Patopsixologiya va tibbiyot psixologiyasi

Somnolentsiya
. (lat. Uyquchanlik) mudroqqa o'xshash uyquchanlik 
xolati bo'lib, ancha uzoq davom etadi. Tevarak atrofni taniydi, amneziya 
bo'lmaydi. 
Karaxtlik
, es xushning ancha chuqurroq aynishi. 3 ta darajasi 
farqlanadi. 
A) yengil 
B) o'rta 
B) qattiq 
? 

---

10 
A) yengil-kasal uyquchan sekin, kam gapiradi, charchoq uyqusi 
kelayotganidan noliydi. 
B) o'rta uyquchanlik ancha kuchayadi, kasal o'z xolicha gapirmaydi
savollarga ancha kechikib bo‘lsa ham javob beradi. 
B) qattiq-kasal uxlab yotadi qattiq chaqirish silkitish bilan arang 
chaqirsa bo'ladi, savollarga kechikib bir hilda javob beradi. 
Sopor
- kasal qattiq og'riq ta'sirotlaridan boshqa hech qanday 
ta‘sirotlarga (so'z, issiqlik va boshqalar) javob bermaydi igna sanchishga qo'l, 
oyoq reflektor yo'l bilan javob beradi. 
Koma
es xushning botamom yo'qolib qolishi. Ongning sifat 
o'zgarishlariga quyidagilarni kiritish mumkin. 
Deliriy - joy, vaqt, vaziyatni ajratish qobliyati buzilib, o'z shaxsini 
tanish saqlanib qoladi. Odam serxarakat, vahimaga soladigan qo'rquv eshituv 
gallyusinatsiyalari yopirib keladi. 
Amentsiya
bu xolat og'ir va uzoq vaqt davom etadigan kasalliklarda 
(infeksiya septikotimiya va x.z) ko'zga tashlanadi Atrof vaqt va o'z-o'zini 
bilmay qoladi nutqi uzuq yuluq. Be'morlik holati uzoq davom etishi 
mumkin. Xolat o'tgandan keyin amensiya xolatidagi kechinmalardagi
xotiralar saqlanib qolmaydi. 
Oneyrond
bu xolatda xarakatlar sekinlashadi odam ajoyib-g'aroyib 
tushlar ko'rgandek shirin hayollar dunyosiga cho'mgandek bo'ladi. Ko'proq 
infeksiyalar, shizofreniyada ko'riladi. 

Odam salomatligini saqlashda xarakterning qanday 
ahamiyati bor? 
Atoqli psixaitorlar S. A. Suxanov va P. B. Gannushkin tibbiyot- 
xarakteralogiyasiga katta xissa qo'shdilar isterik, psixastenik, epileptik va
boshqa xarakterlarning yorqin tasviri Suxanovqa olamiga mansub 
Gannushkinning ishlari psixopatiyalarga bag'ishlangan edi. Psixopatiyalarni
tushunish uchun patologik xarakter tushunchasi asosiy xisoblanadi. 
Patologik xarakter deganda ayrim xossalari odamning boshqa kishilar bilan 
o'zaro munosabatini buzishga olib bora oladigan va uning normal 
? 

---

11 
faoliyatiga to'sqinlik qiladigan xarakter tushuniladi. Xarakterning patologik
o'zgarishlari psixopatiyalarda keskin ifodalangan bo'lsa, nevrozlarda sustroq 
bo'ladi. Bu o'zgarish nevrozlarda turmushdagi noqulay shart-sharoit ta‘siri 
bilan kelib chiqadi. Nevrotik xarakter xususan isterik va psixastenik xarakter 
turmush va tarbiya shart-sharoitlariga bog'liq bo'ladi. 
Lazurskiyning tabiiy tajribasidan foydalanib sog'lom va kasal bola 
yoki katta odam shaxsini ta'riflash uchun qimmatli ma'lumot olsa bo'ladi. 
Xaar bir kishining o'z salomatligiga ma'suliyat bilan jiddiy qarash psixik
gigiyena va profilaktika masalalarida muhim rolni o'ynaydi. Kishining o'z 
salomatligiga ehtiyotlik bilan qarashi ijtimoiy onglilikning ifodasidir
chunki odamning salomatligi shaxsiy boyligi bo'libgina qolmay balki
ijtimoiy jixatdan ham qimmatlidir.