Таълими методикаси book · December 022 citations reads 2,437 author

Umumiy metodika – 
maktabda geografiya fanini o‘qitish mazmunini, maqsadi, 
vazifalarini, tashkil etish jarayonini, ta’lim va tarbiya turlarini, ta’lim metodlari va 
usullarini, ulardan foydlalanish yo‘llarini, ta’lim va vositlarini, sinfdan tashqari 
ishlar va boshqalarni o‘rgatadi. 
Xususiy metodika – 
maktab geografiya kurslarining maqsadi, vazifasi, mazmuni, 
tarkibiy geografik bilim, ko‘nikma, malakalar shakllantirish, har bir kurs bo‘yicha 
o‘quvchilar amaliy va mustaqil ishlarning tashkil etilishi va boshqalar bilan 
shug‘ullanadi. 
Loyiha
-ko‘pincha iqtisodiy-ijtimoiy yo‘nalishda, qurilish, ilmiy ishlarni amalga 
oshirish holatlarida qo‘llaniladi. Bu atama pedagogikaga XX asr boshlarida kirib 
kelgan. Bunday yo‘nalishdagi o‘qitish loyiha asosida istiqbolli o‘qitish metodi deb 
hisoblanadi. 
Kreativ ta’lim metodi. 
Talabalarning ijodiy qobiliyatini takomillashtirishga 
yo‘naltirilgan bo‘ladi. Ayniqsa muammoli, loyihalashtirilgan va jadallashtirilgan 
ta’limlarning qo‘llanishi o‘quvchi-talabalarda yaratuvchanlik, bunyodkorlik 
qobiliyatlarini o‘sishiga olib keladi. 
Ko‘p o‘lcham-matritsa metodi. 
Bu metod ilmiy izlanuvchi va yaratuvchining 
morfologik-taktik muammolariga suyanadi: 
-yechilayotgan g‘oyaning ayrim elementlari ma’lum darajada ilgaridan ma’lum; 
-g‘oyaning yechimida uning ayrim qirralari va elementlari noma’lum; 
-muammo yechimi ma’lum emas. 
Erkin assotsiatsiyali metod. 
Evristik faoliyatni yuritish bu metod yuqori 
darajadagi ijodiy faoliyatni baholashda, g‘oyalarni ilgari surishda yangi-yangi 
assotsiatsiyalarni izlab topish imkonini yaratadi. 
Inversiya metodi. 
Bu ijodiy vazifalarni yechimini izlab topishda kutilmagan, 
yangi holatlarda g‘oyalarni yechimini topishga qaratilgan. 
Empotik metod. Empotiya 
(grekcha so‘z bo‘lib, 
empateia - 
qayg‘urish ) 
ko‘pincha shaxsiy analog metodi ham deyiladi. Analog usulining o‘ziga xosligi 
shundaki, bunda intuitiv va mantiqiy fikrlarning o‘zaro uchrashuvi (to‘qnashuvi)da 
masala o‘z yechimini topadi.Analog keng ma’noni o‘z ichiga oladi. Analoglar o‘z 

---

290 
navbatida boshqa analoglarni aniqlashi mumkin; ular shakl, struktura, funksiya, 
jarayonlarni o‘z ichiga oladi. 
Sinetik metod. 
Sinetika- (turli elementlarni birlashtiruvchi)metodi ijodkorlik 
faoliyatini rag‘batlantirish uchun alohida sharoit, muhit yaratadi, kutilmaganda 
yangi analoglarning va assosatsichning tug‘ilishi yoki yaratilishiga sabab bo‘ladi.