www.vivo-book.com
50
Mən gülürdüm, onları acıqlandırmağı həddən artıq
istəyirdim.
– Mən alman bütünə baş əyməkdənsə, bütün həyatımı
qırğız çadırında köçəri kimi yaşamağı daha çox istəyərdim,
– qışqırdım.
– Hansı bütə? – general artıq acıqlanmağa başlayaraq
bağırdı.
– Sərvət yığmağın alman üsuluna. Mən bura uzun
müddətə gəlmişəm, amma buna baxmayaraq, hər halda,
burada sezdiklərim, sınaqdan keçirdiklərim mənim tatar
mənşəyimi hiddətləndirir. Allah haqqı, belə səxavətli
adamları istəmirəm! Mən burada artıq dünən on verst ətrafı
dolaşa bildim. Hə, eynən əxlaq dərsi verən şəkilli alman
kitabçalarında olduğu kimidi: buranın hər yerində hər evdə
özlərinin faterləri
23
var: dəhşətli dərəcədə səxavətli və qeyri-
adi dərəcədə doğrucul. Həm də elə doğruculdular ki, onlara
yaxınlaşmaq belə qorxuludu. Yaxınlaşmağa qorxduğum
doğrucul adamlardan zəhləm gedir. Hər bu cür faterin ailəsi
23
fater – vater – ata, alm.
www.vivo-book.com
51
və onların hamısı axşamlar ucadan ibrətamiz kitablar
oxuyurlar. Evlərin üzərində cökə və şabalıd ağacları
xışıldayır. Günəşin qürubu, evin damında leylək və hər şey
qeyri-adi dərəcədə poetik, riqqət doğurandı…
– Acığınıza gəlməsin, general, icazə verin, mən daha
təsirli şeylər danışım. Mən özüm rəhmətlik atamın da cökə
ağacının altında, bağçada axşamlar ucadan mənə və anama
bu cür kitablar oxuduğunu xatırlayıram… Axı, mən özüm
bu barədə lazım olan kimi mülahizə yürüdə bilərəm. Hə,
bütün buradakı bu cür, faterin tam köləliyində və itaətində
olan ailələr kimi. Hamı öküz təki işləyir, hamı cuhud təki
pul yığır. Tutaq ki, fater artıq nə qədərsə qulden toplayıb,
böyük oğluna ümid edir, yəni ki, ona torpaqcığazını vermək
istəyir; buna görə də qızlarına cehiz vermirlər, onlar da
qarıyıb qalırlar. Elə bunun üçün də kiçik oğullarını ya
köləliyə, ya da ki, pul müqabilində əsgərliyə satırlar, pulu
isə evdəki kapitala qatırlar. Düzdü, bu, burda baş verir; mən
sorğu-sual eləmişəm. Bütün bunlar başqa şeydən yox,
namuslu, həddən artıq namuslu olmaqdan törəyir; o qədər
namusludular ki, satılmış kiçik oğul da inanır ki, onu başqa
|