ZHCI 2Cl' + 2H'
21-120
Bunun kimi da digar çetin hallolan esaslar turşularda hail
Yuxarıda göstarilan maqnezium-hidroksidi hali etmek maqsadila OH' ionları qatılığının azaldılması üçün hidrogen ionlarının alava edilmesi yegana üsul deyildir. Bundan alava, hidroksil ionlarını ammonium ionları ila biriaşdirib, naticada zaif dissosiasiya edan ammonium-hidroksid molekülü amala gatirmak yolu ila da maqnezium-hidroksid çöküntüsünü hali etmek olar. Masalan:
 + 2NHî -ş Mg" + 2NH40H  + 2NHî Fe" + 2NH40H
Qeyd etmek lazımdır ki, ammonium duzlarının hidroksid çöküntüsünü hali etmek qabiliyyati mineral tuşulara nisbatan çox zaifdir. Bunun sababi çetin hall olan çöküntünün amala gatirdiyi hidroksil ionu ila ammonium ionunun amala gatirdiyi  ammonium-hidroksid molekulunun su molekuluna nisbatan yaxş dissosiasiya etmesidir.
Belalikla, ammonium duzları mineral turşulara nisbatan zaif halledicidir. Haqiqatan, ammonium duzlarında ancaq bazi nisbatan hali olan esaslar hali ola bilir. Masalan, alüminium-hidroksid, demir 3-hidroksid, xrom 3-hidroksid va s. kimi, nisbatan çetin hail olan çöküntüler ammonium-duzlarında hali olmur.
Suda çetin hali olan turşuları hali etmek üçün onların mahlula verdikleri H' ionlarının har-hansı bir qalavinin OH' ionları ila birlaşdirmak lazımdır. Masalan:
H2W04 + 201-1' -+ W04” + 2H20
Zaif turşuların çatin hall olan duzlarının turşularda hali olmasının da sababi tuşunun H' ionları ila duzun anionlannın uyğun zaif turşunun dissosiasiya etmayan molekullarını amala gatirmasidir, masalan:
KHC4H406 + H -+ H2C4H406 + K'
CaÇ04, ZnS çöküntüleri da turşularda hamin qaydada hali olurlar:
CaC204 + H' -ş ca•• + HCz04' HC204' + H -ş H2C204 zns + H—) Zn•• + HS'
Gümüş-xlorid, gümüş-yodid, barium-sulfat va s. kimi qüwatli turşu duzlannın mineral turşularda hell ola bilmamalarinin sababi İsa, yena da naticada dissosiasWa edan birlaşmanin amala galmasidir.
Çetin hali olan çöküntüleri, habela, davamlı kompleks ionlara keçirmakla hail etmek olar. Masalan, gümüş-xlorid çöküntüsü turşularda hall olmadığı halda, ammonium-hidroksid mahlulunda çox yaxşı hali olur. Buna sabab çöküntünün mahlula göndardiyi gümüş ionları ila ammonyak mahlulunda hamişe olan NH3 molekullarının qarşılıqlı tesiri naticasinda  kompleks İonunun amala gelmesidir. Göstarilan proses naticasinda Ağ ionharının qatılığı azalır, bununla da çöküntü ila mahlul arasındaki tarazlıq pozulur va çöküntü hall olur.
Bu reaksiyanın ion tanliyini aşağıdaki kimi yazmaq okar:
Agcı + 2NH3 -9  + Cl'
Civa 2-yodid çöküntüsünün kalium-yodid mahlulunda hail olmasını da göstarilan qayda ila izah etmek olar. Bela ki, civa 2yodidla kalium-yodid molekullarının mahlula gönderdikleri ikivalentli civa va yodid ionları kalium-yodidin artığına rast galir va naticada [HgJ4]” kompleks ionunu amala getirir.
 Göstarilan reaksiya tanliyindan aydın görünür ki, civa 2yodid çöküntüsünün onunla eyni ionu olan KJ mahlulunda hali olması nainki azalır, aksine çöküntü tamamila hali olur. Bu da naticada kompleks ionunun amala galmasila alaqadardır.
Nahayat, göstarmak lazımdır ki, çöküntünün hail olmasına oksidlaşma-reduksiya prosesleri da tesir gösterir. Masalan, mis 2-sulfid, kobalt-sulfid, bismut-sulfid, nikel-sulfid va s. çöküntüleri xlorid va sulfat turşularında hail olmadıqları halda, qızdırmaqla qatı nitrat turşusunda hali olurlar. Masalan, mis 2-sulfidla nitrat turşusu aşağıdaki tanlik üzra reaksiyaya daxil olur:
3Cus + 8HN03 —h  + 4H20 + J3S + 2NOT
Göstarilan reaksiyanın mahiyyati ondan ibaratdir ki, nitrat turşusu mis 2-sulfidin mahlula göndardiyi sulfid ionunu sarbast kükürde qadar oksidlaşdirir. Ona göra da sulfid ionlarının mahlulda qatılığı azalır; lakin Cu" ionlarının qatılığı artır. Bununla da mis 2-sulfid çöküntüsü hali olur.     
Bazan çöküntünün hali olması üçün, onun tarkibina daxil olan elementlardan birini redüksiya etmek lazım gelir, masalan,  sulfat turşusunda hali olmur. Lakin o sulfat turşusu mühitinda kalium-nitrit alava etdikda hali olur. Bunun sababi, turş mühitda Mn" ionunun kalium-nitritin tasirila Mn" ionuna qadar redüksiya etmesidir.
 + KN02 + Hş04 -ş MnS04 + KN03 + 2H20
Yuxarıda deyilanlardan aydın olur ki, hallolma hasili analitik kimya praktikasında böyük ahamiyyata malikdir. Hallolma hasili qaydasından istifada edarak bir ionu başqa bir iondan ayırmaq mümkündür. Bunun kimi da hallolma hasilinin qiymatina göra har hansı çatin hall olan çöküntünü hall etmek üçün zaruri şartlarin nadan ibaret olmasını avvalcadan müayyanlaşdirmak mümkündür.
Ədəbiyyat
1.ŞabanovƏ.L.Analitik kimyanın əsasları,Bakı,“Maarif,
1997,286s.
2.ƏliyevaR.Ə.,ÇıraqovF.M.,HüseynovF.E.Analitik
kimyadan praktikum,Bakı,2004,512s.
3.ƏliyevaR.Ə.QurbanovƏ.H.Fiziki-kimyəvianaliz
metodlarının nəzəri əsasları,Bakı,2001,266s.
4.QəmbərovD.H.,ÇıraqovF.M.,NağıyevX.C.Titrimetrik
analiz,Bakı,2001.
Dostları ilə paylaş: |
