Müəllim: Faiq Əliyev Tələbə: Aydın Abdurahmanov Fakültə: Kimya Texnologiya İxtisas: Qida mühəndisliyi Qrup: 349. 20

Fəlsəfənin dünyagörüşü sistemində yeri.
Dünyagörüşü- insan şüurunun, biliyinin zəruri komponenti. Bu, insanın ətraf
aləmi, oradakı mövqeyini, onunla münasibətlərini, habelə praktiki və idrak
fəaliyyətində ümumi imkanları və vəzifələri dərk etməsidir. 
Dünyagörüşündə birləşən biliklərin, inancların, düşüncələrin, hisslərin, 
əhval-ruhiyyənin, istəklərin, ümidlərin müxtəlif "blokları" dünya insanlarının
və özlərinin az-çox vahid anlayışı kimi meydana çıxır. Dünyagörüşü
ümumiləşdirilmiş bilikləri - gündəlik və ya praktiki, peşəkar, elmi ehtiva edir
və mühüm rol oynayır. Müəyyən bir dövrdə, bu və ya digər xalqda və ya
fərddə bilik fondu nə qədər möhkəm olarsa, müvafiq dünyagörüşü bir o 
qədər ciddi dəstək ala bilər. Belə ki, dünyagörüşü dünya haqqında ən
ümumi baxışı, dərketməni, insanın oradakı yerini müəyyən edən baxışların, 
qiymətləndirmələrin, prinsiplərin məcmusudur.
Hər bir kimsənin ya da toplumun intellektual, bilik və mədəni səviyyəsi nə qədər yüksəkdirsə, bir o qədər onların
dünyagörüşü əsaslı təməllərə arxalanır. Bu səviyyələr olmayanda isə, insanlar öz fikirlərini, baxışlarını, həyat
prinsiplərini əsaslandıra bilmirlər, öz fantaziyalarına, mövhumatlara qapanıb, ziddiyətlərdən çıxa bilmirlər.
Eyni
zamanda, dünyagörüşü təkcə düşüncəyə və biliyə deyil, həmdə emosiyaların üzərində qurulur. Çünki hər bir kəsin
əsəb, sevgi, nifrət və s. kimi duyğuları vardır. Buna görə də intellektual biliklər bunlarla sintezə girib birgə ifadə
olunurlar. Bununla da dünyanın duyulması və anlaşılması prosesi baş verir.

---

Dünyagörüşü həyatın təcrübəsi və çalışmalarla əldə olunan biliklər
üzərində qurulur. Əski dönəmlərdən bəri sağlam düşüncəyə və gündəlik
təcrübəyə arxalanan baxışlar toplusu olmuşdur. Buna "həyat fəlsəfəsi" 
deyilir. Böyük kütlələri bürüyən "həyat fəlsəfəsinin" vacib olsa belə, o 
sistemsiz, qarışıq olaraq ortalığa çıxır. O nəzəri təməllərə arxalanmır. Buna 
görə də burada məntiqsizlik, emosiyalar yer alır. Bu səbəblə kütlələr
arasında yanlışlığa gətirən baxışlar da yayılır. Bundan başqa, kütlələr
arasında hər bir təcrübə sonda ehkamlaşa, adət halını ala da bilər. Bu da 
yüzilliklər boyu əsatirlərin yaranmasına gətirmişdir. Bu səbəblərdən də
"həyat fəlsəfəsi" qlobal problemlərin çözülməsində yetərsiz olur. Qlobal
problemlər yalnız nəzəriyyələrə arxalanaraq çözülə bilərlər. Bunun 
üzərində qurulmuş dünyagörüşü artıq elmə, nəzəri sistemlərə arxalanır.

---

Bunlar mifoloji, dini və fəlsəfidir
. Mifoloji dünyagörüşü ictimai inkişafın ilkin mərhələsidir, dünyanı
anlama üsuludur, ictimai düşüncəsinin formasıdır. Mifologiya əski
toplumların əfsanə və əsatirlərini içəriləyir. Orada tanrılardan, 
igidlərdən və başqa əfsanəvi personajlardan söhbət açılır. Ancaq bu
əsatirlərdə, artıq dünya yükümlü problemlərə cavablar vermək
cəhdləri də yer almışdır.
Mifologiyanın özəlliyi dünya ilə insanın, düşüncə ilə emosiyaların, 
biliklə təzahürlərin, obyektlə subyektin fərqlərinə varılmamasındadır.