Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

b e r a y o tg a n i b e jiz e m a s . C h u n k i, bu m a m la k a tla r d a sifa t k  rsa tk ich la ri ju d a
y u q o ri d a r a j a g a e g a b  lg a n m e h n a t r e s u r s la r i m a v ju d . Q u y id a g i j a d v a ld a
m a m la k a tla rd a m avju d m e h n a t resu rsla ri u lu sh i h a q id a m a ’lu m otlar keltirilgan.
3 -ja d v a l
J a h o n m a m la k a tla r in i d e m o g r a f ik s a l o h i y a t i b o ’y ic h a t ip la r g a a jr a tis h
.c
з
Aholisi
Tabiiy harakati
koeffitsienti
c
0
)
'c0
Aholining yosh
tarkibi, foiz
Aholining
'rtacha umr
davri
3
o>
ra
c
c
1
(0
ш
E
n
5
S
o
n
i,
 
m
ln
. 
k
Ul
u
sh
i, 
fo
iz
T
u
g
’il
is
h 
koe
f.

lim
 
ko
ef.
T
a
b
ii
y
 

s
is
h
 
koe
f.
ш
8
E
o
(б
ш
o
00
0-14 15-64
65
E
rk
a
k
la
r
A
yo
lla
r
1. “Yettilik"
mamlakatlari
6 88 7 6 2 2
11,5/10,9
12/13
9/9
3/4
6/7
19/20 56/66 15/14 74/73 81/80
II. Iqtisodiy
rivojlangan, lekin
tabiiy demografik
89/86
1,5/1,5
11/12
8/9
3/3
6/6
18/19 58/67 14/14 75/75 81/81
salohiyati bir-
muncha cheklan-
gan mam lakatlar
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Mamlakatlaming 
gu
ru
h
la
ri
Aholisi
Tabiiy harakati
koeffitsienti
B
o
la
la
r 
l
im
i 
koef
fit
sie
nti
Aholining yosh
tarkibi, foiz
Aholining
»’rtacha umr
davri
S
o
n
i,
 
m
ln
. 
k
U
lu
s
h
i, 
foiz
T
u
g
’il
is
h 
koef.

lim
 
koef.
T
a
b
ii
y
 

s
is
h
 
koef.
0-14 15-64 65
E
rk
a
k
la
r
is
o
III. Iqtisodiy
salohiyati katta
blgan, yuqori
sur^atlarda
144/136
2 ,4/2,4
15/16
7/9
8/7
6/6 21/22
57/66
12/12
7 5/73 80/78
rivojlanayotgan
malakatlar
IV. Ulkan tabiiy
va rekretsion
resurslarga ega
4 36/317
1 ,4 /1 ,2
18/19
9/8
9/11
10/12
22/23 56/67
12/10
7 0/6 9 77/75
mamlakatlar
V. Jahonda eng
ko’p sonli
rivojlanayotgan
1385/1350
2 3,2/23,7
25/28
9/7
16/21 27/31 35/38 50/58 5/4
66/6 2 72/70
mamlakatlar
VI. Rivojlanayot-
gan mamlakat-
larning asosiy
guruhi. Iqtisodiy
3 041/2950
50.8/51.7
33/36 11/14
22/22
4 7/52 36/38 50/59 4/3
5 8/56 67/64
taraqqiyot deyarii
kuzatilayotgan
mamlakatlar
VH. Iqtisodiy
qoloq, taraqqiyoti
kuzatilmayotgan
581/514
9.7/9.0
44/46 16/17 28/29 88/104 46/48 51/50 3/2
4 7/4 3 53/49
mamlakatlar
Dunyo bo’yicha
5982/5702
100/100
23/24
9/9
14/15 57/62 31/32 52/62 7/6
6 4/6 4
68/68
D u n y o d a m e h n a t resu rsla rin in g e n g k o ’p m iqdori VI guruh m a m la k a tla rig a
to'g'ri k elad i. M azkur m a m la k a tla rd a hozirgi v a q td a d u n y o d a m avjud 3 ,7 mlrd.
k ish ig a te n g m e h n a tg a layo q a tli a h o lin in g 1 ,8 mlrd. yoki 4 8 ,6 foizi t o ’p !a n g a n .
M azkur k o ’rsatkich b  y ich a k ey in g i o ’rinni V guruh m am lakatlari e g a lla y d i.
S h u b ila n b ir g a , d u n y o d a e n g sifa tli m e h n a t r e s u r s la r i I v a li gu ru h
m a m ia k a tla rid a m a v ju d . U s h b u m a m la k a tla rd a m e h n a t g a la y o q a tli y o s h d a g i
a h o li s o n i 5 1 5 m ln. kish ini y ok i d u n y o d a m avju d b a r c h a m e h n a tg a layo q a tli
y o s h d a g i ah o lin in g 1 3 ,9 foizini tash k il qiladi.
J a h o n m am lak atlari ta b iiy (m in eral, yer, su v, iqlim v a b io lo g ik ) r esu rsla r
bilan xilm a-xil ta r zd a ta ’m in la n g n .
“Yettilik” d avla tla rid a fo y d a la n ila y o tg a n yer quruqlik y u z a s in in g 1 5 ,8 foizi
t o ’g ’ri kelad i. U s h b u m a m la k a tla rn in g k pchiligi m in eral resu r sla r bilan y a x sh i
t a ’m in la n g a n . A Q S H , K a n a d a , F ra n siy a , B uyuk Britaniya v a G erm an iya t o s h k o ’mir
v a q n g'ir ko'mir bilan yuqori d a r a ja d a ta ’m in la n g a n . A Q S H , K a n a d a , F ran siya
v a Y a p o n iy a g id r o e n e r g iy a r e s u r s la r ig a , birinchi u ch m a m la k a t y a n a y a d r o
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

e n e r g iy a s ig a h a m boydir. U m u m a n , A Q SH v a K a n a d a tabiiy resu rslarn in g d eyarli
b a rch a turlari bilan y a x sh i ta ’m inlangan dir.
H a y d a la d ig a n v a s u g  r ila d ig a n y e rla r m a y d o n la r i A Q S H v a K a n a d a d a
bir n e c h a o ’n m ln g e k ta r n i, F r a n s iy a , G e r m a n iy a v a Ita liy a d a bir n e c h a o ’n
m ln . g e k ta r n i ta s h k il e ta d i. U s h b u m a m la k a tla r s u v v a o ’rm on r e s u r s la r ig a
h a m boyd ir.
Ikkinchi gu ru h m am lak atlari ich id a A vstraliya tab iiy r esu rsla rn in g b a r c h a
turlari bilan y a x s h i t a ’m in la n g a n . U m u m a n S in g a p u r , B e lg iy a , L y u k se m b u rg ,
L ix ten sh tey n va b o s h q a mitti d avlatlard an ta sh q a r i ikkinchi g u r u h g a kiradigan
q o lg a n m a m la k a tla rn in g b a r c h a si tabiiy r esu r sla rn in g u yoki bu turlariga boydir.
J u m la d a n N o n /e g iy a g id r o e n e r g iy a resu rslari, S h v e t s iy a v a F in lan d iya su v, y e r
v a rek re a tsiy a resu rsla ri bilan yuqori d a r a ja d a t a ’m inlangan dir.
U c h in ch i g u r u h g a kiruvchi m a m lak atlar ich id a Isp a n iy a , P o rtu g a liy a , K oreya
R e sp u b lik a s i v a Y an gi Z e la n d iy a yer, s u v h a m d a r ek re a tsiy a resu rsla rig a boy.
T  rtin ch i g u r u h m a m la k a tla r in in g a s o s i y q is m i уег, s u v h a m d a iqlim
resu rslari bilan y a x sh i t a ’m in la g a n (A rgen tin a, C h e x iy a , U rugvay, S lo v e n iy a ) yoki
rek riatsion r e s u r s la r g a b o y ( S e y s h e l o r o ’llari, A n tigu a v a B arb u d a, S en t-K risto fo r
v a N e v is , M alta) m a m la k a tla rid a n iborat.
B e sh in c h i gu ru h tabiiy resu rsla r bilan xar hil ta ’m in la n g a n m a m la k a tla rd a n
ta sh k il t o p g a n . S h u la r n in g ic h id a уег, s u v v a m in e ra l r e s u r s la r bilan y a x s h i
ta ’m in la n g a n m a m la k a tla r (U k rain a, P o ls h a , R u m in iy a , T urkiya, Q o z o g ’is to n ,
0 'z b e k is t o n , Misr, T u n is, JA R , N am ibiya, M ek sik a , B raziliya, Chili, V e n e s u e la v a
b o s h q a ) la r b ila n n a v b a t d a r e s u r s la r n in g bir turi h i s o b i g a r iv o j la n a y o t g a n