O`zb tarix 11 узб indd

Atamalar izohi
!
Bakalavr
– (
lot. 
Baccalaureus) Oliy ta’lim dasturining birinchi 
bosqichini tugallagan talabalarning ilmiy darajasi.
Magistr
– (lot. – boshliq, ustoz) ayrim mamlakatlarda bakalavr va fan 
doktori oʻrtasidagi ilmiy daraja. Tayanch oliy taʼlim kursidan soʻng qoʻ-
shimcha dastur bajargan, maxsus imtihonlarni topshirgan va muayyan il-
miy ishni himoya qilgan shaxslarga beriladi.
Savol va topshiriqlar
:
1. Mustaqillik yillarida qanday yangi oliy o‘quv yurtlari tashkil etildi?
2. Bugungi kunda oliy ta’lim muassasalarining soni qancha? Ularning 
yildan-yilga ortib borish omillari nimada?
3. Oliy ta’limdan keyingi ta’lim tizimining mustaqillik yillaridagi o‘zga-
rishlari qanday bo‘ldi?
4. 2017-yil oliy ta’lim tizimida qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ldi?
5. Qo‘shimcha adabiyotlardan foydalanib, quyidagi jadvalni to‘ldiring.
Institut
Universitet
Akademiya
Xorijiy universitet

---

81
VI BOB.
 MUSTAQILLIK YILLARIDA ILM-FAN
VA SPORTNING RIVOJLANISHI 
12-mavzu.
 O‘zbekistonda ilm-fan
Mustaqillikning dastlabki yillarida ilm-fan
. Yuzaga kelgan yangi 
tarixiy shart-sharoit ilm-fan sohasini tub islohot qilishni taqozo etdi. Zero, 
dolzarb ilmiy-texnik muammolar hal qilinishi respublikaning rivojlanishini 
ta’minlar edi. 
Avvalo, Prezidentning 1992-yil martdagi farmoni bilan ilmiy kadrlar 
tayyorlanishini tashkil etuvchi vakolatli organ – Oliy attestatsiya komissiyasi 
(OAK) tashkil etildi. 
Prezidentning 1992-yil iyuldagi «Ilm-fanni davlat yo‘li bilan qo‘llab-
quvvatlash va innovatsiya faoliyatini rivojlantirish to‘g‘risida»gi farmoni 
asosida respublika olimlari xorijiy mamlakatlarga tajriba oshirishga 
yuborilishi yo‘lga qo‘yildi. Ilmiy natijalarni ichki va tashqi bozorga olib 
chiqish bilan shug‘ullanuvchi Respublika ilmiy ishlanmalarni innovatsiya 
tijorat markazi Fanlar akademiyasi tarkibida tashkil etildi.
1997-yil Xorazm Ma’mun akademiyasi qayta tiklanib, Fanlar akade-
miyasining mintaqaviy bo‘linmasi sifatida tashkil etildi.
2000-yili Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik institutining qo‘lyozmalar 
fondi dunyoning eng boy qo‘lyozmalar xazinasidan biri sifatida YUNESKO 
madaniy merosi ro‘yxatiga kiritildi.
Prezidentning 2006-yil avgustdagi 
«Fan va texnologiyalar rivojlanishi-
ning muvofiqlashtirish va boshqarishni 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘- 
risida»gi qaroriga muvofiq Vazirlar
Mahkamasi huzurida Fan va texnolo- 
giyalarni 
rivojlantirishni 
muvofiq-
lashtirish qo‘mitasi tashkil etildi
(bugungi kunda vazirlik). Qo‘mitaga
fan va texnologiyalarni rivojlantirish-
ning ustuvor yo‘nalishlarini ishlab 
chiqish, akademik va oliy ta’lim 
Innovatsion g‘oyalar, texnologiya-
lar va loyihalar Respublika
yarmarkasi

---

82
muassasalari fani integratsiyalashuviga, ilmiy sohadagi xalqaro hamkorlikni 
rivojlantirishga ko‘maklashish kabi vazifalar belgilab qo‘yildi.
2008-yildan buyon Toshkentda innovatsion g‘oyalar, texnologiyalar 
va loyihalar yarmarkasi o‘tkazib kelinmoqda. 2008–2015-yillar 
davomida o‘tkazilgan I – VIII yarmarkalar doirasida jami 4000 dan ortiq 
ishlanmalar taqdim etildi. 2008-yildan buyon umumiy qiymati 113 mlrd. 
so‘mdan ortiq bo‘lgan 3000 dan ziyod shartnomalar tuzildi. 
O‘zbekiston olimlari demokratik va huquqiy jamiyatning ma’naviy-
ma’rifiy va madaniy rivojlanishini tadqiq qilish, innovatsion 
iqtisodiyotni shakllantirish, energetika va energiya xomashyoni 
tejash, axborotlashtirish va axborot-kommunikatsiya, kimyo, bio va 
nanotexnologiyalarni rivojlantirish, qishloq xo‘jaligi, ekologiya va atrof-
muhitni muhofaza qilish, tibbiyot, farma-kologiya, geologiya, geofizika, 
seysmologiya bo‘yicha ma’lum yutuqlarga erishib kelmoqda.
Arxeologiya fani sohasida ham ma’lum siljishlar bo‘ldi. Jumladan, 
2002-yildan «O‘zbekistonda arxeologik tadqiqotlar» yillik to‘plamlari 
nashr etilib, ularda respublikamiz hududida olib borilayotgan arxeologik 
tadqiqotlarning umumlashma ilmiy xulosalari berib boriladi. 2010-yildan 
esa «O‘zbekiston Arxeologiyasi» ilmiy jurnali chop etila boshlandi.
Fanning boshqa yo‘nalishlaridagi olimlar ham yirik natijalarni qo‘lga
kiritishmoqda. Fanlar akademiyasi O‘simlik moddalari kimyosi instituti 
tomonidan tayyorlangan 10 jildlik «Tabiiy birikmalar (O‘simlik zaxira-
lari, tuzilishi va xossalari)» nomli noyob ma’lumotnoma ingliz tilida
Londonda chop etildi. Bu ilm-fan sohasida xalqaro hamkorlik 
rivojlanayot-ganidan ham dalolat beradi. 
Mustaqillikning dastlabki yillari birgina Fanlar akademiyasining ilmiy 
mahsulot eksporti 8,2 martaga ko‘paydi.