O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

E. Kasbga yo'naltirish tadbirlarini ro ‘yobga chiqarish vositalari
bo ‘yicha:
363

---

«O'q ish u c h u n qayerga kirish kerak?» m a ’lu m o tn o m a s in i 
n a s h r etish, kasblar va k a s b - h u n a r kollejlari haqidagi plakatlar, 
e ’lonlar, reklam a varaqalari; m a z k u r iqtisodiy t u m a n d a mav- 
ju d k a sb la rn in g qisqacha tavsiflari b o'lg an t o ‘p lam la r; « M eh nat 
yo‘lini tanlash», «M e n in g kasbim eng yaxshi kasb» m avzusidagi 
videofilm lar; rek lam a q ilin ad ig an televizion film lar, sexlar, o'quv 
y u r tla rid a n o lin gan televizion reportajlar; kasblar va m uso b a q a
ilg‘orlari to'g'risida radio esh ittirish lar, k a s b - h u n a r kollejlarida 
y o sh la rin in g tu rm u s h va o'qishi h aqida hikoya qiluvchi respub- 
likada va m ahalliy ro 'z n o m a la r d a bosilg an m aqolalar; s h a h a r
k inoteatrlari foyelarida, s u p e rm a rk e tla rn in g vitrinalarida, katta 
k o ‘c h a la rn in g c h o rra h a la rid a kasblarni ta rg ‘ib qiluvchi b a n n e r- 
lar va ko‘rgazm alar; ko 'c h a la r va m a y d o n la rd a g i y o shlarni kasb- 
h u n a r kollejlariga o ‘qishga kirishga da'v at etuvchi yorqin bo'yoqli 
chaqiriqlar.
M a k ta b kasbga yo'naltirish ishi tiz im in i tarkib toptirish hali 
nihoyasiga yetkazilgani yo'q. Kasbga y o'n a ltirish tiz im i tarkibiy 
tuzilish i kasbga yo'naltirish m aq sa d va vazifalarini; m a k ta b
t a ’limi bosqichlari b o'y ich a lining m a z m u n in i ; bazaviy kor- 
xonalar, o t a - o n a la r jam o a tc h ilig i ishtirokida kasbga yo'naltirish 
i sh in in g yo 'nalishlarini: kasbga yo 'naltirish tad b irla rin i am alga 
o s h irish shakllari, m eto d la ri va vositalarini; m u a y y a n ishchi 
kasblari b o 'y ich a u n u m li m e h n a t d a m a k t a b yoshlari ishtiroki- 
n in g a n iq yo'llarini o'z. ichiga olishi lozim.
U m u m iy o 'r ta t a ’lim m a k ta b la rid a o 'q u v c h ila rn i kasbga 
y o 'n a ltiris h n i 
rivojlantirish 
qu y idag ich a 
b o sq ic h m a -b o s q ic h
a m a lg a o shiriladi, bular:
I. B ozo r iqtisodiyoti ta rm o q la ri bilan u m u m i y tan ish tirish .
II. Ishlab ch iqarish texnikasi. texnologiyasi va iqtisodiyotini 
o'rganish .
III. K a sb larn in g asosiy g u r u h la r i bilan tan is h tiris h .
IV. Viloyat, tu m a n xo'jaligi biron t a r m o g 'in i n g , bazaviy q o'sh- 
m a k o rx o n a n in g ta n la n g a n kasbini dastlabki egallash bosqich- 
laridir.
Kasbga y o'naltirish m a k ta b tiz im i n in g asosiy tam o y illari sifa- 
tida quy idag ilarni ko'rsatish m u m k in :
a) 
kasbga y o 'n a ltirish h a r t o m o n l a m a k a m o l to p g a n , faol 
shaxsni s h a k lla n tiris h g a qara tilg a n p e d a g o g ik j a r a y o n n in g rejali 
ravishda a m a lg a o sh irila d ig a n uzviy qism i sifatida;
364

---

b) 
ijtim oiy ishlab c h iq a r is h n in g haqiqiy talabi asosida m e h n a t 
y o ‘lini t a n l a s h n i n g shaxsiy va ijtimoiy m u a m m o s i n i to 'g 'ri hal 
qilish;
d) kasbga yo‘n a ltir is h n in g o g 'z a k i m e to d la r in i atro f-tevarak - 
dagi k o rx o n a la r yetakchi kasblari a s o sla rin i egallash b orasidagi 
a n iq a m a liy h a ra k a tla r bilan q o ‘shib olib borish;
e) m a k ta b d a g i b a rc h a d a rs la rd a y u q o rig a ko‘tarilib b o ru v ch i 
c h iz iq b o 'y ic h a kasb t a ’lim i va kasbni ta rg 'ib q ilis h n in g p o g ‘o n a li 
tu zilish i;
f) m a k ta b , oila va ishlab c h i q a r is h n i n g birgalikdagi k u c h -
g 'a y ra tla ri b ilan ishchi kasblariga q iziq ish n i ta r b iy a la sh n in g faol 
m e to d la ri.
N a m u n a v iy d a s tu r talablariga m uvofiq h a r bir o'quv fani 
b o 'y ic h a d a rs la r m a z m u n in i hisobga olib, kasbga v o 'n a ltiris h n i 
s in fd a n sinfga rejalashtirish m asa la la ri eng m u ra k k a b ishdir.
O m m a v iv m a k ta b la r d a kasbga y o 'n a ltiris h n in g a m a liy vazi- 
falarini hal qilish da tizim ii y o n d a s h is h usuli q o 'lla n ila d i. K a s b ­
ga y o 'n a ltir is h n in g s in flar b o 'y ich a asosiy m a z m u n i q u yidag ic h a
b o 'lish i m u m k in :