  (dünya  səmasını)  qəndillərlə  (ulduzlarla)  bəzədik  və 
hifz  etdik).
 
Demәli,  ―بوس‖  [səma]  sözündәn  mәqsәd  (ayәlәrin  ilkin 
zaһiri mәnasına görә) atmosfer deyil. Üçüncüsü, o, dilimizә tüstü kimi 
tәrcümә  olunan,  ―ىبخد‖  [duxan]  sözünü  Yerin  әtrafını  bürüyәn,  әһatә 
edәn  buxar  örtüyü  kimi  izaһ  etmiĢdir.  Halbuki  mәlum  ayәdә  ―ىبخد‖ 
[duxan] sözünün ibtidai mәnasından әl çәkmәyimizә sәbәb ola bilәcәk 
vә  onu  mәcazi  olaraq  buxar  kimi  izaһ  edә  bilәcәyimizә  һeç  bir  әsas 
yoxdur.  Burada  sırf  adi  һәyatdakı  oxĢarlıq  kifayәt  etmir.  Әlbәttә, 
―ىبخد‖  [duxan]  (tüstü)  sözü  bәzi  rәvayәtlәrdә  buxar  mәnasında 
iĢlәnmiĢdir  (Mәrһum  ġәһristani  dә  bir  neçә  rәvayәt  qeyd  etmiĢdir). 
Lakin  birincisi,    bu  rәvayәtlәr  sәnәd  baxımından  araĢdırılmalıdır  (bu 
növ  rәvayәtlәr  ―Tәfsiri-Qumi‖  kimi  kitabdan  nәql  olunduğuna  görә, 
daһa da Ģübһә doğurur). Ġkincisi, eһtimal ki, burada suyun buxarından 
vә  ya  tüstüdәn  mәqsәd  әĢyanı  tәĢkil  edәn  ilkin  zәrrәciklәrdir 
(һidrogen,  oksigen  vә  s.).  Ġnsanların  asanlıqla  baĢa  düĢmәsi  üçün  su 
buxarı kimi izaһ edilmiĢdir. 
1
 Ә`raf, 54; Yusuf, 3;  Hud, 7;  Hәdid, 4. 

---

37