Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘zgartirilgan standart qurilmalarni o‘qotar qurollar turkumiga
taalluqligini aniqlash . Ayrim standart qurilmalar, keyinchalik ulardan ayrim turdagi o‘qotar qurollar sifatida foydalanish maqsadida o‘zgartirilishi mumkin. Bunday qurilmalarni o‘zgartirilganligini aniqlash, ushbu qurilmalarning o‘qotar qurollar turkumiga taalluqliligini aniqlashning o‘ziga xos xususiyatidan iborat. Bunday o‘zgartirilgan qurilmalar sirasiga qurilish-montaj to‘pponchalari, raketnitsalar, starat to‘pponchalari va revolverlari, pnevmatik qurollar va ayrim hollarda o‘yinchoqlar ham kiradi. Bu kabi standart qurilmalar urib-quyib yuboruvchi mexanizmli o‘qotar qurollarning ayrim turlariga o‘xshash ishlab chiqarilgan bo‘lsa- da, ammo ularning tuzilishidagi ayrim xususiyatlar (ishlab chiqarishda kiritilgan maxsus o‘zgartirishlar) ulardan jangovar o‘q-dorilar (o‘qli yoki sochma o‘qli patronlar)ni ishlatish imkoniyatini bermaydi. Ko‘rib o‘tilayotgan qurilmalarning ayrim tarkibiy qismlari yoki tugun hamda mexanizmlarini o‘zgartirib (olib tashlab yoki birorta tarkibiy qism qo‘shib) o‘qotar qurolga o‘zgartiriladi. Qurilish-montaj to‘ponchalarini tadqiq qilishda turli masofadan o‘q otish imkoniyatini beradigan o‘zgartirishlarini aniqlash lozim. Qurilish- montaj to‘pponchasini qurol sifatida ishlatish uchun o‘zgartirishda, uning quyib yuboruvchi va uruvchi mexanizmlarini ajratish, ya’ni, ularni bir- biridan alohida ishlaydigan qilish zarur. Chunki, beton va g‘ishtli tuzilmalar (devorlar)ga maxsus (dyubel) mix qoqish uchun mo‘ljallangan qurilish-montaj to‘pponchalari xavfsizlik maqsadlarida maxsus saqlovchi mexanizm bilan ta’minlanadi. SMP–1 qurilish-montaj to‘pponchasi mix qoqilayotgan mustahkam tuzilma (devor)ga stvolda joylashgan saqlovchi mexanizm bilan maxkam bosilganda ishlaydi. Bunday bosishda harakatlanuvchi tortqich quyib yuboruvchi ilmoqni ishlamaydigan tarzda ushlab turuvchi saqlovchi mexanizmni ochadi va uruvchi mexanizm ishlab ketadi. 223 Bu prinsipda ishlaydigan SMP–1 qurilish-montaj to‘pponchasidagi qo‘yib yuboruvchi va uruvchi mexanizmlarini bir–biridan ajratish uchun stvolni kaltalashtirish, maxsus saqlovchi mexanizmni olib tashlash yoki uni ishlamaydigan qilib qo‘yish orqali erishiladi. SMP–3, SMP–3M, SMP–4 qurilish-montaj to‘pponchalarining esa saqlovchi mexanizmi olib tashlanadi yoki saqlovchi (blokirovka qiluvchi) stakancha eng chetki orqa holatga o‘tkazilib, u bilan stvolda joylashgan burtiq orasiga qalinligi 8–10 mm bo‘lgan mufta o‘rnatilib, qotirib qo‘yish bilan o‘zgartiriladi. Raketnitsalarni tadqiq qilishda, bunday qurilmalardan oddiy (unitar) o‘qli yoki sochma o‘qli patronlar bilan otish imkoniyatini beruvchi o‘zgartirishlarni aniqlash zarur bo‘ladi. Buning uchun, raketnitsa stvolida yoki bu stvolning o‘rniga boshqa, standart jangovar patron otilishi mumkin bo‘lgan boshqa stvol o‘rnatiladi. Signal (start) to‘pponchasi yoki revolverini tadqiq qilishda, nishonga o‘q otishda snaryadga to‘g‘ri chiziqli yo‘nalish beradigan tarzdagi o‘zgartirishlarni aniqlash kerak. Odatda, bunday to‘pponcha yoki revolverlar tashqi tuzilishi jihatidan standart jangovar o‘qotar qurolga o‘xshash qilib ishlab chiqariladi va ularni o‘zgartirish, tekshirilayotgan qurilma stvoli, barabani yoki magazinini standart jangovar patronga mos qilib parmalash bilan amalga oshiriladi. Bu holda, magazin yoki barabandagi barcha kamoralar parmalanmasligi mumkin. Shuning uchun: «agar signal (start) to‘pponchasi jangovar patronlar bilan jihozlangan (o‘qlangan) bo‘lsa, bunday qurilmani o‘qotar qurol deb hisoblash mumkin» 1 degan fikrga qo‘shilib bo‘lmaydi. Chunki start to‘pponchasi, jangovar patron otiladigan tarzda o‘zgartirilmagan bo‘lsa va hatto ularning magazini jangovar patronga moslashtirib kaltalashtrilgan bo‘lsa ham, o‘qotar qurol hisoblanmaydi. Ammo, ta’kidlash joizki, qonunga xilof ravishda signal to‘pponchasi va undan otish uchun mo‘ljallangan jangovar patronlar saqlagan shaxs O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 248-moddasi bilan javobgarlikka tortiladi, chunki, qonunga xilof ravishda nafaqat o‘qotar qurol, balki jangovar o‘q-dorilarni ham olib yurish, saqlash, tayyorlash va o‘tkazish uchun ham jinoiy javobgarlik belgilangan. O‘qotar qurollar, tashqi tuzilishi jihatidan qurolga umuman o‘xshamaydigan, ammo, ayrim tarkibiy qismlari qurollarning qism va 1 Qarang: Железняк А . С . Относится ли стартовый пистолет к огнестрельному оружию . — « Труды ВНИИОП при МООП РФ », 9– том . – М ., 1985. — С .76. 224 mexanizmlariga mos keladigan ayrim standart mexanizmlardan ham tayyorlanishi mumkin. Yuqorida sanab o‘tilgan barcha tadqiqotlar jarayonida, otuvchi qurilma tayyorlangan mexanizmning guruhiy taalluqliligini aniqlash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Agar bunday imkoniyat bo‘lmasa, ekspert, tekshirilayotgan mahsulot yoki mexanizmni qurolning qismi va mexanizmi sifatida ishlatish mumkin bo‘lgan qismlarining mo‘ljallangan maqsadini qayd etadi va ularning tuzilishini ta’riflab yozadi. Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|