Obodonlashtirish va transport

1.8-rasm.
B inoni sizot suvidan him oyalovchi m ahalliy drenaj.
29

---

M ahalliy drenajlarga yo‘l konstruksiyasi zamini osti dagi 
drenajlam i ham kiritish m umkin. Mahalliy maydonii drenajlar 
binolarning yerto'lalarini quritish uchun ham qo'llaniladi (1.8- 
rasm). Bunda u devoming tashqi tom onidan o'm atilib, binoning 
poydevoridan yuqori qismini sizot suvlaridan himoya qiladi.
M ahalliy drenajlar maxsus shart-sharoitlam i inobatga olgan 
holda loyihalanadi va hisob-kitob qilinadi.
Amaliyotda drenajlarning alohida maxsus turlari ham uchraydi, 
masalan, bino va inshootlar zamini bo'lm ish loyli gruntda namlikni 
yig'ilib qolishiga qarshi qo'llaniladigan ventilatsiyali drenaj. Bunday 
drenaj quvur yoki galereya sifatida qurilib, unda uzluksiz havo 
oqimi berilib turiladi.
Sizot suvlarining oqimi quw ati va hisobiy sarfidan hamda 
ularning vazifasidan kelib chiqqan holda drenajlar quyidagicha 
bo'lishi mumkin:
• bir chiziqli gorizontal yoki vertikal quvurli tarmoq;
• ikkita parallel bo'lgan drenaj tizimidan tashkil topgan ikki 
chiziqli drenaj tarm oq;
• parallel bo'lgan drenaj tarmoqlari tizim idan iborat ko'rini­
shida.
Filtratsiya koefT.Sm/sutkadan kam 
Drenaj
bo'lmagan qum
1.9-rasm.
Yer osti tarmoqlari uchun umumiy kollektor 
zaminiga  m atilgan mahalliy drenaj.
Sizot suvlari sathi baland bo'lgan hududlaiga nisbatan vazifasi 
va joylashuviga qarab, drenaj tizimlari quyidagicha bo'ladi:
30

---

a) asosiy drenaj, shahar tomonga yo'nalgan sizot suvlaridan 
himoyalaydi; ulam ing asosiy vazifasi shahar hududini sizot suvlar 
ta ’siridan saqlashdir (1.10-rasm);
b) halqasimon (konturli) drenaj, inshoot yoki binolar guruhi 
atrofi bo'ylab o'tkaziladi; bu turdagi drenajning vazifasi yer osti 
(yerto'la) xonalarini sizot suvlari ta ’siridan saqlash hamda hududni 
quritishdir (1.10-rasm, b);
a )
e)
Suv ko'chirish tarmog'i
) 4
'Ч\\\4\\^\\%