Coğrafi koordinatların təyini.
En və uzunluq dairələri hər bir xəritə vərəqinin
künclərində yazılır. Məsələn, şəkildəki vərəqin cənub və şimal tərəflərinin (paralel-
lərin) en dairələri müvafiq olaraq 54°45´ və 54°50´, qərb və şərq tərəflərinin (meri-
dianların) uzunluq dairələri 18°07´30˝ və 18°15´-yə bərabərdir.
Xəritə üzərində coğrafi koordinatları təyin etmək üçün 1:25000 və 1:50000 miq-
yaslı xəritə vərəqlərində əlavə dəqiqə çərçivəsi mövcuddur. Bu çərçivələrdə meri-
Müstəvi üzərində koordinatlar sistemi
Paralel
Qrinviç meridianı
Uzunluq
Enlik
Ekvator
0º
Layih
ə
114
dian və paralellər növbələşən (
bir dəqiqəlik
) ağ və qara parçalara bölünmüş, də-
qiqə parça ları isə nöqtələr vasitəsilə (on saniyəlik) hissələrə ayrılmışdır.
18
o
15
o
50
o
18
o
43
16
18
o
45
o
54
o
07
o
30
o
43
15
16
54
o
15
o
A
54
o
45
o
20
5
60
74
5
B
3
o
60
74
18
o
08
50
9
8
10
Enlik
Uzunluq
18
o
08 03
=
=54
o
45 35
18
o
08 58
=
=54
o
45 29
54
o
45
o
18
o
54
o
07
o
30
o
50
o
Nöqtələrin coğrafi koordinatlarının müəyyən edilməsi (A nöqtəsi) və coğrafi
koordinatlara əsasən nöqtələrin xəritəyə çəkilməsi (B nöqtəsi)
Hər hansı bir nöqtənin, məsələn, şəkildəki
A
nöqtəsinin coğrafi koordinatlarını
təyin etmək üçün nöqtənin cənub və şərq tərəfindən eyni on saniyəlik nöqtələri
birləşdirən paralel və meridian xətləri keçirilir (
şəkildə müvafiq olaraq 54°45´20˝ və
18°08´50˝
). Çəkilmiş xətlərlə nöqtə arasındakı parçaların enliyi və uzunluğu çərçi və-
dəki on saniyəlik bölgü üzərində müəyyən edilərək (
şəkildə müvafiq olaraq 9˝ və 8˝
)
bu xətlərin (
meridian və paralelin
) en və uzunluq dairəsinin qiymətləri ilə cəmlənir.
Beləliklə, A nöqtəsinin coğrafi koordinatları:
En dairəsi
ϕ
= 54°45´20˝ + 9˝ = 54°45´29˝,
Uzunluq dairəsi
λ
= 18°08´50˝ + 8˝ = 18°08´58˝
Coğrafi koordinatlarına görə nöqtəni xəritəyə köçürmək üçün (
şəkildə B nöq-
təsi
) əvvəlcə bu nöqtənin en dairəsinin qiyməti çərçivənin qərb və şərq tərəflərində,
uzunluq dairəsinin qiyməti isə cənub və şimal tərəflərində kiçik cizgilərlə qeyd edilir.
Sonra bu cizgilər xətkeşlə birləşdirilərək paralel və meridian xətləri çəkilir. Paralel
və meridian kəsişərək nöqtənin xəritə üzərindəki yеrini müəyyən edəcəkdir.
Layih
ə
|
