O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Ishlab chiqarishning baland so‟zlashuvli aloqasini ta`minlovchi tizim.
CHangli va namli muhitda, shovqin yuqori darajada bo‘lgan joylarda abonentlar orasida qabul qilish va uzatishning muntazam-tanlovli baland so‘zlashuv aloqasini tashkil qilish uchun mo‘ljallangan. Bunday tizim quyidagilarni ta`minlash imkonini beradi: 299 — tizim rahbarining 29 abonentlik postlarining har biri bilan ikki tomonlama tanlovli baland so‘zlashuv aloqasini; — o‘z tizimidagi 23 ta abonentlarning barchasi bilan va 6 ta tizim rahbarlari bilan muntazam aloqani; — tizimdagi abonentlik postlari orasida o‘zaro gorizontal aloqani, ammo bunda bog‘lanish har qanday kombinatsiyada har bir post uchun oltita aloqadan oshmaydi. Farmoyish-qidiruv aloqasi muntazam xabarlar va qidiruv maqsadlari uchun xizmat qiladi. ATK da farmoyish-qidiruv aloqasini tashkil qilish uchun mikrofondan, ovoz ko‘chirish qurilmasidan, radio va telefon uzatgichdan eshittirishlarni olib borish uchun mo‘ljallangan radio eshittiruv va boshqa texnik vositalarni qo‘llash maqsadga muvofiq. Portativ telefon stansiyasi moddiy ishlab chiqarishning turli tarmoqlarida nozimlik aloqasini tashkil qilish uchun mo‘ljallangan. Belgilangan bitta chastotada bir tomonlama radio-telefon aloqasini ta`minlaydi. Aloqa uzoqligi 1 km. Axborotni aloqa kanallari bo‘ylab bir muncha uzoq masofalarga etkazish va qabul qilishda kompyuter texnologiyalariga asoslangan aloqa dasturlari: elektron pochta, xalqaro va lokal tarmoq, GPS (Global Position System), skayp, masofaviy telealoqa vositalari orqali ma‘lumotlarga ishlov berishning avtomatlashtirilgan tizimlaridan foydalaniladi. Bunday aloqa va nazorat vositalari ATK ishlab chiqarini boshqarish markazi bilan hamda hududiy boshqaruv markazlari bilan bog‘lanishda foydalanilishi mumkin. Qarab chiqilgan standart vositalar nazorat-tashxislash vazifasini amalga oshirish bilan bir qatorda, to‘g‘ri va teskari aloqa kanallarini boshqarish tizimi tamoyillariga asoslanib, ishlab chiqarish nozimi va korxonaning ishlab chiqarish bo‘linmalari orasidagi ikki tomonlama ikki tomonlama va bir tomonlama aloqalarini amalga oshirish imkonini beradi. Korxona ichidagi nazorat va aloqa jarayonlarining umumiy sxemasi quyidagicha (6.13-rasm). Ishlab chiqarish jarayonida tashxislash ma‘lumotlaridan foydalanuvchi zamonaviy boshqaruv tizimlari, shaxsiy elektron hisoblash mashinalari va kompyuter texnologiyalariga asoslanadi. 300 6.13-rasm. Avtomobil transporti korxonasida ichki nazorat jarayonlarining umumiy sxemasi. Standart elementlar va hisoblash texnikasi vositalaridan foydalanib, zamonaviy mikroprotsessor asosida yaratilgan nazorat-tashxis ta`minoti qurilmalarini qarab chiqamiz. 301 Korxona rahbari tomonidan avtomobillarga TXK va JT ishlab chiqarish jarayonlarini, parkining texnik tayyorgarligi va avtomobillarni ishga chiqarish koeffitsientlarini oshirish, mavjud harakat tarkibini tashish turlari bo‘yicha taqsimlashni va hokazolarni boshqarish imkonini beruvchi qarorlarni qabul qilish uchun unga ayni vaqtda har bir transport vositasining joylashgan o‘rnini nazorat qilish bo‘yicha tezkor axborot zarur bo‘ladi. Avtotransport vositalarining joylashish o‟rni tizimi. Tizim ikkita qismga bo‘lingan. Birinchi qismga boshqaruv qurilmasi, axborot pulti, tashqi pult va manba bloki kirgan bo‘lib, boshqaruvning nazorat-texnika punktiga o‘rnatiladi. Boshqaruv qurilmasi, avtomobillarning joylashgan o‘rni haqidagi axborotni eslab qolish va axborot pultlarini boshqarish uchun zarur bo‘lib, axborot pultlari esa o‘z navbatida har bir avtomobilning joylashgan joyi va garaj raqami haqidagi dastlabki axborotni boshqaruv qurilmasi xotirasiga yozish uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. SHu bilan birgalikda axborot pultlari axborotni uzatish rejimini ham ta`minlaydi. Tashqi pult, nazorat texnika punkti mexanigining tezkorligini oshirish uchun zarur. Manba bloki, boshqaruv qurilmasini zarur kuchlanish bilan ta`minlaydi (6.14-rasm). 6.13-rasm. Axborot pulti: 1 – avtromobillar soni indikatori; 2 – garaj raqami indiqatori; 3 – kod indikatori; 4 – avtomobillarni ishga chiqarish koeffitsienti indikatori; 5 – texnik tayorgarlik koeffitsienti indikatori; 6 – yozib olish tugmasi; 7 – blokirovka tugmasi; 8 – garaj raqami shifratori; 9 – xotirani tekshirish avtomatik rejimi tugmasi; 10 – ish rejimini tanlash tugmasi; 11 – mavjud holat shifratori. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 302 Tizimning ikkinchi qismi tarkibiga yana oltita axborot pultlari kiradi va ular korxona rahbari, bosh muhaandis, ekspluatatsiya bo‘yicha nozim, ishlab chiqarish nozimi, kolonnalar (bo‘limlar) xonasiga o‘rnatiladi. Axborotning texnik tizimida pultlar boshqaruv qurilmasi bilan birga ishlaydi va o‘zaro telefon ( yoki optik tolali) simlar bilan ulangan bo‘lib, ulangan simlardagi signalni kuchaytirish uchun magistral buferlardan foydalaniladi. Axborot pulti avtomobillarning joylashgan o‘rni haqidagi axborotni kodlashtirish va saqlashni ta`minlaydi hamda axborotni yozib olish va namoyish qilish (eshitirish) rejimida ishlaydi. Axborotni yozib olish NTP mexanigi, ekspluatatsiya va ishlab chifarish nozimlari tomonidan amalga oshiriladi. Korxona rahbari, bosh muhandis, texnika bo‘limi axborot iste‘molchilari hisoblanadilar. NTP mexanigi avtomobilning holati haqidagi axborotni quyidagi kodlar ko‘rinishida yozib boradi: 1 – avtomobil garajga qaytdi; 2 - avtomobil shaharda ishda; 3 – xizmat safarida (shaharlar aro tashuvlar); 4 – viloyat bo‘ylab ishda; 5 – avtomobil garajga yuk bilan qaytdi. Ishlab chiqarish nozimi yozib boradigan kodlar: 6 - avtomobil 2-TXK da; 7 – JT da; 8 – JT ni kutmoqda; 9 – MT da; 10 – hisobdan chiqarilmoqda. Kolonna boshlig‘i yozib boradigan kodlar: 11 – avtomobil haydovchisiz; 12 – avtomobil ishga tayyor. Ekspluatatsiya bo‘yicha nozim yozadigan kod 13 – haydovchiga yo‘l varaqasi berildi. Harakatlanuvchi ob‟ektlarni nazorat qilish tizimi , haqiqiy vaqt rejimida harakat tarkibining holati va joylashgan o‘rnini global navigatsiyali yo‘ldoshlar tizimi GPS (inglcha ―Global Positioning System‖, tarjima qilinganda koordinatlarni aniqlashning global tizimi) va GSM (inglizcha ―Global System for Mobile telecommunications‖ tarjima qilinganda uyali aloqa telekommunikatsiyalarining global tizimi) uyali aloqa tarmoqlari resurslaridan foydalanib nazorat qilish uchun mo‘ljallangan (6.15-rasm). 303 6.15-rasm. Harakatlanuvchi ob‘ektlarni nazorat qilish tizimining funksional ish sxemasi. Transport monitoringining yo‟ldoshli tizimi. Transport monitoringining yo‘ldoshli GPS texnologiyalari faol rivojlanmoqda. Ma‘lumotlarni uzatishning GSM / GPRS (inglizcha, ―General Packet Radio Service‖, tarjima qilinganda umumiy foydalanishdagi radio aloqa paketi) texnologiyalari hamda web-texnologiyalarning rivojlanishi natijasida, avtotransportni monitoring tizimlari amaliy jihatdan mavjud vaqt rejimida kechayu-kunduz masofadan turib transportni kuzatishni amalga oshirish imkonini berdi (6.16-rasm). Transportni monitoring va nazorat qilish tizimlarida navigatsiya va telekommunikatsiya texnologiyalarining birikmasidan foydalaniladi. Misol uchun ma‘lumotlarni uzatish kanallari sifatida asosan GSM / GPRS, uyali aloqa tarmog‘i etib bormagan hududlarda esa yo‘ldoshli aloqa tizimidan foydalaniladi [49]. 304 6.16-rasm. Avtotransport ishini optimallashtirishning monitoring va nazorat tizimi. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasining ko‘plab avtotransport korxonalarida yuqorida ta‘kidlab o‘tilgan, ransportni monitoring va nazorat qilish tizimlardan samarali foydalanilmoqda. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|