Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

El/en i/ch
mlrd
N eft q azib
olish
Tab.gaz
q azib olish
K o ’m ir
qazib olish
PoMat
eritish
A vto m o bil
i/ch
s e m e n t i/ch
(0
2
(0
D avlatlar
I
N
c
N
n
3
N
M
ln
t
N
c
N
c
o
тз
N
c
N
s
£
2
£
■S
2
£
2
2
jo
c
2
^O
2
2
AQSH
3800
3 1,7
350
10,6
58
2,4
900
18,0
90
13,8
8
22,9
75
6,8
Yaponiya
910
7 ,6
1 0,0
3
0,1
7,5
0,2 100
15,4
9
25,7
90
8,2
Germaniya
550
4 ,6
3
0,1 2 0,1
300
6,0
40
6,2
4
11,4
40
3,6
Fransiya
513
4 ,3
3
0,1
4
0,2 10 0,2 20
3,1
3,5
10,0 22 2,0
BBritaniya
345
2 ,9
98
3,0
75
3,1
70
1.4
17
2,6
1,5
4 ,3
9
0,8
italiya
240
2,0
5
0,2
25
1,0 1 0,0
30
4,6
1,4
4 ,0
40
3,6
Kanada
577
4 ,8
85
2,6
16
0,7
75
1,5
16
2,5
1,5
4 ,3
10
0,9
zbekiston
48
0,4
8 0,2
50
2,1
3
0,1 1 0,2 0,2 0,6 6
0,5
12000100
3300
100
2400
100
5000
100
650
100
35
100 1100 100
IV B O B .
Q ISHLOQ X O ’JALIGI: G EO G R A FIK RIVOJLANISHNING BO SQ IC HLA RI VA
0 ’ZIGA X O S XUSUSIYATLARI
Zamonaviy FTI ning rivojlanish bosqichlari
Q ish lo q x jaligi - bu a h o li q a d im d a n v a h ozirgi FTI rivojlanib k e la y o tg a n
ish la b ch iq a rish s o h a sid ir . Bu s o h a n a fa q a t a s o s iy o z iq -o v q a t y e tk a z ib b eru vch i
m a n b a , h iso b la n a d i balki, k o ’pchilik ah o lin in g o ’z ig a x o s tu rm u sh tarzidir. XX-
XXI a sr b  s a g ’a s id a a g ra r se k to r d a ish la y o tg a n ah oli s o n i 1 ,3 m lrd .g a yetdi,
q ish lo q x o ’jaligi jo y la rid a y a s h a y o t g a n o d a m la r u m u m iy s o n i e s a 2 ,6 mlrdni
tash kil qildi (1 9 9 7 y . a h o lin in g 4 4 fo iz ). M azkur s o h a n in g a s o s iy xu su siy a tla ri:
k e n g v a uzun dalalar, s o v u q m o ’tadil v a is s iq a g r o la n d sh a ftn i o ’z ic h ig a oladi.
U sh b u s o h a d a y e r g a a s o s iy e ’tibor q a ra tilg a n , c hu n k i y e r a s o s iy fo y d a o lish
m anbaidir. Bu m e h n a tn i g e o g r a fik b o ’lin ish ig a o lib k ela d i v a q ish lo q x jaligi
b ila n s h u g ’u lla n is h d a r a ja la rin i a n iq la b b e r a d i. Q is h lo q x  ja lig in in g k e lib
ch iqish i terim ch ilik d an o vch ilik k a  tilg a n d a n s o ’n g b o s h la n a d i, y a ’ni 1 m ing yil
a w a l . Tabiat b ilan ta n is h is h u c h u n y a x sh i im kon tu g ’ildi, 
0
’sim lik la m in g har xil
turlari p a y d o b o ld i v a h a y v o n la r q  lg a  rgatildi. A g a r hozirgi k u n d a g i va 10
m ing yil a w a l b  lg a n q ish lo q x jaligini ta q q o s la y d ig a n b  lsa k ”, h a m ju d a h a m
katta  zgarishlar го’у b e r g a n v a ular g eo g ra fik xaritani h a m d a sim lik v a h a y v o n o t
olam in i d u n y o b o ’y ich a ta q s im la n is h in i  zgartirdi. H ozirgi k u n d a e n g birinchi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

b o lib O s iy o v a Afrikada q  lg a  rgatilgan q u sh la r b a rch a q ifa la r d a parvarish
q ilin m oq d a. L ekin, m ah ailiy ekin-terin bilan s h u g ’u lla n a d ig a n  lk alar h a m bor,
bular: A vstraliya, S h im oliyA m erik a v a Yevropadir. Jan u b i-G ’arbiy va jan u b i-S h arq iy
O s iy o d a e s a ekinlar q ish lo q x jaligining 7 0 - 8 0 foizn i tash k il qiladi.
S h u n d a y qilib, q ish lo q x o ’jaligi yerlarining e g a lla n is h i v a m in taq aviy tem ir
y llarining qurilishi bilan b o g ’liqdir. X lX -a sm in g o xiriga kelib e s a , sh im o liy h a m d a
J a n u b iy A m erik a , A vstraliya va Y angi Z e la n d iy a d a ch orvach ilik n in g rivojlanishi