Organizmda b guruhi vitaminlari yetishmasligining 6 ta alomati
Yüklə 280,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
1 2
bvitamini|
Organizmda B guruhi vitaminlari yetishmasligining 6 ta alomati B guruhi vitaminlari (jami yettita) barcha elementlarning eng energiyaga boyidir, chunki ular iste’mol qilingan kaloriyalarni energiyaga aylantirishga yordam beradi. Eng muhim vitaminlardan biri B12 vitamini bo‘lib, u DNK ishlab chiqarilishi, shuningdek, asab va qon aylanish tizimining sog‘lig‘iga bog‘liq. Ushbu vitaminning tavsiya etilgan kunlik iste’moli 2,4 mikrogramni tashkil qiladi va ko‘p hollarda u oziq-ovqat mahsulotlardan olinadi. Ammo kundalik ratsion yetarli darajada turli xil bo‘lmasa, organizmda B12 vitamini yetishmasligi mumkin. “Noviy ochag” nashri B guruhi vitaminlari yetishmasligining bir nechta alomatlarini ma’lum qildi . Qo‘l va oyoqlar uvishishi B12 vitamini asablarni himoya qiluvchi miyelin ishlab chiqarishda ishtirok etadi. Agar mazkur vitamin yetarli bo‘lmasa, asablar kerakli darajada himoyalanmaydi. Natijada oyoq- qo‘llarda qon aylanmasligi va hatto uvishish kuzatilishi mumkin. Charchoq B guruhi vitamini yetishmovchiligining klassik belgilaridan biri doimiy charchoq hissidir. Gap shundaki, B12 vitamini yetishmasligi tufayli megaloblastik anemiya rivojlanishi mumkin — u organizmda kislorodni yetkazib beradigan qizil qon tanachalari ishlab chiqaradi. Natijada eng muhim organlar yetarlicha kislorod olmaydi va charchoq hissi paydo bo‘ladi. Rangparlik Oqargan yoki hatto sarg‘ish rangdagi teri B12 vitamini yetarli emasligining yana bir belgisidir. Sababi hujayralar yetarlicha kislorod olmaydi. Ammo shuni unutmaslik kerakki, yuz rangining keskin o‘zgarishi jiddiy kasalliklarning namoyoni bo‘lishi mumkin. Masalan, gepatit yoki hatto jigar saratoni kabi. Shuning uchun o‘z vaqtida shifokor bilan maslahatlashish muhimdir. 12/22/22 3 Depressiya B12 vitamini neyrotransmitterlarni ishlab chiqarishda ishtirok etadi, ulardan biri serotonin, ya’ni uning yetishmasligi depressiya rivojlanishi bilan bog‘liq. Bundan tashqari, B12 neyronlar orasidagi aloqa uchun zarurdir va agar unda muammo bo‘lsa, bu ham jiddiy kasallikning rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Umuman olganda, agar hayotga nisbatan norozilik va energiya shubhali darajada pasaygan bo‘lsa, qon topshirish va B12 vitamini darajasini tekshirtirish tavsiya etiladi. Xotira bilan bog‘liq muammolar B12 vitamini miyadagi metabolik jarayonlarning me’yorda ishlashi uchun zarurdir, mos ravishda uning yetishmasligi jiddiy xotira muammolari va hatto demensiyaning rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun ma’lumotni eslab qolish yoki qayta ishlashda qiyinchiliklar sezilsa, B guruhi vitaminlari darajasini tekshirishni unutmaslik lozim. Ularning yetishmasligi jiddiy va deyarli qaytarib bo‘lmaydigan kasalliklarga olib kelishi mumkin. 12/22/22 4 Yosh 50 dan oshganda Buni, albatta, alomat deb atash qiyin, ammo 50 yoshdan oshgan insonlarda ham B12 vitamini tanqisligi yuzaga kelishi mumkin. Gap shundaki, oshqozon kislotasi ushbu vitaminning so‘rilishi uchun zarurdir va uning organizmda ishlab chiqarilishi yosh o‘tib borishi bilan kamayadi. Shuning uchun 50 yoshdan oshganlarga har yili qon tahlilini o‘tkazish va barcha kerakli vitamin va minerallar darajasini kuzatish tavsiya etiladi. 12/22/22 5 Quyidagi moddalarning koʻpchiligi vitaminlar deb atalgan, chunki ular bir vaqtlar vitaminlar deb hisoblangan. Ular endi bunday deb hisoblanmaydi va ularga tayinlangan raqamlar endi yuqorida tavsiflangan B-kompleks vitaminlarining haqiqiy seriyasidagi "boʻshliqlar" ni tashkil qiladi (masalan, B 4 vitamini yo'q). Ulardan baʼzilari, garchi odamlar uchun muhim boʻlmasa-da, boshqa organizmlarning ratsionida muhim ahamiyatga ega; boshqalari maʼlum ozuqaviy qiymatga ega emas va hatto maʼlum sharoitlarda zaharli boʻlishi mumkin. Vitamin B 4 : xolin, adenin yoki karnitinning alohida kimyoviy moddalariga murojaat qilishi mumkin [10] [11] . Xolin inson tanasi tomonidan sintezlanadi , ammo sog'lig'ini saqlash uchun etarli emas va hozirda muhim parhez ozuqasi hisoblanadi [12] . Adenin - bu inson tanasi tomonidan sintez qilingan nukleobaza [13] . Karnitin ba'zi qurtlar uchun muhim oziq moddalardir, lekin odamlar uchun emas [14] . Vitamin B 8 : adenozin monofosfat (AMP), adenilik kislota sifatida ham tanilgan [15] . B 8 vitamini inositolga ham tegishli bo'lishi mumkin [16] . Vitamin B 10 : para -aminobenzoy kislotasi (pABA yoki PABA), o'simliklar va bakteriyalar tomonidan ishlab chiqariladigan folat molekulasining kimyoviy komponenti va ko'plab oziq-ovqatlarda mavjud [17] [18] . U teriga qo'llaniladigan ultrabinafsha nurlanishidan himoya qiluvchi quyosh kremi sifatida tanilgan va ba'zida ma'lum tibbiy sharoitlar uchun og'iz orqali qabul qilinadi [17] [19] . Vitamin B 11 : pteroylheptaglutamik kislota (PHGA; jo'ja o'sish omili). Vitamin Bc-konjugati ham PHGA bilan bir xil ekanligi aniqlandi. Folat hosilasi (ushbu nomenklaturada "pteroilmonoglutamik kislota") [20] . Vitamin B 13 : orotik kislota [21] . Vitamin B 14 : hujayra proliferanti, anemiyaga qarshi, kalamush o'sish omili va o'smaga qarshi pterin fosfat, Erl R. Norris nomi bilan atalgan. Inson siydigidan 0,33 ppm (keyinroq qonda) ajratilgan, ammo keyinchalik u tomonidan tashlab ketilgan, chunki qo'shimcha dalillar buni tasdiqlamadi. U, shuningdek, bu ksantopterin emasligini da'vo qildi. 12/22/22 6 B vitaminlari goʻsht, tuxum va sut mahsulotlarida koʻp miqdorda mavjud [1] . Shakar va oq un kabi qayta ishlangan uglevodlar, qayta ishlanmagan hamkasblariga qaraganda kamroq B vitaminiga ega. Shu sababli, koʻplab mamlakatlarda (jumladan, AQShda) B guruhi vitaminlari tiamin, riboflavin, niatsin va foliy kislotasi qayta ishlanganidan keyin oq unga qoʻshilishi qonun bilan talab qilinadi. Bu oziq-ovqat yorliqlarida " boyitilgan un " deb ataladi. B vitaminlari ayniqsa kurka, orkinos va jigar kabi goʻshtda toʻplangan [2] . B vitaminlari manbalariga shuningdek, ismaloq, dukkakli ekinlar ( puls yoki loviya), toʻliq donalar, qushqoʻnmas, kartoshka, banan, chili qalampiri, nonushta donlari kiradi [1] . B 12 vitamini oʻsimlik mahsulotlarida koʻp miqdorda mavjud emas [3] (garchi u fermentlangan sabzavot mahsulotlarida, baʼzi dengiz oʻtlarida va baʼzi qoʻziqorinlarda oʻrtacha koʻp miqdorda topilgan boʻlsa-da, bu holatlarda vitaminning bio-mavjudligi noaniq bo'lib qolmoqda) [4] , B 12 tanqisligini vegetarian dietani saqlaydiganlar uchun qonuniy tashvishga aylantirish. Oʻsimliklarga asoslangan oziq-ovqat ishlab chiqaruvchilari baʼzan B 12 tarkibi haqida xabar berishadi, bu esa qanday manbalar B 12 hosil qilishi haqida chalkashlikka olib keladi. B 12 tarkibini oʻlchash uchun standart AQSh farmakopiyasi (USP) usuli B 12 ni toʻgʻridan-toʻgʻri oʻlchamaganligi sababli chalkashlik yuzaga keladi. Buning oʻrniga, u oziq-ovqatga bakterial javobni oʻlchaydi. Oʻsimlik manbalarida topilgan B 12 vitaminining kimyoviy variantlari bakteriyalar uchun faol, ammo inson tanasi tomonidan foydalanilmaydi. Xuddi shu hodisa boshqa turdagi oziq-ovqatlarda ham B 12 miqdorining haddan tashqari koʻpayishiga olib kelishi mumkin [5] . B vitamini isteʼmolini oshirishning keng tarqalgan usuli - bu xun takviyelaridan foydalanish. B vitaminlari odatda energetik ichimliklarga qoʻshiladi, ularning aksariyati koʻp miqdorda B vitaminlari bilan sotiladi [6] . Ular suvda eriydiganligi sababli, ortiqcha B vitaminlari odatda osongina chiqariladi, garchi individual soʻrilishi, ishlatilishi va metabolizmi farq qilishi mumkin [6] . Keksalar va sportchilar soʻrilishidagi muammolar va energiya ishlab chiqarishga boʻlgan ehtiyojning ortishi tufayli B 12 va boshqa B vitaminlarini isteʼmol qilishlari kerak boʻlishi mumkin. Ogʻir tanqislik holatlarida B vitaminlari, ayniqsa B 12, shuningdek, yetishmovchilikni bartaraf etish uchun inʼektsiya yoʻli bilan yuborilishi mumkin [7] . ]1-toifa va 2-toifa diabetga chalinganlarga, shuningdek, plazmadagi tiaminning past konsentratsiyasining yuqori tarqalishi va diabet bilan bogʻliq tiamin klirensining oshishi asosida tiaminni toʻldirish tavsiya etilishi mumkin [8] . Bundan tashqari, erta embrion rivojlanishida folat yetishmovchiligi asab naychalari nuqsonlari bilan bogʻliq. Shunday qilib, homilador boʻlishni rejalashtirgan ayollar, odatda, kunlik foliy kislotasini isteʼmol qilishni koʻpaytirish yoki qoʻshimcha olish tavsiya etiladi [9] . 12/22/22 7 Yüklə 280,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2